Στις 25 Μάη η Ρωσία συγκλονίστηκε από μια μεγάλη τεχνολογική καταστροφή, πρωτοφανή για τα χρονικά, που πολλοί τη χαρακτήρισαν ως «ηλεκτρικό Τσερνόμπιλ». Πάνω από 10 εκατομμύρια άνθρωποι στις περιοχές της Μόσχας και της ευρύτερης περιοχής της, καθώς επίσης οι περιοχές της Καλούγκας, του Ριαζάνσκ και της Τούλας, έμειναν για αρκετές ώρες χωρίς ρεύμα. Αυτό το τεράστιο μπλακ άουτ παρέλυσε την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα και προκάλεσε τεράστιες καταστροφές, βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Συμπτωματικά βρισκόμασταν εκείνη τη μέρα στη Μόσχα, κάτι που βοήθησε να δούμε από κοντά τις συνέπειες του «ηλεκτροσόκ», που συγκλόνισε τη Ρωσία, αλλά και την αγανάκτηση του λαού, όπως και τη συμπεριφορά των αρμοδίων.

Το πρωί της ασυνήθιστα ζεστής μέρας της Τετάρτης 25 Μάη (στις παραμονές ο υδράργυρος είχε καταρρίψει κάθε ρεκόρ για μαγιάτικη μέρα τα τελευταία 120 χρόνια, όπου έχουμε καταγραφή των θερμοκρασιών στη Μόσχα) και γύρω στις 11.00, λόγω βλάβης στον υποσταθμό «Τσάγκινο», ξεκίνησε η διακοπή ρεύματος.

• Ειδικά στη ρωσική πρωτεύουσα η διακοπή ρεύματος έφτασε το 1/3 της συνοικιών της, εγκλωβίζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στο μετρό, που σταμάτησε να λειτουργεί, αλλά και στα τρόλεϊ, στα τραμ, σε ανελκυστήρες. H ζεστή μέρα έκανε τη ζωή των εγκλωβισμένων ακόμη πιο αφόρητη.
• Τα φανάρια σταμάτησαν να λειτουργούν απορυθμίζοντας πλήρως την κυκλοφορία σε μεγάλες περιοχές της πρωτεύουσας.
• Στα μισά περίπου νοσοκομεία δε λειτούργησαν, κυρίως λόγω κακής συντήρησης, τα συστήματα αυτόματης ηλεκτροδότησης, με αποτέλεσμα να κινδυνέψουν χιλιάδες άνθρωποι, που ήταν συνδεδεμένοι με μηχανήματα, όπως π.χ. νεογέννητα στις θερμοκοιτίδες.
• Κανείς δε μέτρησε ακόμη πόσοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη μεγαλούπολη, εξαιτίας της αδυναμίας λειτουργίας της υπηρεσίας των «Πρώτων βοηθειών».
• Η κινητή τηλεφωνία «κατέρρευσε», ενώ και πάνω από 10 εκατομμύρια αριθμοί σταθερής τηλεφωνίας απενεργοποιήθηκαν, όπως άλλωστε και το διαδίκτυο.
• Σε δεκάδες τόνους μετριούνται οι ποσότητες των τροφίμων που καταστράφηκαν, όταν τα ψυγεία σταμάτησαν να δουλεύουν, ενώ πάνω από 1 εκατομμύριο κοτόπουλα ψόφησαν από τη ζέστη και την έλλειψη εξαερισμού.
• Εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται και τώρα εκτεθειμένοι στη βουλιμία των κερδοσκόπων, που προσπαθούν να διαθέσουν ποσότητες χαλασμένων τροφίμων στην αγορά.
• Οι αρχές της Μόσχας δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν τα εφεδρικά συστήματα για την απρόσκοπτη λειτουργία του αποχετευτικού συστήματος, με αποτέλεσμα τον εμφανή κίνδυνο υπερκορεσμού και καταστροφής ορισμένων υποσταθμών του αποχετευτικού συστήματος. Για να αποτρέψουν κάτι τέτοιο, οδηγήθηκαν στη λύση της ρίψης στον ποταμό Μόσχοβα 8,5 τόνων ακαθαρσιών, την ώρα που στο ποτάμι κολυμπούσαν αμέριμνοι χιλιάδες Μοσχοβίτες, προσπαθώντας να ανακουφιστούν από τη ζέστη.

Τέλος, ακόμη κανείς δεν μπορεί να δώσει εκτιμήσεις για το μέγεθος των οικονομικών απωλειών, αφού πολλές υπηρεσίες, επιχειρήσεις και καταστήματα υπολειτούργησαν εκείνη τη μέρα.

Αρχικά ο κόσμος συνέχιζε να συσσωρεύεται στις εισόδους του μετρό και τις στάσεις των μέσων μαζικής μεταφοράς, πιστεύοντας πως σύντομα η βλάβη θα αποκατασταθεί. Πολλοί ήταν αυτοί που πίστευαν πως πρόκειται για ένα νέο τρομοκρατικό χτύπημα, δείγμα του πού έχει οδηγήσει τη σημερινή Ρωσία η έντονη τρομολαγνία, που καλλιεργείται από την εξουσία, με αφορμή και την κατάσταση στην Τσετσενία. Οσο περνούσε ο χρόνος, οι πληροφορίες ανέφεραν πως δεν πρόκειται για τρομοκρατικό χτύπημα, αλλά για τεχνική βλάβη, που η αποκατάστασή της θα διαρκέσει ώρες. Τότε οι αντιδράσεις του κόσμου άρχισαν να γίνονται πιο έντονες, ιδιαίτερα βέβαια όσων βρίσκονταν στους δρόμους, προσπαθώντας να φτάσουν στη δουλιά τους. Ορισμένοι θυμήθηκαν τα λόγια του Ανατόλι Τσουμπάις, γενικού διευθυντή της μετοχικής ηλεκτρικής εταιρίας της Ρωσίας «ΡΑΟ-Ενέργκια», αμέσως μετά το μεγάλο μπλακ άουτ στις ΗΠΑ, πριν περίπου δύο χρόνια, ο οποίος διαβεβαίωνε πως στη Ρωσία «δεν μπορεί να συμβεί κάτι ανάλογο». Γενικά ο Τσουμπάις είχε την «τιμητική» του στα «κοσμητικά επίθετα» που χρησιμοποιούσαν οι αγανακτισμένοι Μοσχοβίτες. Ενώ εκεί όπου η κατάσταση φορτίστηκε παραπέρα ακούστηκε και το σύνθημα: «Ο Τσουμπάις στην γκιλοτίνα».

Υπήρχαν βέβαια και οι λιγότερο βιαστικοί και περισσότερο υπομονετικοί. Αυτοί το έριξαν στα ...παγωτά, που πουλιούνταν 4 φορές φθηνότερα!

Το χιούμορ δεν έλειψε ούτε και σ' αυτή τη δύσκολη στιγμή. Από τα καλύτερα που ακούσαμε ήταν πως ακόμη μερικές διακοπές ρεύματος και θ' ανακοπεί η υπογεννητικότητα, που μειώνει σήμερα κατά 0,7 εκατομμύρια ετησίως τον πληθυσμό της Ρωσίας.

Οι αστικές εφημερίδες της επόμενης μέρα, προσπαθώντας να δικαιολογήσουν το «φαινόμενο», αναφέρθηκαν σε αντίστοιχες διακοπές ρεύματος στις ΗΠΑ, στον Καναδά, την Ισπανία, την Αργεντινή, την Ινδία, την Ελλάδα κι αλλού. Ως διά μαγείας όμως τους διέφυγε ότι στη Μόσχα η προηγούμενη πολύωρη διακοπή ρεύματος είχε σημειωθεί στα χρόνια του πολέμου, κατά τη διάρκεια γερμανικού βομβαρδισμού το 1941.

Αξίζει, λοιπόν, κανείς να δει το τι ήταν αυτό που άλλαξε σε σύγκριση με τα χρόνια του σοσιαλισμού κι έδωσε τη διαφορά του ...«σκότους».

Κατ' αρχήν πρέπει να σημειωθεί πως ο υποσταθμός του «Τσάγκινο», από τον οποίο ξεκίνησε το πρόβλημα, τέθηκε σε λειτουργία το 1963 και θα έπρεπε να αντικατασταθεί με πιο σύγχρονη τεχνολογία, μετά από ένα διάστημα 30-35 χρόνων. Ομως το 1993, όπως σήμερα γνωρίζουμε, το καθεστώς Γιέλτσιν ήταν «απασχολημένο» με πιο σοβαρές ασχολίες, όπως με την «εδραίωση» της «δημοκρατίας», με τη βοήθεια των αρμάτων μάχης, που κανονιοβόλησαν το Ρώσικο Κοινοβούλιο.

Το πρόβλημα με την παλαιότητα της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται είναι ένα από τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει συνολικά ενεργειακός τομέας της Ρωσίας. Κι αυτό γιατί η ιδιωτικοποίησή του έχει οδηγήσει τους ιδιοκτήτες σε πλιατσικολόγα λογική του φυσικού πλούτου και του δυναμικού της χώρας, χωρίς τις αναγκαίες επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό του. Αυτό αναπόφευκτα οδηγεί σε τεχνολογικές καταστροφές. Σύμφωνα με στοιχεία της εφημερίδας «Κομσομόλσκαγια Πράβντα» το 2004 προκλήθηκαν στη Ρωσία 863 «έκτακτες καταστάσεις τεχνικού χαρακτήρα», δηλαδή 66,6% περισσότερες από το 2003. Πρόκειται για τα 2/3 όλων των «έκτακτων καταστάσεων», συμπεριλαμβανομένων των φυσικών καταστροφών και των τρομοκρατικών χτυπημάτων. Κύρια αιτία αυτών των βλαβών ήταν η παλαιότητα, η φθορά των μηχανημάτων και του τεχνολογικού εξοπλισμού. Κάτι ιδιαίτερα επικίνδυνο για το μέλλον σε μια χώρα όπου υπάρχουν 1.500 ατομικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις και 3.000 χημικές επιχειρήσεις. Ειδικά στον τομέα του τεχνολογικού εξοπλισμού της «ΡΑΟ-Ενέργκια» υπολογίζεται πως η φθορά του τεχνολογικού εξοπλισμού της είναι της τάξης του 64%. Κι αυτό τη στιγμή που η «ΡΑΟ Ενέργκια» είναι μια από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις στη σημερινή Ρωσία και με επιχειρηματική δράση σε πολλές πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες. Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις αρχές του φετινού Φλεβάρη τα καθαρά κέρδη της εταιρίας το 2004 αυξήθηκαν κατά 69,1% σε σχέση με το 2003 και ξεπέρασαν τα 55 δισεκατομμύρια ρούβλια (πάνω από 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ).

Κι ενώ κάθε λογικός άνθρωπος θα περίμενε ότι η κυβέρνηση Πούτιν - Φραντκόφ θα έβλεπε πως η ιδιωτικοποίηση «βλάπτει σοβαρά» και θέτει σε άμεσο κίνδυνο εκατομμύρια ανθρώπους, αυτή κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα και την κερδοφορία του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι χαρακτηριστικό πως συμπτωματικά την ώρα που έγινε η διακοπή ρεύματος, από το βήμα της Ρωσικής Βουλής ο Β. Χριστένκο, υπουργός Βιομηχανίας και Ενέργειας της Ρωσίας, εξηγούσε στους βουλευτές τα σχέδια παραπέρα ιδιωτικοποίησης στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας (το 52% των μετοχών της «ΡΑΟ-Ενέργκια» ανήκει ακόμη στο κράτος), με στόχο τη δήθεν «προσέλκυση κεφαλαίων κι επενδύσεων». Τη «γραμμή» αυτή ανέλαβε να εκλαϊκεύσει την επόμενη μέρα, κόντρα στη λογική και την 14χρονη εμπειρία των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων ο κυβερνητικός Τύπος.

Μάλιστα, για να μπορέσει το ενιαίο ενεργειακό ηλεκτρικό σύστημα της Ρωσίας να πουληθεί καλύτερα, έχει αρχίσει η διάσπασή του σε διάφορες μικρότερες επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικά, η εταιρία «Μοσενέργκο», που διαχειριζόταν το ηλεκτρικό σύστημα ολόκληρης της Μόσχας και της ευρύτερης περιοχής της, έχει σήμερα «σπάσει» σε 30 μικρότερες επιχειρήσεις. Οπως σημειώνει η εφημερίδα «Πράβντα» του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ), αυτή η πολυδιάσπαση της επιχείρησης οδηγεί και στην εξαφάνιση της υπευθυνότητας κατά την αντιμετώπιση δύσκολων, σύνθετων κι έκτακτων καταστάσεων.

Οπως υπογραμμίζει ο Β. Βίντμανοφ, μέλος του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ: «Οπως στα χρόνια της μαζικής ιδιωτικοποίησης, έτσι και τώρα η κυβέρνηση προσπαθεί να αποδείξει πως ο διαμελισμός της σφαίρας της ενέργειας θα οδηγήσει σε ποτάμι επενδύσεων σ' αυτή τη σφαίρα, που θ' αρχίσει να αναπτύσσεται. Ομως η εμπειρία μας δείχνει πως κάθε ιδιωτική επιχείρηση βλέπει το νόημα ύπαρξής της στην απόκτηση όσο γίνεται μεγαλύτερου κέρδους εδώ και τώρα, μέσω της απάνθρωπης εκμετάλλευσης των μισθωτών εργαζομένων, της παραβίασης των τεχνικών κανόνων και της εκμετάλλευσης του εξοπλισμού, τη μείωση των επενδύσεων σε βασικό εξοπλισμό και στην κοινωνική σφαίρα».

Αν και τα αστικά ΜΜΕ της Ρωσίας προσπάθησαν να στρέψουν την προσοχή του κόσμου στον υπερβολικά ζεστό καιρό και στην «ανάγκη επιτάχυνσης» των μεταρρυθμίσεων, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κρυφτεί ότι η ιδιωτικοποίηση και ο διαμελισμός του ενιαίου ενεργειακού χώρου αποτελούν τις κύριες αιτίες του καπιταλιστικού «ηλεκτροσόκ», που βίωσε στις 25/5 η χώρα.

Οπως μας είπε ο Β. Τιούλκιν, Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ-ΚΚΡ), «αν στα χρόνια του σοσιαλισμού βασικός στόχος της κρατικής εταιρίας ηλεκτρικής ενέργειας ήταν ο απρόσκοπτος εφοδιασμός των πολιτών και των επιχειρήσεων με φθηνό ρεύμα, σήμερα ο κύριος στόχος της εταιρίας ηλεκτρικής ενέργειας είναι η εξασφάλιση του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους για τους βασικούς μετόχους -ιδιοκτήτες της εταιρίας. Αυτή η αλλαγή κάνει και τη διαφορά».

Ο Β. Βίντμανοφ σημειώνει σε άρθρο πως η συνέχιση αυτής της κατάστασης όχι μόνο μπορεί να οδηγήσει σε ιδιαίτερα επικίνδυνες τεχνολογικές καταστροφές τη Ρωσία, αλλά μπορεί να απειλήσει και την ίδια την ύπαρξη της Ρωσίας, ως ενιαίας χώρας.

Οπως σημειώνουν τα στελέχη του ρωσικού κομμουνιστικού κινήματος, μόνο η αποκατάσταση της λαϊκής, σοβιετικής εξουσίας μπορεί να αποτρέψει τέτοιες εξελίξεις και να οδηγήσει και πάλι στη χρησιμοποίηση του τομέα της ενέργειας προς όφελος των εργαζομένων και όχι υπέρ μιας χούφτας παρασίτων, όπως γίνεται σήμερα.

Σε ανακοίνωσή του το ΚΕΚΡ-ΚΚΡ εύστοχα σημειώνει πως «πρέπει να αλλάξουμε όχι μόνο τους μετασχηματιστές, ούτε απλώς τα πρόσωπα που βρίσκονται στην εξουσία, αλλά την ίδια την εξουσία».