«Υπάρχει στρατευμένη Τέχνη; Η πείρα από τη λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας (1940 - 1950)». Αυτός είναι ο τίτλος της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο Στέκι Πολιτισμού, στο θεατράκι του πάρκου.

«Ερχονται καιροί που δεν αστειεύονται. Ποιος δεν το βλέπει; Ποιος δεν βλέπει το αίμα και ποιος δεν ακούει το κλάμα των παιδιών, τις κραυγές των μανάδων, τους βόγγους των γερόντων που σφάζονται στην Παλαιστίνη, στη Συρία, στην Υεμένη, στον Λίβανο, στο Σουδάν, στην Ουκρανία, που πνίγονται κοντά στις αφιλόξενες ακτές της Μεσόγειου; Μόνο αυτός που δεν είναι άνθρωπος. Και αφού δεν είναι άνθρωπος, πώς μπορεί να είναι ποιητής;, αναρωτιόταν ο Ρίτσος.

Για να έρθουμε λοιπόν στο ερώτημα του τίτλου της σημερινής μας εκδήλωσης, αν υπάρχει στρατευμένη τέχνη, απαντάμε: Ολα τα έργα τέχνης είναι στρατευμένα, το γνωρίζει ή δεν το γνωρίζει ο δημιουργός τους. Το ότι κάθε δημιουργός διακατέχεται από κάποιες ιδέες για τους ανθρώπους και τον κόσμο, τις οποίες αντικειμενικά προβάλλει μέσα από το έργο του, το παραδέχονται και οι αστοί θεωρητικοί της τέχνης. Τον τιμητικό τίτλο του στρατευμένου τον έχουν όμως μόνο τα έργα που δείχνουν αμέτρητη έγνοια για τους αδικημένους και άσβεστο μίσος για εκείνους που τους αδικούν, τα έργα που οι δημιουργοί τους δεν το κρύβουν πως ναι, είναι στρατευμένοι στο δίκιο και την ευτυχία όλων των ανθρώπων. Είναι δηλαδή τα έργα εκείνων που είναι αληθινοί ποιητές, γιατί πρώτα απ' όλα είναι άνθρωποι. Και αυτό σημαίνει πως είναι δυνατοί. Στην ανθρωπιά δεν αρέσουν οι υποχωρήσεις. Ο πόλεμος που άνοιξαν οι δεινόσαυροι του πλούτου και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι στους καλλιτέχνες, μόνο ως επιβεβαίωση της δύναμης που οι άνθρωποι της τέχνης έχουν στα χέρια τους μπορεί να κατανοηθεί...», ανέφερε στο κλείσιμο της ομιλίας της η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ.

Τα ερωτήματα σε σχέση με το ζήτημα της στράτευσης «φωτίστηκαν» μέσα από αποσπάσματα έργων σπουδαίων λογοτεχνών που γράφτηκαν στα χρόνια της «θύελλας», τη δεκαετία 1940-'50. Οι ηθοποιοί Βασίλης Κολοβός, Ανδρέας Κωνσταντίνου και Νεφέλη Μαϊστράλη διάβασαν έργα των Ρίτσου, Ελύτη, Σεφέρη, Γκάτσου, Αξιώτη, Σικελιανού, Κορνάρου, Βρεττάκου και Σαλαπασίδη.

Οπως ειπώθηκε, άλλωστε, και στην αρχή της εκδήλωσης, η πραγματοποίηση τον περασμένο Δεκέμβρη του 6ου κατά σειρά Επιστημονικού Συνεδρίου της ΚΕ του ΚΚΕ για τη λογοτεχνία της περιόδου 1940-1950 «μας βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε βαθύτερα την έννοια της στράτευσης, που αποτελούσε το κεντρικό ζήτημα της διαπάλης ανάμεσα στην αστική και την ΕΑΜική διανόηση εκείνα τα συγκλονιστικά χρόνια. Αυτή τη γνώση και τα χρήσιμα για τους σημερινούς καιρούς συμπεράσματά της θα θέλαμε σήμερα να σας μεταφέρουμε».

Ενδεικτικό του μεγάλου ενδιαφέροντος για την εκδήλωση είναι ότι πολλοί προμηθεύτηκαν τα πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης η Ζωή Αργυρίου ερμήνευσε την «Ψάπφα» (1975), την πρώτη σύνθεση για σόλο κρουστά του Ιάννη Ξενάκη, του πρωτοπόρου συνθέτη και θεωρητικού της μουσικής, ο οποίος έσπασε τους κώδικες της σύγχρονης μουσικής και δημιούργησε ένα μουσικό είδος απολύτως δικό του.

Στην έναρξη της εκδήλωσης κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του αγαπημένου συντρόφου Αντώνη Καλόβουλου, που «έφυγε» από τη ζωή μέσα στο καλοκαίρι, ο οποίος εκτός από υπέροχος άνθρωπος, υποδειγματικός εκπαιδευτικός, δραστήριο στέλεχος στο μαζικό κίνημα των εκπαιδευτικών, ήταν και σπάνιος φιλόλογος, στήριγμα της Ομάδας Λογοτεχνίας του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ, στην οποία ήταν μέλος, αλλά και της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων ως μέλος του ΔΣ της.