Εκρηξη αποθήκης πυρομαχικών στη Ν. Αγχίαλο (2023)

Η διαχείριση των δασών δεν είναι ξεκομμένη από τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων. Και αυτό γιατί αρκετά μεγάλος αριθμός στρατοπέδων, χώρων ασκήσεων και επιχειρήσεων οχυρώσεων, θέσεων μάχης, γειτνιάζουν ή βρίσκονται μέσα σε δασικές εκτάσεις και δάση.

Η ψήφιση από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας του Νόμου 5106/2024, που περιλαμβάνει εκτός των άλλων ρυθμίσεις «για τη διαχείριση και προστασία και των δασών», δημιουργεί προβλήματα και στην εθνική άμυνα και να γιατί.

Η κυβέρνηση επιλέγει με τον νόμο αυτό να αποσυνδέσει τη διαχείριση των δασών από τον κρατικό χαρακτήρα της. Ο Νόμος προβλέπει την εκχώρηση της διαχείρισης των κρατικών δασών (που αποτελούν το 65% της συνολικής έκτασης των δασών και δασικών εκτάσεων της Ελλάδας), στα λεγόμενα «υβριδικά συνεργατικά σχήματα» που θα είναι μέτοχοι ξυλοβιομήχανοι, ξυλέμποροι και τυπικά κάποιοι λεγόμενοι Δασικοί Συνεταιρισμοί, τους οποίους θα μπορούν να δημιουργούν ακόμη και οι ίδιοι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για απαγόρευση εκχώρησης ακόμη και κρίσιμων περιοχών στα «ευέλικτα» επιχειρηματικά σχήματα, κάτι που είναι δυνατόν να εφαρμοστεί και στο σύνολο των περιπτώσεων της Ζώνης Ασφάλειας Προκάλυψης με την ανάθεση του έργου υλοτομίας σε κάποιον όμιλο.

Η παραπάνω μορφή διαχείρισης, με τις σοβαρές αδυναμίες της, προσπαθούσε να διασφαλίσει σε κάποιο βαθμό την προστασία και διαχείριση των συγκεκριμένων δασών με ηρωικές προσπάθειες των ελάχιστων δασικών υπαλλήλων, παρά τις τεράστιες ελλείψεις προσωπικού, μέσων και χρηματοδότησης που χαρακτηρίζουν τη δασική πολιτική όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ).

Με την ψήφιση του νόμου για την εκχώρηση των κρατικών δασών δημιουργείται ένα νέο τοπίο στη διαχείριση των δασών, αφού καταργείται ακόμη και η σχεδόν ανύπαρκτη μέχρι σήμερα κρατική διαχείριση στο σύνολο των δασών της Ελλάδας, επειδή δεν απέδιδε μέχρι σήμερα ικανοποιητικά κέρδη για τους επιχειρηματικούς ομίλους. Ο νέος νόμος ανατρέπει την οποιαδήποτε μορφής διαχείριση, η οποία έπαιρνε υπόψη της την προστασία και βελτίωση του δάσους. Οι αρνητικές επιπτώσεις θα είναι άμεσες και καταστροφικές μελλοντικά.

Οι επιχειρήσεις αυτές θα λειτουργούν με όρους αγοράς, θα επιδιώκουν το μέγιστο κέρδος από την εκμετάλλευση της δασικής ξυλείας, ενώ ταυτόχρονα θα επιδοτούνται και επιπλέον από τον κρατικό προϋπολογισμό. Δηλαδή, από τους φόρους του λαού. Επίσης θα επωφεληθούν από bonus απορρόφησης CO2 και άλλες ενισχύσεις, χωρίς να διαμορφώνεται κανένας ουσιαστικός μηχανισμός προστασίας του περιβάλλοντος.

Το ΚΚΕ:

- Αποκάλυψε από την πρώτη στιγμή τη στρατηγική της κυβέρνησης και καταψήφισε το νομοσχέδιο στη Βουλή. Στάθηκε απέναντί του με δράσεις των δυνάμεων που στηρίζει στο συνδικαλιστικό κίνημα και πριν την ψήφισή του αλλά και μετά από την ψήφιση με αίτημα τη μη εφαρμογή και κατάργησή του.

- Στέκεται δίπλα στους δασικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι διαπιστώνουν τις πραγματικές συνέπειες σε βάρος τους. Η παράδοση των κρατικών δασών σε επενδυτικά συμφέροντα εκχωρεί την κρατική ευθύνη προστασίας και διαχείρισης της κρατικής δασικής περιουσίας.

Οι ανάγκες οργάνωσης των στρατιωτικών μονάδων (π.χ. καθαρισμοί, αντιπυρική προστασία, έλεγχος πρόσβασης και ορατότητας κ.λπ.), είναι διαρκείς και πρέπει να αντιμετωπίζονται από το υπουργείο Αμυνας σε συνεργασία με τις δασικές υπηρεσίες ώστε να συνδυάζονται οι ανάγκες άμυνας με την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων. Σε διαφορετική περίπτωση δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τροπολογία για τους καθαρισμούς εντός αλλά κυρίως εκτός των στρατοπέδων σε ακτίνα 100 μέτρων από τις περιφράξεις των στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Αντί να προβλεφθούν κοινά σχέδια πυροπροστασίας Δασικής Υπηρεσίας και Στρατού για τις δασικές περιοχές ανάλογα τις γεωμορφολογικές συνθήκες και ανάγκες των στρατοπέδων, η κυβέρνηση της ΝΔ, φοβούμενη μια νέα Αγχίαλο, έχει οδηγήσει σε απαράδεκτες και αναίτιες αποψιλώσεις δασικών τμημάτων. Αποψιλώσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συνδέθηκαν ακόμη και με παράτυπη ή παράνομη εμπορία των δασικών προϊόντων.

Ακόμη πιο σοβαρά είναι τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί με τις υλοτομίες στη Ζώνη Ασφαλείας Προκάλυψης, στις δασικές παραμεθόριες περιοχές. Για περισσότερα από 30 χρόνια, οι Δασικοί Συνεταιρισμοί υλοτομούσαν υλοποιώντας εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες με άδεια, σχέδιο και συνεργασία με τις δασικές υπηρεσίες και τον στρατό.

Για δεκαετίες, η υλοτομία στις παραμεθόριες ζώνες -εντός της Ζώνης Ασφαλείας Προκάλυψης (απόσταση 0-500 μέτρων από τα σύνορα) διεξαγόταν με διαφάνεια, συνεργασία των δασικών υπηρεσιών και του στρατού και ξεκάθαρο πλαίσιο. Οι δασικές υπηρεσίες, βασισμένες σε εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες, σε συνεργασία με δασικούς συνεταιρισμούς, υλοποιούσαν το έργο της δασικής διαχείρισης χωρίς ποτέ να τεθεί ζήτημα που να σχετίζεται με την εθνική ασφάλεια.

Η πρακτική αυτή της διαχείρισης και προστασίας των δασικών περιοχών με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ήταν αποδεκτή και από τις στρατιωτικές αρχές, ενώ ενισχύθηκε με παλαιότερη κοινή υπουργική απόφαση. Ακόμα και μετά τη λήξη ισχύος της εν λόγω απόφασης, οι υλοτομίες συνεχίζονταν κανονικά.

Τα τελευταία 3 περίπου χρόνια και ενώ έχει λήξει η ισχύουσα ΚΥΑ, η διαχείριση του δάσους στις παραπάνω ευαίσθητες περιοχές βρίσκονται στον αέρα και επικρατεί το απόλυτο χάος.

Σε κάποιες περιοχές έμποροι ξυλείας με την άδεια της στρατιωτικής αρχής υλοτομούν, αλλά η περαιτέρω διακίνηση της υλοτομούμενης ξυλείας δεν γίνεται με νόμιμο τρόπο, αφού δεν έχουν τα απαραίτητα δασικά έγγραφα για αυτή (δελτία μεταφοράς, φυτο-υγειονομικά διαβατήρια). Σε άλλες παραμεθόριες περιοχές οι δασικές συστάδες απειλούνται από εγκατάλειψη, και η παρουσία σε κρίσιμες συνοριακές περιοχές μειώνεται, την ώρα που θα έπρεπε να ενισχύεται, ενώ οι Δασικοί Συνεταιρισμοί μένουν χωρίς εισόδημα.

Η χρονική «σύμπτωση» με την εκχώρηση της διαχείρισης των δασών σε ξυλοβιομήχανους και ξυλέμπορους μέσω των ιδιωτικών «υβριδικών σχημάτων» και την αποδυνάμωση αντικειμενικά του ρόλου των δασικών συνεταιρισμών γεννά ερωτήματα.

Είναι εύλογες οι ανησυχίες όταν πολιτικές αποφάσεις οδηγούν με έμμεσο τρόπο στην κατάργηση της κρατικής διαχείρισης ευαίσθητων δασικών περιοχών που βρίσκονται στην προκάλυψη.

Οπως είναι πολιτικά αξιοσημείωτο ότι η κυβέρνηση της ΝΔ γνωρίζει την κρισιμότητα του παραπάνω ζητήματος, αλλά δεν επιθυμεί να δώσει μια κάποια λύση με νέο νομοθέτημα.

Τελικά μήπως όλα αυτά τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί σχετικά με στρατιωτικές περιοχές και εγκαταστάσεις και τη δασική διαχείριση δεν είναι τυχαία με την ταυτόχρονη σχεδόν ψήφιση του νέου νόμου.

Η οργάνωση της άμυνας της χώρας δεν μπορεί να μετατραπεί σε ΣΔΙΤ και να ανατεθεί σε επιχειρηματικούς ομίλους. Διασφαλίζεται εκτός των άλλων και τις προϋποθέσεις της ενεργής παρουσίας, διαφάνειας, της συνεργασίας, της συνδυασμένης και σε επιστημονική βάση αντιμετώπισης των όποιων προβλημάτων. Ομως η κυβερνητική πολιτική που ακολουθείται δεν φαίνεται να υπηρετεί αυτήν την αρχή.

Η φύλαξη, η αντιπυρική προστασία, ο καθαρισμός και η φροντίδα των δασικών ζωνών ως μέρος της εθνικής άμυνας είναι υποχρέωση του κράτους απέναντι στον λαό. Δεν μπορεί να υποτάσσονται στις ανάγκες και να εξυπηρετούν τους εμπόρους του ξύλου.

Πολύ περισσότερο που το νομικό κενό που έχει δημιουργηθεί αποτελεί τη «σημαία ευκαιρίας» για υλοτομίες από επιχειρήσεις εμπορίας, χωρίς όρια, όρους και προϋποθέσεις, με δυνατότητα επίκλησης «αναγκών της εθνικής άμυνας», «εκτέλεσης εντολών στελεχών των ενόπλων δυνάμεων», αφήνοντας ουσιαστικά ανοιχτό τον δρόμο ακόμη και για διάβρωση συνειδήσεων.