Με το ΝΑΤΟ να καλεί τους «συμμάχους» να προετοιμαστούν «για μια σύγκρουση δεκαετιών με τη Ρωσία» στην Ουκρανία και συνολικά στην Ανατολική Ευρώπη και τον κίνδυνο μιας απευθείας σύγκρουσης των δύο στρατοπέδων να μεγαλώνει, οι στρατιωτικές δαπάνες ανεβαίνουν κατακόρυφα, η αύξηση της παραγωγής της πολεμικής βιομηχανίας έχει μπει στο επίκεντρο, ενώ και το ενδεχόμενο χρήσης πυρηνικών όπλων έχει μπει «για τα καλά» στη συζήτηση.

Διεργασίες και παζάρια βρίσκονται παράλληλα σε εξέλιξη με δεδομένες τις αντιθέσεις μέσα στον ευρωατλαντικό άξονα και πλέον συζητιέται ανοιχτά η «επείγουσα ανάγκη» τα κράτη της ΕΕ και της Ευρώπης να εντείνουν τις πολεμικές προετοιμασίες, εξετάζοντας ακόμη και το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να αναθεωρήσουν τους όρους συμμετοχής τους στο ΝΑΤΟ.

Τέτοια «δείγματα» των αντιθέσεων και των διεργασιών αποτελούν το μπλοκάρισμα εδώ και μήνες του αμερικανικού στρατιωτικού πακέτου σχεδόν 61 δισ. δολαρίων για την Ουκρανία στο Κογκρέσο, αλλά και οι δηλώσεις σχετικά με το ΝΑΤΟ από τον Ντ. Τραμπ, τον επικρατέστερο υποψήφιο για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων στις προεδρικές εκλογές του Νοέμβρη.

Το στρατιωτικό πακέτο που προωθεί η κυβέρνηση Μπάιντεν εγκρίθηκε μετά από πολλά παζάρια στη Γερουσία (όπου πλειοψηφούν οριακά οι Δημοκρατικοί, ενώ υπερψηφίστηκε και από 22 Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές). Ωστόσο, ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Μ. Τζόνσον, δήλωσε ότι δεν θα φέρει καν προς ψήφιση το νομοσχέδιο (που περιλαμβάνει επίσης στρατιωτική βοήθεια για Ισραήλ, Ταϊβάν κ.ά.). Στο μεταξύ, η Βουλή διέκοψε τις εργασίες της μέχρι τις 28 Φλεβάρη.

Οι Ρεπουμπλικάνοι, ιδιαίτερα της λεγόμενης «πτέρυγας MAGA» (από το σύνθημα «Make America Great Again» του Τραμπ), θέλουν να πιέσουν τα κράτη της ΕΕ να σηκώσουν μεγαλύτερο βάρος του πολέμου στην Ουκρανία και να αυξήσουν ακόμα περισσότερο τις στρατιωτικές τους δαπάνες (σημαντικό μέρος των οποίων κατευθύνεται και στην αμερικανική πολεμική βιομηχανία).

Ο Τραμπ ισχυρίστηκε την περασμένη βδομάδα πως η Ουάσιγκτον δαπανά για την Ουκρανία «περισσότερα από 100 δισ. δολάρια πάνω από το ΝΑΤΟ», και «το ΝΑΤΟ πρέπει να ισοφαρίσει τώρα».

Περαιτέρω, ο ίδιος αμφισβήτησε το άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι οι ΗΠΑ δεν θα πρέπει να προστατεύσουν, σε περίπτωση επίθεσης από τη Ρωσία, μέλη που δεν δαπανούν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ για την «Αμυνα».

Σύμφωνα δε με τον Κιθ Κέλογκ, κορυφαίο σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, αν ο Ρεπουμπλικάνος επιστρέψει στην προεδρία των ΗΠΑ, θα πιέσει για αλλαγές στο ΝΑΤΟ, ενδεχομένως σε μια σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούνη του 2025 για το μέλλον της «συμμαχίας».

Το ΝΑΤΟ, είπε, θα μπορούσε να γίνει μια «κλιμακωτή συμμαχία», όπου ορισμένα μέλη «απολαμβάνουν προστασία» ανάλογα με τη συμμόρφωσή τους με ιδρυτικά άρθρα, όπως το άρθρο 3, που ορίζει ότι τα κράτη - μέλη πρέπει να καταβάλλουν κατάλληλες προσπάθειες για να αναπτύξουν τις «αμυντικές» τους ικανότητες.

Σε αυτό το φόντο ο γγ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, ξεκαθάρισε ότι οι στρατιωτικές δαπάνες των κρατών - μελών αυξάνονται κατακόρυφα, με εξοπλισμούς εκατοντάδων δισ. να κατευθύνονται προς τις ουκρανικές Ενοπλες Δυνάμεις. Οι συνολικές ΝΑΤΟικές στρατιωτικές δαπάνες πρόκειται να καταγράψουν ακόμη ένα έτος ρεκόρ, ενώ είχε προηγηθεί μια «άνευ προηγουμένου» αύξηση 11% το 2023.

Υπογράμμισε ότι φέτος αναμένεται 18 από τα 31 κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ να δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ για την «Αμυνα» (από 11 το 2023).

Οι ευρωπαϊκές χώρες - μέλη θα επενδύσουν συνολικά 380 δισ. δολάρια για στρατιωτικούς σκοπούς.

Η Γερμανία - που βρίσκεται στο «στόχαστρο» της σχετικής κριτικής της Ουάσιγκτον - ανέφερε προγραμματισμένες στρατιωτικές δαπάνες 2% του ΑΕΠ της για πρώτη φορά μετά το 1992 και συγκεκριμένα 73,41 δισ. ευρώ, από 56,64 δισ. το 2023 (1,57% του ΑΕΠ).

Η ΕΕ θα πρέπει «τουλάχιστον να διπλασιάσει τη στρατιωτική της βοήθεια προς την Ουκρανία» για να αντισταθμίσει το κενό στην αμερικανική βοήθεια, σύμφωνα με πρόσφατη εκτίμηση του γερμανικού Ινστιτούτου Ερευνών του Κιέλου, χαρακτηρίζοντας «ιδιαίτερα αβέβαιο αν οι ΗΠΑ θα στείλουν επιπλέον στρατιωτική βοήθεια το 2024».

Σύμφωνα με τα στοιχεία μέχρι τις 15 Γενάρη, οι ΗΠΑ έχουν στείλει 42,2 δισ. ευρώ στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία από τον Φλεβάρη του 2022 έως τον Δεκέμβρη του 2023, δηλαδή περίπου 2 δισ. ευρώ τον μήνα.

Η ΕΕ έχει δεσμεύσει 49,7 δισ. ευρώ για όπλα και εξοπλισμό για την Ουκρανία, όμως μέχρι στιγμής έχουν δοθεί 35,2 δισ.

Σημειώνεται πως υπάρχουν περιθώρια καθώς «οι χώρες της ΕΕ είναι μεταξύ των πιο πλούσιων παγκοσμίως και έχουν δαπανήσει μόλις το 1% του ΑΕΠ τους του 2021 για την Ουκρανία».

Συνολικά από τον Φλεβάρη του 2022 οι εταίροι της έχουν υποσχεθεί στην Ουκρανία 265,1 δισ. ευρώ (141,3 δισ. οικονομική βοήθεια, 107,5 δισ. στρατιωτική, 16,3 δισ. ανθρωπιστική). Οι βασικότεροι χορηγοί του πολέμου στην Ουκρανία είναι η ΕΕ και οι χώρες - μέλη της (144,1 δισ.), οι ΗΠΑ (67,7 δισ.) και η Βρετανία (15,7 δισ.). Τα ποσά που πραγματικά έχουν χορηγηθεί διαφέρουν, κυρίως για την ΕΕ, η οποία έχει καταβάλει βοήθεια ύψους 77,2 δισ. ευρώ, διότι οι πόροι που αποδεσμεύονται αφορούν περίοδο πολλών ετών.

Πάντως, το «κενό» της χρηματοδότησης των ΗΠΑ, παρότι άλλοι «σύμμαχοι» αυξάνουν τις συνεισφορές τους, «έχει ήδη συνέπειες» στο πεδίο της μάχης και «επηρεάζει τη ροή της υποστήριξης», είπε ο γγ του ΝΑΤΟ, ενώ ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Τζον Κίρμπι, δήλωσε ότι «η Αβντιίβκα κινδυνεύει να πέσει στα χέρια της Ρωσίας».

Κατά τη διάρκεια επίσκεψης του Ουκρανού Προέδρου, Β. Ζελένσκι, την Παρασκευή στο Βερολίνο, στη συνάντηση με τον Γερμανό καγκελάριο, Ολ. Σολτς, η Γερμανία και η Ουκρανία υπέγραψαν «συμφωνία ασφαλείας», με ισχύ 10 ετών, σύμφωνα με την οποία το Βερολίνο θα συνεχίσει να βοηθά το Κίεβο να αμυνθεί για όσο χρειαστεί και στοχεύει να παράσχει μακροπρόθεσμη στρατιωτική υποστήριξη για την πλήρη αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.

Επισημαίνεται ακόμα ότι οι δύο χώρες θα συνεχίσουν να εργάζονται για να διασφαλίσουν πως το κόστος για τη Ρωσία για την επιθετικότητά της θα συνεχίσει να αυξάνεται, μεταξύ άλλων μέσω κυρώσεων, ελέγχων στις εξαγωγές και διατήρησης του «παγώματος» των ρωσικών κρατικών κεφαλαίων μέχρι η Ρωσία να πληρώσει για τη ζημιά που προκάλεσε στην Ουκρανία.

Αντίστοιχη «συμφωνία ασφαλείας» προγραμματιζόταν να υπογραφεί την ίδια μέρα μεταξύ Γαλλίας και Ουκρανίας, κατά την επίσκεψη του Β. Ζελένσκι στο Παρίσι.

Οι συμφωνίες αυτές ακολουθούν «τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν σε επίπεδο G7 στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, τον Ιούλη του 2023».

Οι χώρες του G7 δεσμεύτηκαν τότε να παράσχουν στο Κίεβο στρατιωτική υποστήριξη «μακροπρόθεσμα». Η Βρετανία ήταν η πρώτη που υπέγραψε μια τέτοια συμφωνία με την Ουκρανία, τον περασμένο μήνα.

Οι ενδοαστικές διεργασίες και αντιθέσεις στις ΗΠΑ και η επίγνωση ότι δεν υπάρχει «πλήρης ταύτιση» συμφερόντων και προτεραιοτήτων στον ευρωατλαντικό άξονα, αντίθετα οξύνεται ο ανταγωνισμός, οδηγούν τα ισχυρότερα κράτη της ΕΕ να επιταχύνουν τα σχέδια για «στρατηγική αυτονομία της ΕΕ» και στο στρατιωτικό σκέλος.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο συντελούνται διεργασίες «αναβίωσης» του «Τριγώνου της Βαϊμάρης» (Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία) ώστε να «ηγηθεί» στην «Αμυνα και Ασφάλεια» της Ευρώπης.

Την περασμένη βδομάδα ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντ. Τουσκ, πραγματοποίησε διαδοχικές επισκέψεις σε Παρίσι και Βερολίνο, όπου συναντήθηκε με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμ. Μακρόν, και τον Γερμανό καγκελάριο, Ολ. Σολτς, ενώ παράλληλα συναντήθηκαν οι ΥΠΕΞ των τριών χωρών στο Παρίσι.

Η αύξηση της «αμυντικής» παραγωγής αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για την Ευρώπη και ανεξάρτητα από το τι λέει ο Τραμπ, είναι προς το συμφέρον του ΝΑΤΟ να αυξήσουν οι χώρες - μέλη τις «αμυντικές» δαπάνες, τόνισε ο Τουσκ.

Ο Μακρόν αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη «ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας». «Αυτό θα καταστήσει την Ευρώπη δύναμη Ασφάλειας και Αμυνας συμπληρωματική του ΝΑΤΟ, ευρωπαϊκό πυλώνα του», πρόσθεσε.

Νωρίτερα, ο Σολτς, από τις εγκαταστάσεις του ομίλου «Rheinmetall», είχε καλέσει σε «παραγωγή όπλων σε μεγάλη κλίμακα» και «στενότερη βιομηχανική συνεργασία» των «27». «Η ισχυρή άμυνα απαιτεί συμπαγή βιομηχανική βάση. Δηλαδή να ενοποιήσουμε τις παραγγελίες μας και τα μέσα μας, να δώσουμε στη βιομηχανία προοπτικές για τα επόμενα 10, 20 ή 30 χρόνια».

Πρόκειται για «επείγουσα ανάγκη» καθώς «δεν ζούμε σε καιρό ειρήνης», τόνισε.

Η συζήτηση για τα πυρηνικά εντείνεται με την προοπτική μιας μακροπρόθεσμης σύγκρουσης και τον κίνδυνο άμεσης στρατιωτικής αναμέτρησης ΝΑΤΟ - Ρωσίας.

Ετσι, στη συζήτηση για το πώς θα μπορούσε να ενισχυθεί η «Αμυνα και Ασφάλεια» της Ευρώπης, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών και ηγέτης των Φιλελευθέρων (FDP), Κρ. Λίντνερ, κάλεσε - μπροστά και στο ενδεχόμενο επανεκλογής του Τραμπ - να περιληφθούν βρετανικά και γαλλικά πυρηνικά όπλα σε μια κοινή «ευρωπαϊκή πυρηνική ασπίδα».

«Κάτω από ποιες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες το Παρίσι και το Λονδίνο θα δέχονταν να διατηρήσουν ή να επεκτείνουν τις δικές τους στρατηγικές ικανότητες για συλλογική ασφάλεια; Και τι είμαστε διατεθειμένοι να συνεισφέρουμε;», συνέχισε ο Λίντνερ.

Αλλά και ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντ. Τουσκ, υποστήριξε ότι η παλιότερη προσφορά του Μακρόν για έναν πιθανό «εξευρωπαϊσμό» των πυρηνικών όπλων για τη δημιουργία ενός κοινού συστήματος ασφαλείας θα πρέπει να ληφθεί «σοβαρά υπόψη».

Στο μεταξύ, για μια «απειλή εθνικής ασφάλειας» προειδοποίησαν την περασμένη βδομάδα μέλη της Επιτροπής Πληροφοριών της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, αναφερόμενα, σύμφωνα με πληροφορίες, στην ανάπτυξη πυρηνικού όπλου στο Διάστημα από τη Ρωσία, το οποίο θα μπορούσε να παραλύσει τις επικοινωνίες των ΗΠΑ. Ερωτήματα προκαλούνται ως προς τη συγκυρία αυτής της δημόσιας «προειδοποίησης».

Πρόκειται για «μια αντιδορυφορική ικανότητα που αναπτύσσει η Ρωσία», επιβεβαίωσε ο Κίρμπι, διευκρινίζοντας ότι είναι ανησυχητική εξέλιξη αλλά «δεν υπήρξε άμεση απειλή για την ασφάλεια κανενός». «Δεν μιλάμε για όπλο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επιτεθεί σε ανθρώπους ή να προκαλέσει φυσική καταστροφή εδώ στη Γη», δήλωσε.