Το διάστημα 19 - 24 Φλεβάρη 1991, πριν δηλαδή από 30 χρόνια, πραγματοποιήθηκε το 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ, μέσα σε συνθήκες βαθιάς και οξείας εσωκομματικής κρίσης που έθετε στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα της διατήρησης ή όχι του ΚΚΕ ως κόμματος επαναστατικού, κομμουνιστικού. Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες στο 13ο Συνέδριο αντιστάθηκαν στις πιέσεις σοσιαλδημοκρατικών και αστικών δυνάμεων, στο πλαίσιο του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, και διέψευσαν τις προσδοκίες της αστικής τάξης, ότι το ΚΚΕ σταδιακά θα οδηγούνταν στην πλήρη διάχυσή του στον Συνασπισμό της Αριστεράς και στην τελική αυτοδιάλυσή του.

Η περίοδος από τον Φλεβάρη του 1991 μέχρι τον Ιούνη, όταν συντελέστηκε η ρήξη με τη φραξιονιστική οπορτουνιστική ομάδα στελεχών και μελών, που, με επικεφαλής τον πρώην ΓΓ του Κόμματος Γ. Φαράκο, επιδίωξε τη διάλυση του Κόμματος, ήταν περίοδος κορύφωσης της εσωκομματικής διαπάλης. Ο «Ριζοσπάστης» ξεκινάει σήμερα σειρά αρθρογραφίας με περιεχόμενο τα γεγονότα και τα συμπεράσματα αυτής της περιόδου. Υπενθυμίζουμε ότι το Κόμμα μας βρίσκεται σε διαδικασία μελέτης της Ιστορίας του μέχρι το 1991.

Το 13ο Συνέδριο ως στιγμή εκδήλωσης της εσωκομματικής διαπάλης δεν μπορούμε να το προσεγγίσουμε χωρίς να δούμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτό πραγματοποιήθηκε, τη στρατηγική που είχε το ΚΚΕ την περίοδο 1974 - 1991, την επιλογή συγκρότησης του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, καθώς και την κορύφωση των αντεπαναστατικών ανατροπών στην ΕΣΣΔ και τις άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που έφερε η περεστρόικα.

• Τα κείμενα που ακολουθούν βασίζονται στο Κείμενο του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ «Η πορεία αποκατάστασης του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ» (ΚΟΜΕΠ τ.6/2013), στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ περίοδος 1949 - 1968, στην Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για τον σοσιαλισμό, στη Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του, στο άρθρο του Μ. Μαΐλη «Βασικές εξελίξεις στο αστικό πολιτικό σύστημα από το 1974 μέχρι σήμερα» που δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ (τεύχος 1/2008) και σε συνέχειες στον «Ριζοσπάστη», καθώς και στην Απόφαση του 14ου Συνεδρίου του ΚΚΕ.