Σάββατο 20 Φλεβάρη 2021 - Κυριακή 21 Φλεβάρη 2021
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
30 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 13ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ
Ορισμένες πλευρές για τη στρατηγική του ΚΚΕ την περίοδο 1974-1991

Μελετώντας το πώς φτάσαμε στην εσωκομματική κρίση του 1989-1991, στο 13ο Συνέδριο και τη μετέπειτα διάσπαση του Κόμματος το 1991, πρέπει ιδιαίτερα να σταθούμε στη διαμόρφωση της στρατηγικής του ΚΚΕ την περίοδο 1974-1991. Βεβαίως, τα προβλήματα στη στρατηγική του ΚΚΕ έχουν ιστορικό βάθος, δεν πρόκειται όμως στο παρόν κείμενο να αναφερθούμε σε αυτό, θα υπενθυμίσουμε απλώς ορισμένες βασικές διαπιστώσεις για τη στρατηγική και το Πρόγραμμα του ΚΚΕ τη συγκεκριμένη περίοδο.

Το 9ο Συνέδριο (1973) διατηρεί τη λογική της στρατηγικής των σταδίων του 8ου Συνεδρίου (1961), λογική που επίσης διατηρείται αλώβητη, με ορισμένες επιμέρους τροποποιήσεις που δεν αλλάζουν την ουσία, και στο 10ο Συνέδριο το 1978. Στο Πρόγραμμα του 10ου Συνεδρίου αναφέρονται δύο αλληλοσυνδεόμενα μεταξύ τους στάδια επαναστατικών μετασχηματισμών με διακριτές διαφορές μεταξύ τους: Το επαναστατικό αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό, που ως πολιτικό καθεστώς αποκαλείται δημοκρατία του λαού, και το σοσιαλιστικό. Η δημοκρατία του λαού έχει ως αποστολή της να καταργήσει την εξάρτηση του ελληνικού καπιταλισμού από τα δεσμά της ξενοκρατίας, να πετύχει - όπως σημειώνει - την πτώση του ενός μετά από το άλλο οχυρού της ολιγαρχίας, με επιστέγασμα τη σοσιαλιστική επανάσταση. Παραδέχεται ότι η δημοκρατία του λαού θα δρα στο έδαφος της κυριαρχίας των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, ενώ η κυβέρνηση θα εθνικοποιήσει ξένα και ντόπια μονοπώλια εθνικής σημασίας, θα περιορίσει τη δράση των υπόλοιπων μονοπωλίων με δημοκρατικό έλεγχο και θα ενισχύσει κοινοπραξίες μικρών βιομηχανικών επιχειρήσεων.

Η λογική των σταδίων έχει ως απότοκο και την ανάλογη πολιτική συμμαχιών τόσο σε κοινωνικό όσο και πολιτικό επίπεδο. Ετσι υποτιμούνται οι διαφορές συμφερόντων ανάμεσα στην εργατική τάξη και τμήματα των μεσαίων στρωμάτων, ενώ στην πράξη διατηρείται η αντίληψη της συμμαχίας με ένα τμήμα της μη μονοπωλιακής αστικής τάξης, παρόλο που είχε γίνει κριτική σε ανάλογη θέση του 8ου Συνεδρίου του ΚΚΕ το 1961. Σε πολιτικό επίπεδο η συμμαχία των αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων περιλαμβάνει το ΠΑΣΟΚ (που τότε χαρακτηριζόταν από το Κόμμα ως μικροαστικό κόμμα), αλλά ταυτόχρονα βασιζόταν στην ενότητα των δυνάμεων της αριστεράς, δηλαδή της ενότητας του Κόμματος με δυνάμεις που αποσπάστηκαν από αυτό και κυρίως δυνάμεις του «ΚΚΕ εσωτερικού», με τον όρο ότι το τελευταίο θα εγκαταλείψει τον «κομμουνιστικό» αυτοπροσδιορισμό του.

Στη βάση του Προγράμματος του 10ου Συνεδρίου, το ΚΚΕ, μπροστά στις εκλογές του 1981, έθεσε το στόχο οι εκλογές να οδηγήσουν στην απομάκρυνση της Δεξιάς από την κυβερνητική εξουσία, την ανάδειξη δημοκρατικής κυβέρνησης για την προώθηση του προγράμματος της «πραγματικής αλλαγής», που κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορούσε να γίνει φάση περάσματος στους αντιιμπεριαλιστικούς αντιμονοπωλιακούς μετασχηματισμούς της δημοκρατίας του λαού, στην ενιαία επαναστατική διαδικασία μετάβασης στο σοσιαλισμό. Ουσιαστικά δηλαδή παρεμβάλλεται ένας άμεσος κυβερνητικός στόχος στο έδαφος της αστικής εξουσίας, αυτός της «κυβέρνησης της πραγματικής αλλαγής», που θα άνοιγε τον δρόμο για την «επαναστατική διαδικασία δύο σταδίων». Με βάση αυτήν τη θέση το ΚΚΕ διαμόρφωσε τα συνθήματά του στις εκλογές του 1981, προβάλλοντας την εκλογική ενίσχυση του Κόμματος ως παράγοντα που θα καθορίσει τις μετεκλογικές εξελίξεις, θα εξασφαλίσει την κυβερνητική συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ. Επίσης, με βάση αυτήν τη θέση διαμόρφωσε την κριτική στάση του απέναντι στην αυτοδύναμη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που προέκυψε από τις εκλογές του 1981 (γιατί δεν ήθελε τη συνεργασία με το ΚΚΕ, για ατολμία στην προώθηση αντιμονοπωλιακών στόχων, για συμβιβασμό με την αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό κ.λπ.). Η θέση για κυβέρνηση της «πραγματικής αλλαγής» υιοθετείται Συνεδριακά με το 11ο Συνέδριο του ΚΚΕ το 1982. Αποδείχθηκε ότι το ΚΚΕ δεν ήταν ιδεολογικά και πολιτικά κατάλληλα προετοιμασμένο να αντιμετωπίσει την ορμητική πολιτική συγκρότηση του σοσιαλδημοκρατικού ρεύματος ως ΠΑΣΟΚ, που λειτούργησε ως ο άλλος πόλος του δικομματικού αστικού πολιτικού συστήματος. Το ΠΑΣΟΚ, που αναδείχτηκε σε κυβέρνηση το 1981, αποδείχτηκε πολύτιμο εργαλείο του συστήματος για την ενσωμάτωση, χειραγώγηση και αλλοίωση στην πορεία της όποιας ριζοσπαστικοποίησης είχε αναπτυχθεί στο εργατικό, λαϊκό, στο φοιτητικό - σπουδαστικό, μαθητικό, γυναικείο κίνημα.

Το 12ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1987)

Στο 12ο Συνέδριο (Μάης 1987) κεντρικό ζήτημα αποτελούν οι δύο δρόμοι ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας: Ο δρόμος της παράδοσης στις αυθόρμητες δυνάμεις της καπιταλιστικής αγοράς και της προσαρμογής στις απαιτήσεις του ξένου κεφαλαίου και των υπερεθνικών οργάνων της ΕΟΚ ή η «ανάπτυξη νέου τύπου» με την αμετάκλητη ρήξη του καθεστώτος της εξάρτησης και της μονοπωλιακής ασυδοσίας.

Στη βάση αυτή αναδιατυπώνεται το Πρόγραμμα του Κόμματος, αν και το 12ο δεν ήταν προγραμματικό, ως «αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό», επισημαίνοντας ότι βαθαίνει ο αντιιμπεριαλιστικός αντιμονοπωλιακός της χαρακτήρας. Επαναλαμβανόταν ότι η αλλαγή μπορεί να τύχει της συγκατάθεσης ή της ουδετερότητας των μη μονοπωλιακών αστικών τμημάτων.

Εθετε ως προϋπόθεση την οικοδόμηση ενός συνασπισμού των αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων στη βάση ενός κοινού προγράμματος. Η νέα λαϊκή πλειοψηφία θα αναδείκνυε την κυβέρνηση της αλλαγής.

Στα ντοκουμέντα του Συνεδρίου (σελίδα 44 - 45) αναφέρεται ότι «η αλλαγή δεν αποτελεί μια νομοτέλεια για το πέρασμα στην επαναστατική διαδικασία μετάβασης στο σοσιαλισμό. (...) Δίνει όμως άμεση πολιτική απάντηση στις αγωνίες και τους πόθους του λαού, προσφέρει την εναλλακτική λύση ενάντια στο δικομματισμό, διευκολύνει την παραπέρα συσπείρωση των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων της ίδιας της αλλαγής και του σοσιαλισμού. Μπορεί να αποτελέσει το πέρασμα στην ενιαία επαναστατική διαδικασία μετάβασης στο σοσιαλισμό. (...) Ο αγώνας των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων της αλλαγής, με μοχλό την κυβέρνηση της Αριστεράς, πρέπει να κατευθύνεται στην κατάκτηση του συνόλου της εξουσίας από τις αντιιμπεριαλιστικές, αντιμονοπωλιακές δυνάμεις, δηλαδή της εξουσίας της Δημοκρατίας του Λαού, πρώτου σταδίου της επαναστατικής διαδικασίας μετάβασης στο σοσιαλισμό».

Το πρόγραμμα της αλλαγής, όπως χαρακτηριστικά δηλωνόταν, «κινείται σε αντίθεση με τον εξαρτημένο ΚΜΚ, προωθεί μια εθνικά ανεξάρτητη θέση της Ελλάδας στο σύγχρονο κόσμο, ξεκινά τη δημιουργία νέων θεσμών σε βασικούς τομείς της οικονομικής, κοινωνικής, δημόσιας ζωής με κριτήριο να βρίσκονται σε ανταγωνιστική αντίθεση με τη μονοπωλιακή ολιγαρχία, τον ιμπεριαλισμό, να προωθούν την κοινωνική και πολιτική αποδυνάμωσή τους, να διευκολύνουν την ουδετερότητα και την προσέλκυση δυνάμεων του μη μονοπωλιακού επιχειρηματικού κόσμου».

Η «ανάπτυξη νέου τύπου» που θα υλοποιούσε ως κατεύθυνση η κυβέρνηση της αλλαγής, σύμφωνα με το 12ο Συνέδριο, είναι στην ίδια κατεύθυνση με τα προηγούμενα Συνέδρια, με ορισμένους εκσυγχρονισμούς και περισσότερες λεπτομέρειες. Ουσιαστικά το ΚΚΕ προβάλλεται ως κόμμα διακυβέρνησης στις συνθήκες του καπιταλισμού.

Η πρόταση του ΚΚΕ για συνεργασία και κυβέρνηση της Αριστεράς απευθυνόταν με κάλεσμα για τη δημιουργία κοινού μετώπου με «αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις» που βρίσκονταν ακόμα στο χώρο επιρροής του ΠΑΣΟΚ, με πολιτικές δυνάμεις και κινήσεις που προήλθαν από το χώρο του ΠΑΣΟΚ. Απευθύνονταν και στον υπόλοιπο «χώρο της Αριστεράς και της προόδου», εκφράζοντας αναμονή για εξελίξεις στο χώρο του «ΚΚΕ εσωτερικού», στο οποίο εκδηλωνόταν διαπάλη ήδη από τον προηγούμενο χρόνο για το αν ο ρόλος αναχώματος στο ΚΚΕ που πάντα επιδίωκε να παίξει αυτή η δύναμη, εξυπηρετούνταν καλύτερα με τη διατήρηση ή την απαλοιφή του «κομμουνιστικού» στον τίτλο του. Το 12ο Συνέδριο άφηνε ανοιχτό με ποιες δυνάμεις από το χώρο του οπορτουνισμού μπορούσε να γίνει συνεργασία, ήδη τον Απρίλη του ίδιου χρόνου είχε συγκροτηθεί η «Ελληνική Αριστερά» (ΕΑΡ) από την πλειοψηφία των δυνάμεων του «ΚΚΕ εσωτερικού».


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ