Στην Ελλάδα δεν είναι άγνωστος ο θεσμός του Οικογενειακού Γιατρού.

Το 1960 άρχισε μια σοβαρή προσπάθεια στο ΙΚΑ για τη δημιουργία ενός μοντέλου παροχής οικογενειακής φροντίδας. Η εγκύκλιος του ΙΚΑ με αριθμό 139/72 αναφέρει χαρακτηριστικά για το νέο - τότε - θεσμό.

• Επιτυγχάνεται η προσωπική σύνδεση ασθενή και γιατρού και καλλιεργείται πνεύμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
• Εξασφαλίζεται η ενότητα της θεραπευτικής αγωγής διά της υπό του ενός και του αυτού γιατρού παροχής ιατρικών φροντίδων σε κάθε ασφαλισμένο.
• Αποφεύγονται οι άσκοπες επισκέψεις στους γιατρούς ειδικοτήτων, αφού με το νέο σύστημα η προσφυγή στους περισσότερους απ' αυτούς θα γίνεται με την υπόδειξη του οικογενειακού γιατρού.
• Παρέχεται στον οικογενειακό γιατρό η δυνατότητα άσκησης προληπτικής ιατρικής.
• Βελτιώνονται οι όροι παροχής της περίθαλψης τόσο για τον ασφαλισμένο όσο και για το γιατρό.

Υστερα από 40 χρόνια λειτουργίας του θεσμού θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι ελάχιστα στοιχεία έχουν απομείνει που να θυμίζουν τη σοβαρότητα εκείνης της προσπάθειας και να τονίζουν την ευρύτητα του ρόλου του ΟΓ.

Το 1993 ο Μάμας Θεοδώρου δημοσίευσε μια μελέτη για την Εξωνοσοκομειακή περίθαλψη στο ΙΚΑ, όπου σημείωνε: «Ο παθολόγος γιατρός σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, λειτουργεί μέσα στο σύστημα όπως οι άλλες ειδικότητες, χωρίς να έχει κάποιο ιδιαίτερο ρόλο. Είτε αυτός εργάζεται στο πολυιατρείο του ΙΚΑ και ονομάζεται παθολόγος, είτε εργάζεται στο ιδιωτικό του ιατρείο με λίστα ασφαλισμένων και ονομάζεται οικογενειακός γιατρός, ο ρόλος του περιορίζεται και στις δύο περιπτώσεις σε θεραπευτικό. Ετσι οι επισκέψεις στους γιατρούς ειδικοτήτων αποφασίζονται από τον ίδιο τον ασφαλισμένο, ποσοτικά δεν περιορίζονται και δεν επιβαρύνουν τον ασφαλισμένο οικονομικά».

Στη μελέτη για τον ανασχεδιασμό των υγειονομικών υπηρεσιών του ΙΚΑ υπάρχει η εξής αποτίμηση για εκείνη την πρώτη προσπάθεια εφαρμογής του Οικογενειακού Γιατρού. «Τα αίτια της αποτυχημένης αυτής προσπάθειας είναι ποικίλα. Καταρχήν, η έλλειψη γιατρών ειδικότητας γενικής ιατρικής αποτέλεσε το σημαντικότερο εμπόδιο της αποτελεσματικής εφαρμογής του θεσμού. Ετσι, ο ρόλος του οικογενειακού γιατρού ανατέθηκε μοιραία σε ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, κυρίως παθολόγους. Επιπρόσθετα, η σχέση εργασίας μεταξύ ΙΚΑ και οικογενειακών ιατρών δεν ήταν σαφώς καθορισμένη, ενώ παρατηρήθηκε ακόμα έλλειψη οικονομικών, ηθικών και εκπαιδευτικών κινήτρων, τα οποία θα μπορούσαν να εξουδετερώσουν τις αδυναμίες εφαρμογής»

Και η μελέτη καταλήγει: «Ως αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν να παραμεληθεί ο θεσμός του Γενικού/Οικογενειακού ιατρού και έτσι ο οικογενειακός ιατρός του ΙΚΑ σήμερα να μην προσομοιάζει με τον Γενικό /Οικογενειακό ιατρό των σύγχρονων συστημάτων υγείας. Το σύστημα των παραπομπών στις ειδικότητες ή το νοσοκομείο έχει καταργηθεί. Η εφημερία, η διανυκτέρευση, η εφαρμογή προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής και αγωγής υγείας ξεχάστηκαν, ενώ η τήρηση ιατρικού φακέλου και ιστορικού του ασθενούς έχει ατονήσει».

Το 1994 ο τότε υπουργός Υγείας Δ. Κρεμαστινός παρουσίασε ένα σχέδιο, στο οποίο οι οικογενειακοί γιατροί (ΟΓ) θα εργάζονταν με συμβάσεις. Οι ασφαλισμένοι θα μπορούσαν να επιλέξουν το γιατρό που θέλουν.

Ο Δ. Κρεμαστινός παρουσίασε το παρακάτω πλαίσιο αρχών:

• Εργάζονται σε ιατρεία, Κέντρα Υγείας ή Περιφερειακά Ιατρεία.
• Παραπέμπουν τον ασθενή στον ειδικευμένο γιατρό ή στο νοσοκομείο, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.
• Οι ΟΓ μπορούν να εργάζονται και κατά ομάδες.
• Οι ώρες απασχόλησής τους θα είναι οχτώ ημερησίως και από την ομάδα θα εφημερεύει ένας όλο το εικοσιτετράωρο και τα Σαββατοκύριακα.

Το σχέδιο της κυβέρνησης αναφέρει την εφαρμογή του θεσμού του προσωπικού γιατρού.

• Οι προσωπικοί γιατροί αξιολογούνται και πιστοποιούνται από το υπουργείο Υγείας-Πρόνοιας και συμβάλλονται με τον Οργανισμό Διαχείρισης Πόρων Υγείας (ΟΔΙΠΥ). Η σύμβασή τους είναι τριετούς διάρκειας και μπορεί να ανανεώνεται αλλά και να καταγγέλλεται αζημίως όταν παραβιάζονται οι συμβατικές υποχρεώσεις. Είναι πλήρους απασχόλησης και μπορούν να ασκούν και ιδιωτικό έργο, όχι όμως σε δικαιούχους του ΟΔΙΠΥ. Σε αντίθετη περίπτωση η σύμβαση θα διακόπτεται.
• Θέση προσωπικού γιατρού μπορούν να καταλάβουν όλοι οι γιατροί με τίτλο ειδικότητας Γενικής Ιατρικής, οι γιατροί παθολόγοι καθώς και γιατροί άλλων κλινικών ειδικοτήτων που εργάζονται στα ασφαλιστικά ταμεία και στον ιδιωτικό τομέα ύστερα από βραχεία ειδική εκπαίδευση.
• Ολοι οι προσωπικοί γιατροί έχουν κανονικό ωράριο εργασίας στο ιατρείο τους (ή στο ΚΥ), ενώ περιοδικά εφημερεύουν στο ΚΥ αναφοράς ή τίθενται σε εφημερία ετοιμότητας για την αντιμετώπιση «εκτάκτων περιστατικών». Οι μέρες και ώρες εφημερίας καθορίζονται από τον προϊστάμενο του ΚΥ.
• Κάθε προσωπικός γιατρός θα τηρεί υποχρεωτικά και σε ηλεκτρονική μορφή τους ατομικούς φακέλους των ασθενών του.
• Κάθε δικαιούχος υποχρεούται να επιλέξει και να εγγραφεί ή στο πλησιέστερο ΚΥ ή σε ένα προσωπικό γιατρό της περιοχής μόνιμης κατοικίας του. Το «σημείο αναφοράς» (ΚΥ ή προσωπικός γιατρός) θα έχει την ευθύνη των παραπομπών (νοσοκομειακή περίθαλψη, γιατροί ειδικοτήτων, εργαστηριακές εξετάσεις) για κάθε δικαιούχο.
• Η εγγραφή του δικαιούχου σε ΚΥ ή σε προσωπικό γιατρό αποτελεί προϋπόθεση για την παροχή υπηρεσιών ΠΦΥ. Σε αντίθετη περίπτωση θα επιβαρύνεται με το πλήρες κόστος των υπηρεσιών. Αν κάποιος πολίτης δεν είναι ικανοποιημένος από τον προσωπικό γιατρό που επέλεξε, μπορεί να τον αλλάζει μια μόνο φορά στη διάρκεια κάθε έτους.
• Ο αριθμός των εγγραφομένων δικαιούχων στον κατάλογο κάθε προσωπικού γιατρού και παιδιάτρου θα καθορίζεται από τα δημογραφικά, επιδημιολογικά, γεωγραφικά κ.ά. δεδομένα κάθε περιοχής.
• Οι δικαιούχοι μπορούν να επισκέπτονται συμβεβλημένους με τον Οργανισμό Διαχείρισης Πόρων Υγείας γιατρούς των ειδικοτήτων γυναικολογίας, οφθαλμολογίας, δερματολογίας και ΩΡΛ, για τις οποίες ειδικότητες ισχύει το καθεστώς ελεύθερης επιλογής και χωρίς παραπεμπτικό του προσωπικού γιατρού. Απαραίτητη προϋπόθεση για την καταβολή της αμοιβής στον συμβεβλημένο ειδικό γιατρό είναι η ενημέρωση του ιατρικού φακέλου του δικαιούχου από τον ειδικό γιατρό.
• Οι χωρίς παραπεμπτικό του προσωπικού γιατρού επισκέψεις σε γιατρούς ειδικοτήτων (πλην των ανωτέρω εξαιρέσεων) καθώς και στα νοσοκομεία και ΚΥ θα έχουν ως συνέπεια ο δικαιούχος να επιβαρύνεται με το 50% του κόστους των υπηρεσιών που καταναλώνει με αυτό τον τρόπο. Εξαίρεση αποτελούν οι επείγουσες περιπτώσεις και τα προγραμματισμένα ραντεβού στα νοσοκομεία ή τα ΚΥ.
• Οι προσωπικοί γιατροί θα αμείβονται με βάση τον αριθμό των εγγεγραμμένων στη λίστα τους δικαιούχων και θα έχουν επιπλέον αμοιβή για την παροχή πρόσθετων υπηρεσιών (όπως συμμετοχή στις εφημερίες, εμβολιασμοί, προληπτική ιατρική κλπ.), οι οποίες και θα είναι υποχρεωτικές.

Ο οικογενειακός γιατρός προσφέρει συνήθως περίθαλψη και φροντίδα σε 1.500-2.000 άτομα.

Στη μελέτη για το ΙΚΑ, όσον αφορά το προφίλ του Οικογενειακού Γιατρού, σημειώνεται ότι οι σύγχρονες απαιτήσεις και ο σαφής προσανατολισμός των Εθνικών Συστημάτων Υγείας προς την Πρωτοβάθμια Περίθαλψη οδήγησε σε μια νέα θεώρηση, που θέλει το Γενικό/Οικογενειακό Γιατρό να είναι:

• Ενας σύγχρονος επιστήμονας με ευρύτατο φάσμα γνώσεων.
• Ενας γιατρός που ασχολείται πέραν των κλασικών μεθόδων διάγνωσης και θεραπείας με την αναζήτηση των αιτίων της ασθένειας, την πρόληψή της και την αποκατάσταση.
• Ενας γιατρός-συντονιστής μιας πολυδύναμης και πολυεπιστημονικού χαρακτήρα «ομάδας υγείας» που συγκροτείται από εκπροσώπους πολλών επαγγελμάτων υγείας και των κοινωνικών επιστημών, με στόχο την προστασία και προαγωγή της υγείας.
• Ενας γιατρός που θα έχει και συμβουλευτικό ρόλο στην οικογένεια και στην κοινότητα.
• Ενας γιατρός που θα δίνει λύση στα καθημερινά προβλήματα υγείας και θα επαναφέρει την ουμανιστική προσέγγιση στην ιατρική.

Στη μελέτη υπογραμμίζεται η εξής πλευρά: «Οι Γενικοί/Οικογενειακοί γιατροί ασκούν τη γενική ιατρική και συγχρόνως προσεγγίζουν τα προβλήματα των εγγεγραμμένων στη λίστα ασθενών και των οικογενειών τους κατά τρόπο ολοκληρωμένο από ιατρική, κοινωνική, ψυχολογική και οικονομική σκοπιά».

Ο οικογενειακός γιατρός ήταν στο παρελθόν συνήθως παθολόγος ή χωρίς ειδικότητα. Εδώ και μερικά χρόνια στα περισσότερα υγειονομικά συστήματα, το θεσμό αυτό υπηρετούν γιατροί με την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής, η οποία απαιτεί συνήθως 2-4 χρόνια ειδίκευση στις βασικές ειδικότητες όπως παθολογία, παιδιατρική, καρδιολογία, χειρουργική μαιευτική κλπ. Οικογενειακή ιατρική μπορεί ακόμα να ασκεί ο οδοντίατρος, ο γυναικολόγος και ο παιδίατρος για τα παιδιά 12-14 χρονών.

Σήμερα η εκπαίδευση στη Γενική Ιατρική σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης διέπεται απ' την Οδηγία 457/86 με την οποία έχει ευθυγραμμιστεί και η Ελλάδα. Σύμφωνα με την Οδηγία αυτή, η εκπαίδευση του γενικού γιατρού ορίζεται σε τρία χρόνια και είναι υποχρεωτική, καλύπτοντας μια πλειάδα αντικειμένων.

Στην Ελλάδα η ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής είναι επίσημα θεσπισμένη από το 1964. Το 1981 η διάρκεια της ειδίκευσης αυξήθηκε από ένα σε δύο χρόνια και το 1985 με το Προεδρικό Διάταγμα 80 τα χρόνια έγιναν τρία. Ως ειδικότητα ακούγεται όλο και πιο συχνά την τελευταία εικοσαετία. Το νομοσχέδιο Δοξιάδη και αμέσως μετά ο νόμος 1397/83 για το ΕΣΥ, αναφέρουν ότι τα Κέντρα Υγείας θα στελεχώνονται εκτός των άλλων και από οικογενειακούς γιατρούς με την ειδικότητα της γενικής ιατρικής ή παιδιατρικής.

Παπαγεωργίου Βασίλης

Ο υπουργός Υγείας Αλ. Παπαδόπουλος υποστηρίζει ότι ο Προσωπικός Γιατρός είναι το ίδιο πράγμα με τον Οικογενειακό και προσθέτει: «Είναι σημειολογικό μόνο».

Η σημειολογική επισήμανση του υπουργού δεν είναι άσχετη με τον πυρήνα της φιλοσοφίας της μεταρρύθμισης. Ετσι, ο προσωπικός γιατρός παραπέμπει στο άτομο και όχι στο κοινωνικό σύνολο που ανήκει το άτομο.

Μια ολοκληρωμένη φροντίδα αφορά τις λειτουργίες οι οποίες έχουν άμεση σχέση με την προστασία της υγείας των πολιτών σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Η ατομική ευθύνη σημαίνει ρήξη αυτού του πλέγματος και ανάληψη της προσωπικής κάλυψης - αν και δε φαίνεται ακόμα αυτό καθαρά - με την ιδιωτική ασφάλιση.

Απ' τις αρμοδιότητες και τις δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο σχέδιο της κυβέρνησης δίνεται η αίσθηση ότι αυτό που προέχει για τον προσωπικό γιατρό είναι η τεχνοκρατική διαχείριση και το κυνηγητό των πληρωμών κυρίως απ' το χρήστη των υπηρεσιών υγείας.

Στο σχέδιο της κυβέρνησης δεν αναφέρεται τίποτε, ούτε για τον αριθμό των απαραίτητων προσωπικών γιατρών και πολύ περισσότερο για το κόστος αυτού του εγχειρήματος. (Βέβαια, ο Αλ. Παπαδόπουλος υποστηρίζει ότι τα χρήματα θα βρεθούν απ' τον εξορθολογισμό των δαπανών).

Σύμφωνα με το σχέδιο που είχε επεξεργαστεί ο πρώην υπουργός Υγείας Δ. Κρεμαστινός το 1994, οι απαιτούμενοι οικογενειακοί γιατροί ήταν 6.800 και το κόστος εφαρμογής του θεσμού ήταν 50-70 δισ. για την περίοδο 1994-1996 (γεγονός που το υπενθυμίζει και ο ίδιος με άρθρο του στην «Ελευθεροτυπία» στις 2.8.2000).

Στη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης (24.4.2000), ο υπουργός Εργασίας, Τ. Γιαννίτσης, είπε: «Το Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, που σχεδιάζει το ΙΚΑ, στοχεύει μέσα στην τετραετία στην εξυπηρέτηση και των ασφαλισμένων του ΟΓΑ». Αλλά και η εφαρμογή του Οικογενειακού Γιατρού και στα πλαίσια των Δικτύων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΔΠΦΥ) - που θεσμοθετήθηκαν με το νόμο 2519/97 - απαιτούσε σημαντική δαπάνη.

Σύμφωνα, λοιπόν, με μελέτη που επιμελήθηκαν οι καθηγητές Γ. Κυριόπουλος, Τρ. Μπεαζόγλου και Ε. Γεωργούση, για να λειτουργήσουν τα ΔΠΦΥ χρειάζονται 3.500 οικογενειακοί γιατροί το 2000, που πρέπει να φτάσουν στους 5.000 το 2001. Συνολικά, πρέπει να γίνουν δαπάνες 50 δισ. το 2000 και 80 δισ. το 2001, με την προοπτική να αφαιρεθούν απ' τον ιδιωτικό τομέα 50-100 δισ. δραχμές που σπαταλιούνται τώρα λόγω των ελλείψεων στην ΠΦΥ.

Για την πλήρη κάλυψη όλης της χώρας χρειάζονται 5.000-6.000 οικογενειακοί γιατροί.

Είναι γεγονός ότι και αυτό το σχέδιο, όχι εξυγίανσης αλλά ανατροπής του δημόσιου συστήματος υγείας, είναι ενταγμένο στις αλλαγές που προωθούνται στο δημόσιο τομέα και μαζί με τις γενικευμένες ιδιωτικοποιήσεις, τις ανατροπές των εργασιακών σχέσεων και του ασφαλιστικού συστήματος αποτελούν το μέτωπο των λεγόμενων αναδιαρθρώσεων του συστήματος.

Αυτές οι αναδιαρθρώσεις σε βάρος της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, στα πλαίσια του καπιταλισμού, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αντιφάσεις του, όπως την ανισόμετρη ανάπτυξη, τις κρίσεις υπερπαραγωγής και τον αυξανόμενο ανταγωνισμό ανάμεσα στα μονοπώλια, όμως δημιουργούν μια άλλη κατάσταση, που βοηθά το μεγάλο κεφάλαιο να υπερασπίσει με καλύτερο και αποδοτικότερο τρόπο τα συμφέροντά του.

Με άλλα λόγια, μ' αυτές τις αντιδραστικές αλλαγές διασφαλίζεται μεγαλύτερη υπεραξία από τον ιδρώτα των εργαζομένων, γεγονός που εξασφαλίζει μονοπωλιακά υπερκέρδη, αντιμετωπίζοντας, έστω και πρόσκαιρα, την τάση πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους, φαινόμενο της ιμπεριαλιστικής βαθμίδας του καπιταλιστικού συστήματος.

Η διασφάλιση βέβαια μεγαλύτερης υπεραξίας απαιτεί τη μείωση όσο το δυνατόν πιο πολύ της τιμής της εργατικής δύναμης και παράλληλα τη χειραγώγησή της, ώστε να αποφεύγονται εκδηλώσεις ανόδου της ταξικής πάλης, πράγμα «άκρως επικίνδυνο» για την ίδια την ύπαρξη του καπιταλισμού.

Γι' αυτό και ο χαρακτήρας των αναδιαρθρώσεων είναι ενιαίος για όλες τις χώρες, όχι μόνον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και παγκόσμια και καθορισμένοι οι τρόποι και οι μέθοδοι για την προώθησή τους.

Γι' αυτό και παντού προωθείται η λογική του κοινωνικού εταιρισμού, της συναίνεσης και του διαλόγου και αξιοποιούνται όλες οι μέθοδοι χειραγώγησης και εξαγοράς της εργατικής τάξης. Οσο πιο εκλεπτυσμένες, τόσο πιο αποτελεσματικές είναι για τη διάβρωση της ταξικής συνείδησης της εργατικής τάξης.

Γιατί τα ζητήματα της υγείας, της παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης είναι ουσιαστικές πλευρές της ταξικής πάλης. Συνδέονται άμεσα με την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης, αφορούν το παρόν, το μέλλον και την προοπτική της ανθρώπινης κοινωνίας.

Τα επιτεύγματα της επιστήμης και οι σύγχρονες ανάγκες του λαού, αλλά και ο πλούτος που παράγεται από τη δουλιά και μόνο των εργαζομένων επιβάλλουν την κυριαρχία μιας άλλης λογικής στα ζητήματα αυτά. Μιας λογικής που λέει ότι στο κέντρο πρέπει να βρίσκεται ο παράγοντας άνθρωπος και οι ανάγκες του και όχι το κυνήγι του κέρδους.

Βέβαια, οι συμβιβασμένες ηγεσίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ και άλλων συνδικαλιστικών οργανώσεων, όχι μόνο δεν οργάνωσαν τον αγώνα των εργαζομένων, αλλά έχουν προ πολλού αποδεχτεί και στηρίξει τις κυβερνητικές επιλογές, συμμετέχοντας στους λεγόμενους κοινωνικούς διαλόγους της απάτης και του αποπροσανατολισμού. Απαιτείται συνεπώς η ισχυροποίηση των ταξικών δυνάμεων και η ανάπτυξη ταξικών συντονισμένων αγώνων. Το Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο (ΠΑΜΕ) θα μπει μπροστά και γι' αυτό το θέμα και θ' αναπτύξει πρωτοβουλίες δράσης.

Πρωταρχικός στόχος, η προστασία της υγείας με μέτρα πρόληψης. Οι εργαζόμενοι σήμερα βρίσκονται πολλές φορές απροστάτευτοι από τους επαγγελματικούς κινδύνους και συχνά πληρώνουν με την πρόωρη φθορά της υγείας τους ή με τη σωματική τους ακεραιότητα, την εργοδοτική αυθαιρεσία και κερδοσκοπία, κάτω από την απειλή της ανεργίας.

Γι' αυτό το ΚΚΕ προτείνει ένα κρατικό γενικευμένο σύστημα πρόληψης και προστασίας της δημόσιας υγείας, με τη λήψη μέτρων για την υγιεινή και ασφάλεια στους χώρους δουλιάς, κατοικίας και εκπαίδευσης, που θα παρέχεται από υπηρεσίες του δημόσιου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και από γιατρούς, νοσηλευτές και λοιπό προσωπικό μόνιμης και αποκλειστικής απασχόλησης και καλά αμειβόμενους. Συνεπώς, απαιτείται η κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας στο χώρο της υγείας και η παροχή δωρεάν υπηρεσιών σε όλες τις βαθμίδες υγείας πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας. Η συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, έτσι όπως έχει γιγαντωθεί ο δεύτερος σήμερα, θα οξύνει παραπέρα τα μεγάλα, πράγματι, προβλήματα που υπάρχουν.

Οι θέσεις αυτές του ΚΚΕ μπορούν και πρέπει να γίνουν σημείο αναφοράς κάθε συσπείρωσης δράσης, όχι μόνο των εργαζομένων στο χώρο της υγείας, αλλά και όλων των κλάδων, όλης της εργατικής οικογένειας και των λαϊκών στρωμάτων, γιατί πάνω απ' όλα το ζήτημα της υγείας είναι ζήτημα ταξικό.

Βέβαια, για να βρουν ουσιαστική λύση τα μεγάλα προβλήματα της εργατικής τάξης, όπως κι αυτό της υγείας, απαιτείται μια άλλη εξουσία, μια λαϊκή εξουσία.

Αυτή την προοπτική σκοπεύουμε μέσα από την ανάπτυξη της ταξικής πάλης, της κινητήριας δύναμης της κοινωνικής εξέλιξης και ταυτόχρονα αγωνιζόμαστε για την υπεράσπιση και διεύρυνση των κατακτήσεών μας.

Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες θα δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους με περισσότερες και πιο αποτελεσματικές πρωτοβουλίες δράσης, ισχυροποιώντας το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα και γενικότερα το λαϊκό κίνημα για την ανατροπή της σημερινής κατάστασης και τη δημιουργία των προϋποθέσεων, για ένα ρωμαλέο Λαϊκό Μέτωπο, που μπορεί να συμβάλει στο άνοιγμα του δρόμου προς στη λαϊκή εξουσία και το σοσιαλισμό.

Είναι νοσοκόμος στην Ικαρία εδώ και είκοσι χρόνια, από τότε που «το νοσοκομείο - γιατί έτσι το ονόμαζαν και τότε - λειτουργούσε μόνο με ένα γιατρό». Ηταν ο Γιώργος Καρράς ο γιατρός, που ακόμα το νησί το θυμάται, ο άνθρωπος που είχε κάνει τη δουλιά ζωή του και τη ζωή δουλιά. Ο άνθρωπος με την τεράστια προσφορά - δεν είναι τυχαίο πως χρόνια μετά το θάνατό του ακόμα μνημονεύεται - ο γιατρός... όλων των ειδικοτήτων, από παθολόγος μέχρι γυναικολόγος κι οδοντίατρος, ο άνθρωπος που αγωνιούσε και νοιαζόταν για τον συνάνθρωπό του και μόνο, χωρίς ποτέ να ενδιαφερθεί για τις οικονομικές του απολαβές. «Να σας πω ενδεικτικά, ότι τότε κάθε χρόνο γεννούσαν 80 με 100 γυναίκες στον τόπο μας και σήμερα μόλις δύο με τρεις, κι αυτές γιατί δεν προλαβαίνουν να φύγουν απ' την Ικαρία», δηλώνει ο Μάκης Τσαντές.

Χρόνια εργαζόμενος αλλά και συνδικαλιστής στο συγκεκριμένο νοσοκομείο, εξιστορεί πως μετά το θάνατο «του μοναδικού αυτού επιστήμονα», το νοσοκομείο έμεινε για μεγάλες χρονικές περιόδους χωρίς καθόλου γιατρούς! «Τότε να βλέπατε συλλαλητήρια! Τότε να βλέπατε όλους τους Ικαριώτες στους δρόμους να φωνάζουν και να διεκδικούν τα εύλογα, τα αυτονόητα: Ενα γιατρό!», λέει. Για πολλά χρόνια τα κενά - ή μάλλον την παντελή απουσία - έρχονταν να καλύψουν εκ περιτροπής γιατροί από νοσοκομεία της Αθήνας. Κάθε μήνα, δηλαδή, κι υπήρχε άλλος γιατρός στο νησί!

Οταν το νοσοκομείο εντάχθηκε στο νοσοκομείο της Σάμου, ξεκίνησε η επάνδρωσή του. Σιγά - σιγά ήρθαν γιατροί, χειρούργοι, παθολόγοι αλλά και πάλι τα προβλήματα πολλά, αφού ο εξοπλισμός ήταν από ελάχιστος έως ανύπαρκτος. «Ηταν πολύ δύσκολο να παράγουν και να προσφέρουν έργο με αυτά τα πενιχρά μέσα. Ωστόσο τα τελευταία τρία χρόνια, χάρη σ' αυτή την ομάδα γιατρών που υπάρχει μέχρι και σήμερα στο νοσοκομείο, έγιναν τρομακτικά βήματα. Το νοσοκομείο έχει γίνει οντότητα και μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες που πρέπει. Οι γιατροί, σε συνεργασία όλοι μαζί, έκαναν υπεράνθρωπες προσπάθειες να βελτιώσουν και να στήσουν τα τμήματά τους και το κατάφεραν με τον καλύτερο τρόπο. Ενα παράδειγμα μόνο θα σας πω: Ο αναισθησιολόγος μας, ο κ. Μοσχογιαννίδης, επειδή δεν είχαμε υπερηχογράφο στο νοσοκομείο, δανείστηκε έναν από φίλο του γιατρό σε άλλο νοσοκομείο και τον έφερε και λειτουργούσε μέχρι να 'ρθει στην Ικαρία υπερηχογράφος, μετά από δύο χρόνια!», υπογραμμίζει ο Μ. Τσαντές.

Κι ενώ το νοσοκομείο κατάφερε να σταθεί στα πόδια του, να παράγει έργο και να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου, ήρθε η εγκύκλιος του κ. Δρυ και αναστάτωσε τα λιμνάζοντα νερά. «Αυτό που δε θα μπορέσουμε ποτέ να καταλάβουμε εμείς οι Ικαριώτες, είναι γιατί διάλεξαν την Ικαρία να ξεκινήσουν αυτό το πρόγραμμα. Γιατί προσπαθούν να διαλύσουν ό,τι με κόπους, θυσίες και υπερπροσπάθειες καταφέραμε μόνοι μας να χτίσουμε», είναι οι απορίες του νοσοκόμου.

Ο Μ. Τσαντές, ως αντιπρόεδρος του ΔΣ του Σωματείου Εργαζομένων του νοσοκομείου, αναπόφευκτα σχολιάζει τη δικαστική δίωξη που ασκήθηκε εις βάρος των εργαζομένων για τις στάσεις εργασίας τους απ' τον πρόεδρο Ηλ. Τσιμπλίδη: «Η δίωξη των εργαζομένων και οι τρεις αποσπάσεις των γιατρών, μάς κάνουν να σκεφτόμαστε πράγματα που συνέβαιναν σε παλιότερες εποχές. Μιλάμε για τρομοκρατία, για φίμωση του συνδικαλιστικού κινήματος, για εκφοβισμό». Τι θα σημαίνει αν η απόφαση του δικαστηρίου της Σάμου - αναμένεται γύρω στο τέλος αυτού του μήνα - βγει εις βάρος των εργαζομένων; «Εμείς το είπαμε προτού πάμε στο δικαστήριο: Και στη φυλακή να μας κλείσουν, εμείς στη συνείδηση του κόσμου είμαστε αθώοι. Κι αυτό είναι το μόνο που μας ενδιαφέρει», απαντά. Αν βγει υπέρ των εργαζομένων; «Αν συμβεί κάτι τέτοιο, που δεν το πιστεύω, θα προκύψει απ' την κατακραυγή του κόσμου και από τίποτα άλλο. Κι ο κόσμος είναι μαζί μας γιατί το νοσοκομείο είναι στημένο στα πόδια του και λειτουργεί καθαρά και μόνο από τη συνείδηση των ανθρώπων που το επανδρώνουν», είναι οι τελευταίες του κουβέντες...

Ο αποσπασμένος χειρουργός Λ. Σιδέρης μιλά στη συντάκτρια του «Ρ»

Τα λόγια αυτά ανήκουν στον χειρουργό Λ. Σιδέρη και θα μπορούσε κανείς - κάνοντας τον συνήγορο του διαβόλου - να υποστηρίξει πως αν δεν παινέσεις το σπίτι σου... Μόνο που έρχεται ο κόσμος, οι κάτοικοι αυτού του νησιού, όχι μόνο να επιβεβαιώσουν τα παραπάνω αλλά να μιλήσουν για «επιστήμονες με ανεπτυγμένη ανθρωπιστική συνείδηση, με υψηλότατη κατάρτιση και ήθος». Ερχεται, για παράδειγμα, η Αργυρώ Αλεξανδρή να μιλήσει για τη δική της ιστορία, για το σοβαρό ατύχημα που είχε πέρσι τέτοιον καιρό, για την εσωτερική αιμορραγία και το τριήμερο κώμα στο οποίο είχε πέσει. Ερχεται και λέει: «Αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι, δύο παιδιά σήμερα θα ήταν ορφανά. Με κράτησαν στη ζωή με νύχια και με δόντια. Κι όταν μετά από μέρες βρέθηκα σε νοσοκομείο της Αθήνας, κανένας μα κανένας γιατρός του "Ευαγγελισμού" δεν μπορούσε να πιστέψει ότι η εγχείρησή μου είχε γίνει στην Ικαρία και σ' ένα νοσοκομείο που περιμένει χειρουργικό κρεβάτι απ' το 1995!».

Οι γιατροί κέρδισαν την εμπιστοσύνη του κόσμου. Τώρα οι γιατροί εκδιώκονται και το νοσοκομείο του Αγ. Κηρύκου ήδη αρχίζει να δείχνει σημάδια εγκατάλειψης

Αν τώρα κανείς θελήσει να μιλήσει με αριθμούς, θα διαπιστώσει πως το συγκεκριμένο νοσοκομείο λειτουργεί με το χαμηλότερο όλων των υπολοίπων νοσοκομείων της χώρας προϋπολογισμό. Μόλις 1,2 δισ. είναι ο προϋπολογισμός του κι όμως οι υπηρεσίες που προσφέρει είναι κατά πολύ μεγαλύτερες των δυνατοτήτων του. Κάτι που ανάγκασε ακόμα και τον υπουργό Υγείας, Αλ. Παπαδόπουλο, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο χώρο, να ομολογήσει πως «η δουλιά που κάνετε με τα μέσα που υπάρχουν σας τιμά». Μόνο που την ώρα που λέγονταν αυτά τα λόγια, την ίδια στιγμή υπήρξε και η άρνηση ικανοποίησης των οικονομικών αιτημάτων των γιατρών. «Η οικονομική διαφορά είναι 35 εκατ. δραχμές, μιλάμε δηλαδή για ένα γελοίο ποσό. Κι αυτή η άρνηση έρχεται όταν τόσα χρόνια απ' το τίποτα, με ελάχιστα χρήματα και πολύ κόπο φτιάξαμε ένα επίπεδο παροχής υπηρεσιών δυσανάλογο με τα πενιχρά μέσα», επισημαίνει ο Λ. Σιδέρης.

Αναφερόμενος τώρα στο καυτό θέμα των τριών αποσπάσεων - η δική του στον Εύδηλο, του οδοντιάτρου Μιχάλη Βένιου στους Φούρνους και του Αιγύπτιου γενικού γιατρού Νάνκι Κόνου επίσης στον Εύδηλο - τονίζει: «Η επιλογή αυτών των προσώπων δεν πιστεύω ότι ήταν τυχαία, έπρεπε από κάπου να ξεκινήσουν και το κάνανε. Εβαλαν και λίγη λογική στο εγχείρημα, πως εδώ στον Εύδηλο υπήρχε σοβαρό, οξύ πρόβλημα και χρειαζόταν γιατρούς, όμως όλα αυτά έγιναν για να μας τιμωρήσουν. Γιατί τι υπηρεσίες μπορεί να προσφέρει ο οδοντίατρος στους Φούρνους, που ζητούν χρόνια τώρα έναν γενικό γιατρό;». Για τη δική του απόσπαση λέει χαρακτηριστικά: «Είναι σαν να παίρνεις έναν καθηγητή απ' το πανεπιστήμιο και να τον πηγαίνεις στο δημοτικό. Και δεν είναι ότι αχρηστεύει εμένα σαν πρόσωπο. Είναι κυρίως ότι το νησί έχει ανάγκη το συγκεκριμένο πρόσωπο στη συγκεκριμένη θέση. Εκανα, όπως είπα, με πενιχρά μέσα χειρουργική κλινική που κάνει χειρουργείο με τα πιο σοβαρά περιστατικά που θα μπορούσε να κάνει. Και τα αποτελέσματα είναι άριστα. Το να πάρεις τον διευθυντή της χειρουργικής κλινικής, να τον αχρηστεύσεις με αυτόν τον τρόπο, σημαίνει ότι ρισκάρεις πάρα πολλά πράγματα στην υγεία και ότι υπάρχουν τρομερές σκοπιμότητες πίσω απ' αυτό».

Τέλος, για τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις που κοντεύουν να κρατήσουν έναν μήνα πλέον, ο γιατρός θα πει: «Ο κόσμος είναι μαζί μας. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Ικαρίας που δεν υπάρχουν αντιθέσεις βορρά-νότου, που υπάρχει μια φοβερή επεξεργασία των θέσεων για την καλυτέρευση της υγειονομικής περίθαλψης στο νησί και επίσης μια απόλυτη συμμετοχή στις κινητοποιήσεις. Ολα αυτά είναι πρωτόγνωρα και είμαι αισιόδοξος πως θα οδηγήσει σε κάτι καλό. Παρότι γνωρίζω χρόνια τους Ικαριώτες εντυπωσιάστηκα απ' τη συμμετοχή του κόσμου, απ' την αναγνώριση και την εμπιστοσύνη που δείχνουν στο έργο μας».

Το αίτημα των Ικαριωτών για λιμάνι σύγχρονο, που να μπορούν να ελλιμενίζουν τα πλοία το χειμώνα είναι χρόνιο. Οπως είναι και η αδιαφορία της κυβέρνησης

Οι πρώτοι που ξεσηκώθηκαν στον τόπο αυτό ήταν οι 14 γιατροί του Νομαρχιακού Νοσοκομείου Αγίου Κηρύκου, οι οποίοι όχι απλώς είχαν φτάσει στο σημείο - κατά τη διάρκεια κυρίως των καλοκαιρινών μηνών - να μην πηγαίνουν σπίτια τους επί 100 μέρες (!), αλλά και να... παρακαλούν να πάρουν τα χρήματα των εφημεριών που δικαιούνταν. Η αποκορύφωση του εμπαιγμού και της αδιαφορίας απ' την πλευρά της κυβέρνησης ήρθε με μια εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών - υπογράφεται από τον υφυπουργό Γ. Δρυ - σύμφωνα με την οποία περικόπτονταν οι αποδοχές των γιατρών από τις εφημερίες κατά 35% αναδρομικά από το Μάη, ενώ ταυτόχρονα επιβαλλόταν μείωση των ημερών εφημερίας. Η συγκεκριμένη εγκύκλιος - τονίστηκε αμέσως από την επιστημονική επιτροπή του νοσοκομείου - αφήνει ουσιαστικά ακάλυπτο το νοσοκομείο από ειδικούς γιατρούς τις περισσότερες μέρες του μήνα, ενώ στρώνει με τον καλύτερο τρόπο το έδαφος για την περαιτέρω εγκατάλειψη του ακριτικού νησιού, αφού ουσιαστικά θεσμοθετεί αντικίνητρα για τους ειδικούς και αγροτικούς γιατρούς που δουλεύουν ή σκέφτονταν να δουλέψουν στην Ικαρία.

Μπροστά σ' αυτή τη νέα κατάσταση και κυρίως μπροστά στον κίνδυνο να πεθαίνουν - και δεν είναι υπερβολή αυτό - αβοήθητοι στον τόπο τους οι Ικαριώτες, υπήρξε άμεση αντίδραση απ' όλο το νησί. Κατ' αρχάς η Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε συνεργασία με τους γιατρούς και τους μαζικούς φορείς, μπήκε μπροστά, κάλεσε ανοιχτές λαϊκές συνελεύσεις - όπου δημιουργήθηκε πραγματικό αδιαχώρητο απ' τη συμμετοχή του κόσμου - και σύστησε μια Επιτροπή Υγείας, η οποία αμέσως επεξεργάστηκε θέσεις και προβλήματα και συνέταξε ένα κείμενο αιτημάτων.

Με το κείμενο αυτό ζητήθηκε συνάντηση με τον υπουργό Υγείας, Αλ. Παπαδόπουλο, ο οποίος κατά τη διάρκεια των διακοπών του στο νησί επισκέφτηκε το νοσοκομείο και δέχτηκε να μιλήσει μόνο με το ΔΣ. Η άρνησή του να υλοποιήσει συνολικά τα αιτήματα του διεκδικητικού τους πλαισίου ώθησε τους γιατρούς σε απεργία διαρκείας - από τις 10 του Αυγούστου - και τους εργαζόμενους σε καθημερινές δίωρες στάσεις εργασίας, από την 1η του Αυγούστου. Ωσπου ήρθε η κυβέρνηση να δείξει το αυταρχικό της πρόσωπο σε ένα νησί που η Ιστορία έχει δείξει πως δε σηκώνει ούτε απειλές, ούτε εκβιασμούς. Τρεις γιατροί - πρωτεργάτες της παραπάνω προσπάθειας - αποσπάστηκαν απ' το νοσοκομείο στα Περιφερειακά Ιατρεία του Ευδήλου και των Φούρνων. Ανάμεσά τους και ο διευθυντής της χειρουργικής κλινικής, Λ. Σιδέρης, ο οποίος σήμερα, ήδη αποσπασμένος στον Εύδηλο, αντί για χειρουργεία και σοβαρά περιστατικά καλύπτει... συνταγογραφήσεις! Ταυτόχρονα σχεδόν, μέσω του προέδρου του νοσοκομείου, Ηλ. Τσιμπλίδη, ασκήθηκε δίωξη κατά του Σωματείου Εργαζομένων. Το Σωματείο οδηγήθηκε στα δικαστήρια της Σάμου, με την κατηγορία πως οι δίωρες στάσεις εργασίας ήταν παράνομες και καταχρηστικές. Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί στο τέλος αυτού του μήνα. Κι όμως, τίποτα απ' τα παραπάνω δε λύγισε τον αγώνα και το φρόνημα των Ικαριωτών. Αντίθετα - μετά και το πρόσφατο πανικαριώτικο συλλαλητήριο στον Αγιο Κήρυκο - η κυβέρνηση φαίνεται πως εκεί που έσπειρε ανέμους θα θερίσει θύελλες...

Ο δήμαρχος Ευδήλου, Στ. Σταμούλος, ξεκαθαρίζει: «Η εγκατάλειψη του τόπου μας δεν είναι τυχαία»...

Και υπενθυμίζει ένα πρόσφατο γεγονός, που συνέβη σχεδόν στην αρχή των κινητοποιήσεων και πυροδότησε ακόμα περισσότερο το ήδη φορτισμένο κλίμα: «Ηταν προγραμματισμένη για εκείνο το απόγευμα η τρίτη σύσκεψη του επιστημονικού προσωπικού του νοσοκομείου με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να βγει το διεκδικητικό μας πλαίσιο. Ενας νεαρός με μηχανή συγκρούστηκε με αυτοκίνητο. Επειδή ήταν προγραμματισμένη αυτή η σύσκεψη, οι γιατροί βρίσκονταν στον Εύδηλο και βρέθηκαν αμέσως κοντά του. Εδωσαν τη μάχη τους μέχρι τις 12 τη νύχτα, όταν το παιδί ξεψύχησε μέσα στο ασθενοφόρο, στο λιμάνι του Ευδήλου περιμένοντας ή ταχύπλοο ή ελικόπτερο»!

Το συγκεκριμένο συμβάν ανάγκασε τον δήμαρχο να καλέσει την επόμενη ακριβώς μέρα λαϊκή συνέλευση στο Δημαρχείο Ευδήλου. «Η συμμετοχή του κόσμου ήταν πρωτόγνωρη. Οχι μόνο δεν έφτασαν οι αίθουσες, δε μας χώρεσαν ούτε οι γύρω δρόμοι», λέει χαρακτηριστικά. Νιώθει όμως την ανάγκη - έτσι ακριβώς το λέει - μετά τις εξαγγελίες του Αλ. Παπαδόπουλου και την υπόσχεση που έδωσε για αναβάθμιση του Περιφερειακού Ιατρείου σε Πολυδύναμο, να ξεκαθαρίσει: «Εγινε μια προσπάθεια μετά την εξαγγελία του υπουργού, κι αφού αποσπάστηκαν οι γιατροί όπως αποσπάστηκαν, να χρησιμοποιηθεί ο Δήμος του Ευδήλου ότι είναι η αιτία της αποδυνάμωσης του νοσοκομείου. Εμείς δε δυσκολευτήκαμε να πάρουμε θέση σ' αυτό. Ναι, βεβαίως διεκδικούμε και θα διεκδικούμε γιατρούς, αλλά υπήρχε άλλος τρόπος να καλυφθεί το ιατρείο μας κι όχι με γιατρούς απ' τον Αγιο Κήρυκο. Δηλαδή να περάσει η όποια αναβάθμιση του ιατρείου μας από την υποβάθμιση του νοσοκομείου που καλύπτει και τις δικές μας ανάγκες. Εγινε προσπάθεια να γίνει πολιτική φθορά του δήμου. Αυτό δεν πέρασε γιατί η κοινωνία μας έχει και γνώση και επίπεδο να κρίνει. Κάλεσα αμέσως έκτακτο ΔΣ με τη συμμετοχή των πολιτών και τα συζητήσαμε, τα ξεκαθαρίσαμε αυτά. Δε θέλω να γίνω μάντης κακών, αλλά πιστεύω πως στόχος είναι να γίνουν δύο καλά επανδρωμένα Κέντρα Υγείας σε Εύδηλο κι Αγιο Κήρυκο και το νοσοκομείο να κλείσει».

Για τα άλλα προβλήματα του δήμου του επιγραμματικά αναφέρει: «Στον τομέα των υποδομών χρειάζεται να γίνει άμεσα λιμάνι σύγχρονο και σωστό. Είναι χρόνιο αίτημα ολόκληρου του λαού της Ικαρίας, γιατί ειδικά το χειμώνα τα καράβια δεν μπορούν να ελλιμενίσουν και πολλές φορές σε έκτακτα περιστατικά υγείας ο κόσμος δεν μπορεί να φύγει απ' το νησί. Με ό,τι συνέπειες έχει αυτό»...

Για την οδοποιία του νησιού αναφέρει πως υπάρχει μόνο ένας δρόμος που συνδέει όλες τις περιοχές, από τον Αγιο Κήρυκο έως τον Αρμενιστή. «Είναι δρόμος περιορισμένων δυνατοτήτων και δεν μπορεί να καλύψει τις σημερινές αυξημένες ανάγκες του νησιού», λέει χαρακτηριστικά. Επίσης οι δρόμοι που συνδέουν όλα τα χωριά της Ικαρίας είναι χωματόδρομοι. Ενδεικτικό παράδειγμα ο δρόμος για το Μαγγανίτη (15 χλμ. απ' τον Εύδηλο), που «για να πάει κανείς πρέπει να έχει ειδικό αυτοκίνητο». Επισημαίνει ακόμα την απουσία ΚΤΕΛ και την ανάγκη να δημιουργηθεί κάτι τέτοιο στο νησί.

Προβλήματα που αναδείχτηκαν με τόση ένταση για πρώτη φορά φέτος - «ήταν η πρώτη χρονιά που δεχτήκαμε τόσους επισκέπτες» - είναι αυτά της ύδρευσης κι αποχέτευσης. «Ο κόσμος που μαζεύτηκε φέτος ήταν η αφορμή για να χτυπήσει σε μας το καμπανάκι. Τα νερά επαρκούν ακόμα αλλά δεν ξέρουμε για πόσο θα φτάσουν. Πρέπει να δημιουργηθεί και αποχετευτικό δίκτυο ανάλογο των αυξημένων αναγκών. Δηλαδή έχουν προστεθεί νέα προβλήματα στα ήδη υπάρχοντα», λέει ο Στ. Σταμούλος.

Τέλος, για την απασχόληση, ειδικά των νέων ανθρώπων, στο νησί, ο δήμαρχος θα πει: «Δεν υπάρχουν διέξοδοι για τους νέους. Μόνο το καλοκαίρι μπορούν να δουλεύουν ως σερβιτόροι. Παλιότερα μπορούσαν όλους αυτούς να τους απορροφήσουν οι μεγαλουπόλεις, τώρα δεν αντέχουν κι αυτές τους κραδασμούς και τα παιδιά μας φεύγουν και γυρνούν πίσω απογοητευμένα. Τα επιδοτούμενα σεμινάρια για μας δεν αποτελούν λύση, είναι ημίμετρα, στάχτη κυριολεκτικά στα μάτια. Κι όταν ο νέος δεν έχει τη σιγουριά για το αύριο αυτό οδηγεί δυστυχώς σε άλλους δρόμους»...

Είσαι μόνος στην - άδεια - πλατεία. Και τα παράθυρα γύρω κλειστά. Και οι σκέψεις σου μπερδεμένες: ήταν η σύγκρουση, η απερισκεψία, τα λάθος καύσιμα, ή η καθημερινά αυξανόμενη φθορά μιας μεγάλης χώρας που προκάλεσαν το ατύχημα;.. Πλησιάζεις «αφηρημένος» το χάλκινο άγαλμα. Με το πρόσωπο δεν έχεις - δεν είχες ποτέ διαφωνίες. Ούτε με άλλες, επιμέρους, λεπτομέρειες, όπως οι τσέπες του παντελονιού του, ας πούμε. Είναι αυτές οι κοφτές τσέπες, που συνήθιζε να χώνει τα χέρια του ο ποιητής. Εχει σημασία, λες, για τους πνιγμένους όλος αυτός ο θόρυβος; Μπορεί ένα άγαλμα να είναι «σωστό» σε λεπτομέρειες και να «πάσχει» σαν σύνολο;

... Τώρα, πια, τι νόημα έχουν οι τύποι! Το ναυάγιο έχει συντελεστεί. Και εγώ νιώθω βαθιά την ανάγκη να δώσω, επιτέλους, απάντηση στο ερώτημα: γιατί ο χάλκινος ποιητής δεν καίγεται εσωτερικά όπως καιγόταν ο πραγματικός ποιητής; Πλησιάζω το άγαλμα και για πρώτη φορά το ακουμπάω. (Ξέρω πως δεν πρέπει να βάζουμε τα χέρια μας στα αγάλματα, όμως μετά από αυτόν το χαλασμό που συντελείται στον κόσμο, αυτές οι ευγένειες έχουν τόσο μικρή σημασία). Στα θετικά του δημιουργού το γεγονός ότι το «δέρμα» του αγάλματος δεν είναι λείο. Εχει αυτά τα ανεπαίσθητα, ίσως, αλλά τόσο ανθρώπινα «εξογκώματα» που έχει το κορμί μας. Στα θετικά του, επίσης, το ανοιγμένο πουκάμισο του ποιητή... Ομως, παρ' όλα αυτά, δε μεταδίδει συγκίνηση. Το άγαλμα στέκεται άγαλμα στα τεκταινόμενα και, όπως όλοι γνωρίζουμε, ποτέ ένας ποιητής δε στέκεται αδιάφορος σε μεγάλες στιγμές! Δονείται και δονεί!

«... Τότε είπε και γεννήθηκεν η θάλασσα./ Και είδα και θαύματα./ Και στη μέση της έσπειρε κόσμους μικρούς κατ' εικόνα και ομοίωσή μου: Ιπποι πέτρινοι με τη χαίτη ορθή/ και γαλήνιοι αμφορείς/ και λοξές δελφινιών ράχες/ η Ιος η Σίκινος η Σέριφος η Μήλος...».

Υπογραφή: τα αδέρφια σας από το Αιγαίο!».

Στις 22 Αυγούστου 1882 γεννήθηκε ο μεγάλος Ελληνας διανοητής Δημήτρης Γληνός. Δάσκαλος, αγωνιστής, στέλεχος του ΚΚΕ, είναι γνωστό ότι υπήρξε μαζί με τον Δελμούζο και τον Τριανταφυλλίδη συνδημιουργός του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» και ότι στην Κατοχή έγραψε την περίφημη μπροσούρα «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ».

Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό για τον λαμπρό στοχαστή - που άφησε τη σφραγίδα του στην Παιδεία και την Ιστορία του τόπου μας - είναι ότι υπήρξε βαθύς γνώστης του Γυναικείου Ζητήματος. Το διαπιστώνεις διαβάζοντας μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία που έκανε στον «Παρανασσό», στα εγκαίνια της «Ανωτέρας Γυναικείας Σχολής» που ίδρυσε ο ίδιος. Τι ήταν αυτή η σχολή; Ενα είδος Λαϊκού Πανεπιστημίου. Η ομιλία του Γληνού είχε τίτλο: «Γυναικείος ανθρωπισμός» και παρ' όλο που έγινε στις αρχές του αιώνα, στις 11 Οκτωβρίου του 1921, είναι ακόμα επίκαιρη! Διαβάζοντάς τη στο βιβλίο «Εκλεκτές σελίδες», σε ένα παλιό ανάτυπο των εκδόσεων «Στοχαστής», θλίβεσαι, διαπιστώνοντας πως παρ' όλες τις προόδους της Ελληνίδας, λίγο άλλαξε η νοοτροπία πολλών ανθρώπων. Κι ενώ ο Γληνός είχε διακηρύξει - από τότε - ότι η εργασία και η παιδεία είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την απελευθέρωση και τον εξανθρωπισμό της γυναίκας, σήμερα, αρχές του 21ου αιώνα, βλέπουμε την προσπάθεια της άρχουσας τάξης να την επαναφέρει στο σπίτι. Οπλα των κρατούντων η μερική απασχόληση, η ανεργία και όλο και δυσκολότερη πρόσβαση των γυναικών στην ανώτερη παιδεία, που τείνει να γίνει όλο και περισσότερο προνόμιο των ευνοημένων παιδιών της αστικής τάξης.

Τα αντιεκπαιδευτικά νομοσχέδια και ρυθμίσεις ήδη έχουν δείξει τα πρώτα αποτελέσματα αυτού του έμμεσου αποκλεισμού.

Ο ομιλητής του 1921 προσδιορίζει από την αρχή το σκοπό δημιουργίας της «Ανωτέρας Γυναικείας Σχολής»: Είναι «να πάρει η γυναίκα τη θέση της, την αντίστοιχη με την αξία της θέση, στις ανώτερες εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής», κάτι, που όπως παρατηρεί ο ίδιος, αντί να έχει την επιβολή και το κύρος μιας αποδειγμένης, ολοφάνερης αλήθειας, είναι ακόμη για την ελληνική κοινωνία ένα αίτημα εν μέρει ακατανόητο, εν μέρει «ύποπτο».

«Εμείς, διακηρύσσει παρακάτω, προβάλλουμε ένα νέο ιδανικό παιδείας για τη γυναίκα, βγαλμένο από ένα νέο ιδανικό ζωής».

Το ιδανικό της Πηνελόπης...

«Δεν είναι έργο δικό μου, λέει στη συνέχεια, να σας ζωγραφίσω σ' όλη του την έκταση το μεγάλο κοινωνικό κίνημα, που με τ' όνομα χειραφέτηση της γυναίκας ή φεμινισμός απλώνεται γοργά από τη μια στην άλλη χώρα όλου του πολιτισμένου κόσμου...».

Παρ' όλα αυτά, ο Γληνός προχωρεί σε μια συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας της καταπίεσης της γυναίκας από τα αρχαία χρόνια: «Το ιδανικό της Πηνελόπης και της Ναυσικάς είναι, λέει, για αιώνες πολλούς το μόνο ιδανικό της γυναικείας ζωής. Η κοινωνία στηρίζεται απάνω στο σπίτι το πατριαρχικό»... Προορισμός της γυναίκας να αρέσει στον άντρα. Διακοσμητικό στοιχείο της ζωής, με δευτερεύοντα ρόλο τη μητρότητα, αργότερα. Με την κυριαρχία της αστικής τάξης ο ρόλος της γυναίκας δεν αλλάζει. Ομως οι γυναίκες αρχίζουν να μορφώνονται και να εργάζονται έξω από το σπίτι, σαν μισθωτές: Δυο μεγάλες αλλαγές, σημαδιακές για το μέλλον της γυναίκας!

«Δεν πρόκειται, ωστόσο, τονίζει, μόνο για την απόκτηση μερικών δικαιωμάτων, για τα οποία γίνεται μεγάλος θόρυβος, έτσι που πολλοί να νομίζουν, ότι αυτό είναι όλο το ζήτημα,... Δεν πρόκειται μόνο για το περίφημο ζήτημα της ψήφου... (σ.σ. τότε και για πολλά χρόνια οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα της ψήφου).

Ολα αυτά είναι εξωτερικά...».

«... Ούτε η Ελληνίδα, ούτε η ελληνική κοινωνία θα κέρδιζε τίποτε, λέει, αν δινόταν ψήφος στις γυναίκες και οι γυναίκες έμεναν στη διανοητική και ψυχική κατάσταση που βρίσκονται σήμερα. Ο γυναικείος ανθρωπισμός είναι ένα ιδανικό ζωής πολύ βαθύτερο και περιεκτικότερο απ' όλα αυτά... Οχι εξανδρισμός, μα εξανθρωπισμός της γυναίκας είναι το ιδανικό τέρμα του αγώνα της, όπως παραμένει και το ιδανικό τέρμα για τον άνδρα...Με βάση την παραγωγική εργασία που της εξασφαλίζει την οικονομική αυτοτέλεια και την τοποθετεί στο ίδιο επίπεδο δυνατότητας για τη ζωή με τον άνδρα, της ανοίγεται ο δρόμος για κάθε τελειοποίηση... Εχει την ελευθερία και το δικαίωμα να εργαστεί δημιουργικά η γυναίκα... Το σπίτι θα υψωθεί, γιατί θα λείψει από μέσα κει η σκλαβιά, η ψυχική αναπηρία, ο παρασιτισμός... Η γυναίκα απολυτρωμένη, εξανθρωπισμένη και σαν μητέρα και σαν πολίτης και σαν κοινωνικός παράγοντας, θα είναι πολύ πιο καλύτερη από σήμερα... Και τότε η κοινωνία θα αισθανθεί διπλασιασμένες τις δημιουργικές της δυνάμεις».

Μιλώντας ειδικότερα για την τότε ελληνική πραγματικότητα, ο Δημήτρης Γληνός επισημαίνει:

«Κάθε μέρα πληθαίνει γοργά ο αριθμός των εργαζομένων γυναικών και μαζί τους η ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος και για την κοινωνία και για την οικογένεια. Γιατί βέβαια δε θα υποστηρίξει κανείς ότι υπάρχει οικτρότερο πράγμα από το σπίτι το γεμάτο ψυχές αποτελματωμένες, που προσδοκούν μέρα νύχτα μ' ένα αρρωστιάρικο ποθοπλάνταγμα το λυτρωτή, ως γαμπρό ή και στην έσχατη ανάγκη σαν απλό χορηγό του πολύχρωμου κουρελιού και της αρωματισμένης διαφθοράς. Η εργαζόμενη γυναίκα είναι ευλογία κοινωνική. Η δουλιά η απολυτρωτική, η δουλιά η ηθοπλαστική, η δουλιά που δημιουργεί τον άνθρωπο, που διαπλάττει την προσωπικότητα, η δουλιά που χαλυβδώνει τη θέληση, ο αγώνας, η πάλη, να η απαραίτητη προϋπόθεση για τον εξανθρωπισμό και της Ελληνίδας...

Αν έλειπε και όσο έλειπε η εργαζόμενη γυναίκα, το ζήτημα του γυναικείου ανθρωπισμού θα ήταν στην Ελλάδα φλυαρία μόνο αργόσχολων και κενόδοξων κυριών, που θα ήθελαν ένα μέσο για να διασκεδάσουν την ανία των και να επιδείξουν το πνεύμα των μαζί με τις νέες τουαλέτες των».

Ομως ο Γληνός έβλεπε μακριά... Είχε συνειδητοποιήσει ότι μόνη της η δουλιά έξω από το σπίτι δεν αρκεί, δεν είναι το άπαν:

«Αν, τονίζει, η Ελληνίδα μπει στη νέα κοινωνική μορφή συρμένη παθητικά από τις σκοτεινές οικονομικές ανάγκες που την έσυραν έξω από το σπίτι και μείνει ψυχικά προσκολλημένη στη σκλαβιά της, στην ψυχική της στείρωση, στην επιπολαιότητα και στον πιθηκισμό, αν δεν υπερνικήσει τα πλανερά μάγια, που τη σαγηνεύουν προς την ηθική αναρχία αντί για την αληθινή ηθική ελευθερία, που πρέπει να καταχτήσει, αν δεν καλλιεργήσει το νου της για να γίνει άξια εργάτρια δημιουργικής δουλιάς μέσα στην κοινωνία, αν νομίσει ότι ελευθερία σημαίνει χαλάρωση ηθική και όχι ένταση, απαλλαγή από υποχρεώσεις και όχι ανέβασμα σε υψηλότερα καθήκοντα, αν τα δικαιώματα που ζητεί τα θεωρήσει σαν ένα ακόμη παιχνιδιάρικο στόλισμα στη φιλαρέσκειά της, τότε βέβαια θα 'χουμε και στο μεγάλο αυτό ζήτημα μια λύση εκτρωματική στην Ελλάδα, μια παρωδία κοινωνικής αναπλάσεως κοντά σε τόσες άλλες. Και για ν' αντικρουστεί αυτός ο κίνδυνος, ένα και μόνο υπάρχει μέσο, η μόρφωση, το φως...».

«... Το ξαναλέω αυτό. Η σοβαρή και βαθιά μόρφωση της γυναίκας αποτελεί την ασφαλέστερη εγγύηση για το μέλλον της κοινωνίας σχετικά με το γυναικείο ζήτημα...».

Αυτά έγραφε το 1921 ο Γληνός. Σήμερα, σπρώχνουν τις γυναίκες να εργάζονται «συμπληρωματικά» εφεδρικά, ώστε να απαλλαγεί το κράτος από τις υποχρεώσεις της κοινωνικής πολιτικής. Πού να 'ξερε τότε ο μεγάλος εκπαιδευτικός ότι το 2000 θα γυρνούσαμε πίσω ολοταχώς;

Οπως σημειώνουν συνδικαλιστές του ΟΤΕ οι διεθνείς επενδύσεις του χαρακτηρίζονται από μεγάλο ρίσκο, αμφίβολη απόδοση και μικρό τζίρο. Οι επιχειρήσεις που εξαγόρασε έχουν μικρό αριθμό συνδρομητών, μικρό εγκατεστημένο και όχι ψηφιακό δίκτυο. Οι εξαγορές έγιναν πρόχειρα, έτσι οι συμβάσεις και η εφαρμογή τους παρουσιάζουν προβλήματα. Τα δάνεια που πάρθηκαν για να γίνουν οι εξαγορές, επιβάρυναν τον ΟΤΕ.

Ταυτόχρονα, υπογραμμίζουν ότι ο ΟΤΕ χρησιμοποιείται από τρίτους ως μέσο εισόδου σε αυτές τις αγορές που χαρακτηρίζονται ως «υψηλού κινδύνου». Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι καμία μεγάλη τηλεπικοινωνιακή εταιρία δεν ενδιαφέρθηκε να δραστηριοποιηθεί σε αυτές τις αγορές, πλην της ουγγρικής.

Αυτοί οι «τρίτοι» προσδιορίζονται από τους εργαζομένους του Οργανισμού, ως κατασκευαστικές και προμηθευτικές εταιρίες (π.χ. ΙΝΤΡΑΚΟΜ, ΖΗΜΕΝΣ κλπ.) που αναλαμβάνουν έργα των επενδύσεων του ΟΤΕ σε χώρες όπως η Ρουμανία και η Αρμενία.

Από την πλευρά του, ο ΟΤΕ αναλαμβάνει το ρίσκο της επένδυσης και την ευθύνη για εκσυγχρονισμό των δικτύων, απολύσεις προσωπικού (μόνο στη Ρουμανία το προσωπικό «περιορίστηκε» κατά 3.700 άτομα), μειώσεις των αμοιβών και «ξεκαθάρισμα» των εργασιακών σχέσεων.

Οταν αυτά τελειώσουν, μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες θα έρθουν για να απολαύσουν τις καθαρές αποδόσεις αυτών των αγορών, μέσω της αγοράς του ίδιου του ΟΤΕ.

Τα κέρδη που κάποιοι αναμένουν από τις εξορμήσεις, θα χρησιμοποιηθούν σαν κράχτης για την προσέλκυση ξένων αγοραστών νέων μετοχικών πακέτων του ΟΤΕ. Οταν η κυβέρνηση βρει το λεγόμενο «στρατηγικό επενδυτή» που ψάχνει, του παραδώσει ένα 10% - 15% των μετοχών και ο Οργανισμός βρεθεί υπό τον πλήρη έλεγχο των ιδιωτικών συμφερόντων, μαζί με την αξία του ΟΤΕ, θα παραδώσει στα χέρια του «επενδυτή» και την προίκα των άλλων χωρών.

Ενδεικτική του τι συμβαίνει στις χώρες όπου επένδυσε ο ΟΤΕ και των «σχέσεων» που αναπτύσσονται με το ιδιωτικό κεφάλαιο, είναι η περίπτωση της Αρμενίας.

Η Armentel (θυμίζουμε: ο ΟΤΕ έχει το 90%) προχωρά στην εγκατάσταση 70 χιλιάδων ψηφιακών παροχών. Το έργο θα μπορούσε να ανατεθεί στη θυγατρική του ΟΤΕ, ΕΛΛΑΣΚΟΜ, που ασχολείται με τέτοια έργα. Κύριος μέτοχός της είναι ο ΟΤΕ με 51,4%. Συμμετέχουν και οι ΙΝΤΡΑΚΟΜ και ΖΗΜΕΝΣ με 14% εκάστη.

Οπως καταγγέλλει η «Ενιαία Συνδικαλιστική Κίνηση - ΟΤΕ» το έργο ανέλαβε η ΙΝΤΡΑΚΟΜ. Αυτή ως υπεργολάβος το ανέθεσε κατόπιν στην ΕΛΛΑΣΚΟΜ (εκεί όπου συμμετέχει με 14%). Ακολούθως η ΕΛΛΑΣΚΟΜ απευθύνθηκε στη μητρική της εταιρία, τον ΟΤΕ (και μεγαλομέτοχο της Armentel) προκειμένου να της διαθέσει το αναγκαίο προσωπικό για να εκτελέσει το έργο της Armentel. Μύλος...

Στη συνέχεια, συνταξιούχοι του ΟΤΕ, πρώην στελέχη του Συγκροτήματος Κατασκευών Αστικών Κέντρων (ΣΚΚΑ) του Οργανισμού και νυν στελέχη της ΙΝΤΡΑΚΟΜ εμφανίστηκαν στο κτίριο του ΣΚΚΑ και ως τριτεργολάβοι μαζί με κάποια ενεργά στελέχη του ΣΚΚΑ, διάλεγαν υπαλλήλους για την Αρμενία.

Επίσημη ενημέρωση ή σχετική εντολή από ανώτερη υπηρεσία του ΟΤΕ για διάθεση προσωπικού δεν υπήρξε. Η ΕΣΚ έθεσε το θέμα στην «Πανελλήνια Ενωση Τεχνικών ΟΤΕ» και στην «Ομοσπονδία Εργαζομένων ΟΤΕ». Δόθηκαν υποσχέσεις ότι θα διερευνηθεί η νομιμότητα των μετακινήσεων υπαλλήλων και τυχόν παρατυπίες. Το θέμα έγινε «γαργάρα».

Η ΕΚΣ διατυπώνει φόβους ότι ανάλογες «διαδικασίες» θα τηρηθούν και για τη Ρουμανία. Υπογραμμίζει ότι «ο Οργανισμός έχει μετατραπεί σε ξέφραγο αμπέλι, όπου ο καθένας "απ' έξω" και δυστυχώς και "από μέσα" μπορεί να χειρίζεται διάφορα θέματα σύμφωνα με το ατομικό συμφέρον του».

Περιμένει κέρδη από την επένδυση σε κάποια χρόνια. Ομως θα χάσει μεγάλο μέρος της αξίας του μέσα σε μια στιγμή. Οταν η κυβέρνηση βρει την ξένη εταιρία («στρατηγικό επενδυτή») που αναζητά και της παραδώσει μεγάλο πακέτο των μετοχών του (10 - 15%) και το μάνατζμεντ. Δηλαδή μεγάλο κομμάτι από την εγχώρια περιουσία του (που κτίστηκε με τον κόπο των εργαζομένων του και τα χρήματα του ελληνικού λαού), αλλά και την «προίκα» των ανατολικών αγορών.

Μιλάμε για τον ΟΤΕ, που κατόπιν κυβερνητικών αποφάσεων ξεκίνησε τη δραστηριότητά του στο εξωτερικό. Να δούμε κατ' αρχάς μερικές από στις σημαντικότερες επενδύσεις του:

- Σερβία: Εχει το 20% των μετοχών και μερικό διευθυντικό δικαίωμα της Telecom Serbia, του οργανισμού της Σερβίας που παρέχει σταθερή τηλεφωνία. Η Telecom Italia έχει το 29%. Το 51% παραμένει στο Σερβικό δημόσιο. H Telecom Serbia το 1998 ξεκίνησε την παροχή και κινητής τηλεφωνίας.

- Αρμενία: Εχει το 90% των μετοχών της Armentel, του δημόσιου οργανισμού παροχής τηλεπικοινωνιών της Αρμενίας.

- Ρουμανία: Εχει το 35% των μετοχών και το διευθυντικό δικαίωμα της Romtelecom, του οργανισμού τηλεπικοινωνιών της Ρουμανίας.

- Αλβανία: Κοινοπραξία της θυγατρικής του ΟΤΕ, ΚΟΣΜΟΤΕ, και της νορβηγικής TELENOR επένδυσε 85,6 εκατ. δολ. για να αναπτύξει στην Αλβανία ό,τι της λείπει: Κινητή τηλεφωνία. Εξαγόρασε το 85% της Αλβανικής κρατικής εταιρείας κινητής τηλεφωνίας (AMC).

Οι αρμόδιοι του ΟΤΕ επαίρονται ότι οι επενδύσεις θα αποδώσουν 350 - 400 δισ. δρχ. κέρδη στα επόμενα χρόνια. Ομως, η κατάσταση μόνο ρόδινη δεν είναι.

Στη Ρουμανία: Στον ΟΤΕ περιμένουν τις εκλογές στο τέλος του χρόνου, με την ελπίδα η κατάσταση να ομαλοποιηθεί. Για την ώρα ο πληθωρισμός καλπάζει. Ανέμεναν ότι θα κλείσει στο 25%. Είναι ήδη στο 40% και αναμένεται να φτάσει στο 60%. Φυσικά, η τιμολογιακή πολιτική των ΟΤΕ και Romtelecom, μόνο φιλολαϊκή δεν είναι. Ετσι, οι Ρουμάνοι πληρώνουν μέχρι στιγμής αυξήσεις στα τιμολόγια κατά 22%. Στον ΟΤΕ υπολογίζουν ότι μέχρι το τέλος του χρόνου, οι αυξήσεις στα τιμολόγια των τηλεπικοινωνιών θα φτάσουν στο 65% του πληθωρισμού.

Στη Σερβία: Η διοίκηση του ΟΤΕ στην έκθεσή της για τα πεπραγμένα του 1999, παραδέχεται ότι «εξαιτίας του πολέμου και των δυσκολιών που δημιούργησε στην επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρίας πολλοί από τους στόχους που είχαν τεθεί για το 1999, δεν κατέστη δυνατό να επιτευχθούν».

Επιπλέον, μετά το τέλος του πολέμου, οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες καταλήφθηκαν από τους Αλβανούς με παράλληλη εκδίωξη των εκπροσώπων της Telecom Serbia. Με απόφαση της διορισμένης από τον ΟΗΕ διοίκησης του Κοσσόβου, νομιμοποιήθηκε η ίδρυση νέου τηλεπικοινωνιακού οργανισμού από τους Αλβανούς. Σε αυτόν τον οργανισμό ανατέθηκε η διαχείριση του τηλεπικοινωνιακού δικτύου σταθερής τηλεφωνίας της Telecom Serbia. Επίσης εκδόθηκε νέα άδεια κινητής τηλεφωνίας, ενώ δεν επιτράπηκε η ενεργοποίηση κινητής τηλεφωνίας από την «Telecom Serbia».

Ετσι, χάθηκε για τον ΟΤΕ κομμάτι της αγοράς του στη Σερβία. Ο ΟΤΕ στις οικονομικές καταστάσεις του για το 1999 σημειώνει ότι η επένδυσή του στη Σερβία λόγω του πολέμου υπέστη ζημιές ύψους 5,8 δισ. δρχ.

Τέλος, η διοίκηση του ΟΤΕ δεν είναι ευχαριστημένη από την κατανομή εξουσίας ανάμεσα στους Σέρβους, Ιταλούς και Ελληνες συνεταίρους. Επιδιώκει καλύτερη αντιπροσώπευση στη διοίκηση της Telecom Serbia.

Στην Αρμενία: Εχουν εντοπιστεί πολλές δυσλειτουργίες και έχουν γίνει αλλεπάλληλες αλλαγές στη διοίκηση της Armentel. Ακόμα και σημαίνοντες παράγοντες του Οργανισμού σημειώνουν ότι «από την Αρμενία περιμέναμε περισσότερα».

Στην Αλβανία - την «πατρίδα» της ευημερίας, της ανάπτυξης και της σταθερότητας - πέρα από τα εκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται για μια αγορά τόσο μικρή, η ΚΟΣΜΟΤΕ έχει να αντιμετωπίσει και τις απαρχαιωμένες υποδομές. Σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο της κοινοπραξίας, θα πρέπει να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό και την επέκταση του δικτύου, στην ανάπτυξη του εμπορικού δικτύου και την κατάρτιση του προσωπικού.

Να σημειωθεί και η περίπτωση της εταιρίας ICO GLOBAL COMMUNICATIONS (ICO). Ιδρύθηκε με σκοπό να παρέχει παγκόσμια κινητή δορυφορική επικοινωνία. Η συμμετοχή του ΟΤΕ στο μετοχικό κεφάλαιο της ICO, τον Ιούνη 1998, ανερχόταν σε ποσοστό περίπου 6,15% και 37,1 δισ. δρχ.

Η «ICO» αντιμετώπισε προβλήματα. Αναδιοργανώθηκε και μεταβλήθηκε η μετοχική της σύνθεση, με εισροή κεφαλαίων από νέους μετόχους. Η συμμετοχή των παλαιών μετόχων - όπως ο ΟΤΕ - περιορίστηκε σε ελάχιστο ποσοστό. Στις οικονομικές καταστάσεις του ΟΤΕ της χρήσης 1999, απεικονίστηκε σχετική πρόβλεψη ζημιάς ύψους 34 δισ. δρχ.

Τέλος, ο ΟΤΕ υποχρεώθηκε το 1999 σε νέο δανεισμό ύψους 1,1 δισ. δολ. Μέχρι το τέλος του προηγούμενου χρόνου, άντλησε από αυτό το δάνειο, 283,6 δισ. δρχ. Ενα μέρος χρησιμοποιήθηκε για την εξόφληση άλλου δανείου ύψους 198,6 δισ. δρχ. Το ποσό αυτό δαπανήθηκε για την εξαγορά της Romtelecom. Αναμένεται μεγάλο ποσό του υπόλοιπου δανείου να δαπανηθεί για την εξαγορά του BTC.