Κυριακή 27 Αυγούστου 2000
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΒΙΒΛΙΟ
«Μάθημα» λογοτεχνίας και δημοσιογραφίας

Καμία σοβαρή μελέτη για την ελληνική λογοτεχνία του 20ού αιώνα - κυρίως για τον τεράστιο ρόλο που έπαιξαν στην ανάπτυξή της το κίνημα των δημοτικιστών εκπαιδευτικών, οι σοσιαλιστικές ιδέες, οι κοινωνιολογικές και αισθητικές ανησυχίες και διεργασίες στο μεσοπόλεμο - δε θα μπορούσε να αγνοήσει την περί τη λογοτεχνία προσφορά του περιοδικού «Ελληνικά Γράμματα» (1927-1931) του Κωστή Μπαστιά και των «Φιλολογικών περιπάτων» του, δηλαδή των ογδόντα συνεντεύξεων που πήρε από προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων και εδημοσίευε στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Εβδομάς» από τις 23/1/1930 έως τις 23/9/1932. «Είναι αδύνατο να διατρέξει ο μελετητής τη λογοτεχνία των πρώτων δεκαετιών του αιώνα χωρίς να προσφύγει ο φιλολογικός και κριτικός του οπλισμός στις πληροφορίες που του παρέχονται από τις περιδιαβάσεις του Μπαστιά», επισημαίνει ο διακεκριμένος μελετητής και κριτικός της λογοτεχνίας Αλέξης Ζήρας, ο οποίος ανθολόγησε, επιμελήθηκε και προλόγισε το βιβλίο «Κωστής Μπαστιάς: "Φιλολογικοί περίπατοι" (Συνομιλίες με 38 συγγραφείς του 20ού αιώνα» (εκδόσεις Καστανιώτη ). Προς επίρρωση της επισήμανσης του Α. Ζήρα, η υπογράφουσα σημειώνει τις θετικότατες κρίσεις για την προσφορά του Κ. Μπαστιά κυρίως γύρω από πρόσωπα και θέματα της λογοτεχνίας, αλλά και για την αναζωογόνηση του Εθνικού Θεάτρου, το 1930 από τον Φώτο Πολίτη, που μαθήτρια στη δεκαετία του '60 πρωτάκουσε από σοβαρούς και υπεύθυνους πνευματικούς εκπροσώπους της Αριστεράς, ανεξάρτητα από τις δικαιολογημένες επικρίσεις τους για το μέγα λάθος του - σοσιαλιστικής αφετηρίας- διακεκριμένου δημοσιογράφου, θεατρικού συγγραφέα και πεζογράφου Μπαστιά να αποδεχτεί το διορισμό του από τον Μεταξά (1937) ως διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και αργότερα της Λυρικής Σκηνής.

Ας έρθουμε, όμως, σ' αυτό καθ' αυτό το βιβλίο με τους «φιλολογικούς περιπάτους» του Κ. Μπαστιά, που με γοητευτικότατο τρόπο «συστήνουν» στον αναγνώστη 38 μεγάλους, αλλά και ξεχασμένους συγγραφείς μας. Κάθε μία από τις 38 συνεντεύξεις αποτελεί πολύπλευρο «μάθημα». «Μάθημα» λογοτεχνίας, γιατί παρουσιάζει βιοεργογραφικά κάθε συγγραφέα και κυρίως γιατί περιέχει ευρύτατες γνώσεις και ποικίλες απόψεις και κρίσεις γύρω από τη λογοτεχνία, πληροφορίες για την εποχή, τις κοινωνικές ιδέες, τις αισθητικές απόψεις, τα λογοτεχνικά τεκταινόμενα, τις σχέσεις μεταξύ συγγραφέων κ.ο.κ. Και υποδειγματικό «μάθημα» δημοσιογραφίας, που διδάσκει ότι η δημοσιογραφία για να αποτελεί λειτούργημα οφείλει να είναι φορέας γνώσης, αντικειμενικής κρίσης και τολμηρής παρέμβασης. Και όλα αυτά τα διέθετε σε μέγιστο βαθμό η δημοσιογραφική πένα του Κ. Μπαστιά.


Αριστούλα ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ

Φτώχεια ... στην «ελεύθερη αγορά»

Κάθε τόσο μια στατιστική, μια έρευνα, προσγειώνει σε μια σκληρή καπιταλιστική πραγματικότητα, που πολλοί από εμάς δε λένε να τη χωνέψουν ακόμα. Ετσι σύμφωνα με τα τηλεγραφήματα των ειδησεογραφικών πρακτορείων, «πάνω από το ένα τρίτο του ρωσικού πληθυσμού (ποσοστό 34,7%) ζει σε συνθήκες κάτω του ορίου της φτώχειας, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία».

Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, συνολικά κάτω του ορίου της φτώχειας ζουν 50,5 εκατομμύρια Ρώσοι. Το κατώτατο όριο φτώχειας στη Ρωσία ορίστηκε για το δεύτερο τρίμηνο κατά μέσο όρο από την Κρατική Επιτροπή Στατιστικής σε 1.185 ρούβλια (43 δολάρια) το μήνα ανά πολίτη. Για τους οικονομικά ενεργούς πολίτες το όριο είναι 1.290 ρούβλια (47 δολάρια) και για τους συνταξιούχους 894 ρούβλια (32,5 δολάρια).

Τι να πρωτοσκεφτείς; Δεν είναι μόνο οι πολλοί φτωχοί, είναι ακόμα και το όριο που έχει οριστεί, ακόμα και η αξία για το ρούβλι που σου πλακώνει την ψυχή... Κι όλα αυτά για τον «παράδεισο» της «ελεύθερης αγοράς»... Προς γνώση...

Τι δουλιά έχει η εκκλησία στο σχολείο;

Είναι σ' όλους γνωστό ότι, όπως γίνεται το μάθημα των Θρησκευτικών στο σχολείο, δεν έχει κανένα επιστημονικό υπόβαθρο κι αποτελεί μέσο προπαγάνδισης και επιβολής θρησκευτικής συνείδησης, μεταφυσικών δοξασιών και δογμάτων. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι οι μαθητές ουδόλως ενδιαφέρονται γι' αυτό το μάθημα, καθώς δε βλέπουν να τους προσφέρει καμιά ουσιαστική γνώση. Επομένως, το θέμα δεν είναι απλώς αν θα εξαιρεθεί, ή όχι το μάθημα των θρησκευτικών από τις πανελλαδικές εξετάσεις - η προκύψασα αντιπαράθεση και γι' αυτό το θέμα ανάμεσα σε κυβέρνηση και ιεραρχία δεν αποτελεί παρά ένα ακόμα επεισόδιο στο σίριαλ του αποπροσανατολισμού που ξεκίνησε με το ζήτημα των ταυτοτήτων - αλλά το πώς θα σταματήσει η διαπλοκή του σχολείου με την εκκλησία, στα πλαίσια του διαχωρισμού της από το Κράτος. Και, βεβαίως, αντικείμενο της σχολικής μάθησης μπορεί να είναι το πώς διαμορφώνεται και επιδρά η θρησκευτική θεώρηση και συνείδηση στο ιστορικό γίγνεσθαι, αλλά με επιστημονικό τρόπο, μέσα από τα μαθήματα της ιστορίας, της κοινωνιολογίας, της φιλοσοφίας.

Οι ελιγμοί του Πέτρου...

Παπαγεωργίου Βασίλης

Να προλάβει, ει δυνατόν, τις νέες αντιδράσεις του μαθητικού κόσμου κατά της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, που αναμένονται και στη διάρκεια της φετινής σχολικής χρονιάς, επιχειρεί με τις «βελτιώσεις» που εξαγγέλλει ο υπουργός Παιδείας. «Βελτιώσεις», βεβαίως, που δε θίγουν ούτε κατά κεραία τον ταξικό χαρακτήρα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, η οποία διώχνει χιλιάδες μαθητές, παιδιά των λαϊκών στρωμάτων, από το σχολείο και συνθλίβει τη μόρφωση και την αγωγή των νέων ανθρώπων σ' ένα σχολείο - εξεταστικό κέντρο. Ο Πέτρος Ευθυμίου πασχίζει ώστε «και η πίτα να είναι ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος», αλλά το εγχείρημά του είναι μάλλον πολύ δύσκολο. Πρώτα και κύρια γιατί οι μαθητές και οι γονείς τους δεν πρόκειται να ξεγελαστούν εύκολα από τα «πυροσβεστικά» μέτρα του υπουργού και θα συνεχίσουν τον αγώνα τους για την ανατροπή της αντιεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.

... η «ξεροκεφαλιά» του Γεράσιμου

Πρόσθετο πρόβλημα για τον υπουργό φαίνεται ν' αποτελεί και η γνωστή «ξεροκεφαλιά» του προκατόχου του, Γ. Αρσένη, ο οποίος φαίνεται ν' αντιδρά ακόμα και στους ελιγμούς του Π. Ευθυμίου, «συμβουλεύοντάς» τον, δημοσίως, να μην ενδώσει στις πιέσεις και να προχωρήσει με συνέπεια στην πλήρη υλοποίηση της «μεταρρύθμισης». Βάσανα, λοιπόν, για τον Πέτρο, που, φοβούμενος μην έχει την ίδια τύχη με τον προκάτοχό του, του 'ρχεται να φωνάξει «Κάτσε καλά Γεράσιμε», αλλά, προς στιγμήν, κρατιέται...

Η ... προσφορά του σεΐχη

Πρόκειται μάλλον για... τη μοναδική φορά που μια προσφορά «βοήθειας» προκαλεί την απροθυμία, αν όχι την άρνηση, εκ μέρους όλων των εθνικών κοινοτήτων του Κοσσυφοπεδίου. Αφορμή; Η προσφορά του σεΐχη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Μοχάμεντ Ρασίντ, να χρηματοδοτήσει το κτίσιμο πενήντα τζαμιών στο εν πολλοίς κατεστραμμένο από τους περσινούς ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς Κοσσυφοπέδιο!

«Οι άμεσες προτεραιότητες του Κοσσυφοπεδίου δεν είναι τα τζαμιά, αλλά η ανοικοδόμηση της περιοχής. Νομίζουμε, λοιπόν, ότι τα χρήματα που θα ξοδεύονταν για το κτίσιμο 50 τζαμιών δε θα συνεισφέρουν ούτε στη βελτίωση της υποδομής στο Κοσσυφοπέδιο, ούτε στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής του μέσου πολίτη» ήταν η πρώτη αντίδραση - ανακοίνωση του κοσσοβάρικου αλβανικού «Κόμματος Φιλελεύθερου Κέντρου»! Και η «Δημοκρατική Λίγκα Κοσσυφοπεδίου», η παράταξη του Ιμπραχήμ Ρουγκόβα, αντέδρασε με τον ίδιο τρόπο: «Είμαστε υπέρ της θρησκευτικής ελευθερίας, αλλά το Κοσσυφοπέδιο χρειάζεται άλλα πράγματα αυτή τη στιγμή, όπως σχολεία ή νοσοκομεία»...

Εννοείται πως σ' αυτή την προσφορά αντέδρασαν και οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου, όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιατί, όπως όλοι ομολογούν, τα δεκάδες τζαμιά ή το κτίσιμο ναών κάποιων άλλων θρησκειών μάλλον περιττεύει σε μία περιοχή όπου το 45% των σπιτιών παραμένει κατεστραμμένο και ως εκ τούτου ακατοίκητο, όπου τα 800 από τα 1.200 συνολικά σχολικά κτίρια δε λειτουργούν εξαιτίας των «ανθρωπιστικών» βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ, όπου ο μεγάλος αριθμός εργοστασίων, βιοτεχνιών, μονάδων ηλεκτρικής ενέργειας ή δικτύων υδροδότησης παραμένει είτε κατεστραμμένος, είτε προβληματικός με, μεταξύ άλλων, αποτέλεσμα, την έξαρση της ανεργίας...

Συγκρίσεις...

Σύμφωνα με το «Ρόιτερ» η μικρή και πάμπτωχη αφρικανική χώρα του Τζιμπουτί οργάνωσε στα μέσα της βδομάδας μια ειδική τελετή για να συγκεντρώσει το ποσό που απαιτείται προκειμένου να μεταφερθεί η Ολυμπιακή ομάδα της χώρας στο Σίδνεϊ για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Στην εκδήλωση συγκεντρώθηκαν κάπου 1.710 δολάρια, αλλά για κακή τύχη των οργανωτών κάποιοι επιτήδειοι... έκλεψαν τα χρήματα.

Πάντως έτσι και αλλιώς το ποσό που είχε συγκεντρωθεί δεν έφτανε ούτε για στραγάλια για τους επτά αθλητές που θέλουν να συμμετάσχουν στην Ολυμπιάδα. `Η μήπως θα τρώνε μόνο στραγάλια την ώρα που οι άλλοι... Οπως και να έχει, τελικά οι αθλητές βρήκαν σπόνσορα μια χρηματιστηριακή εταιρία και ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα και θα τους καλύψουν τα έξοδα αποστολής. Πάντως, συνειρμικά δεν μπορούν να μη γίνονται οι συγκρίσεις...

ΠΡΟΣΩΠΟ
Μαντλίν Ολμπράιτ

Γρηγοριάδης Κώστας

Σχεδόν κάθε βδομάδα που περνά η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μαντλίν Ολμπράιτ, μνημονεύει με τα γνωστά «κοσμητικά» το καθεστώς Μιλόσεβιτς ή παρεμβαίνει με διάφορους τρόπους στις προγραμματισμένες για τις 24 του Σεπτέμβρη προεδρικές, βουλευτικές και τοπικές εκλογές στην ΟΔ Γιουγκοσλαβία. Οι παρατηρήσεις της επί των «παράνομων» συνταγματικών αλλαγών που έγιναν στην ΟΔ Γιουγκοσλαβίας προ της κήρυξης των εκλογών, οι προ ημερών εκκλήσεις της προς τους Γιουγκοσλάβους ψηφοφόρους περί της «σημαντικής ευκαιρίας» που έχουν για την «εκδημοκρατικοποίηση» της Σερβίας, οι «ενέσεις ενθάρρυνσης» της σερβικής αντιπολίτευσης, αλλά και οι «πολύτιμες συμβουλές» της προς το - εις το διηνεκές; -διασπασμένο αντικυβερνητικό μέτωπο των δεκάδων σερβικών παρατάξεων σχετικά με τη στρατηγική που θα μπορούσε να τους οδηγήσει στη «νίκη», θα καταγραφούν ως πολυποίκιλα «μνημειώδεις» στα μελλοντικά βιβλία ιστορίας.

Εντούτοις, προχτές, η Μαντλίν Ολμπράιτ «εξέπληξε» με μία δήλωση που φάνηκε να προδιαγράφει την - αρκετά πιθανή κατά ορισμένους - ήττα των υποψήφιων της αντιπολίτευσης στην κούρσα των ομοσπονδιακών προεδρικών εκλογών του ερχόμενου Σεπτέμβρη. Αντί για νουθεσία, η κ. Ολμπράιτ φάνηκε να δίνει «παρηγοριά» στον αντιπολιτευόμενο ...«Σέρβο ασθενή», λέγοντας πως «ακόμη και με τον Μιλόσεβιτς στην εξουσία, η αντιπολίτευση θα μπορούσε να αποσπάσει καλά αποτελέσματα και να αναδειχτεί σε κίνημα ικανό να φέρει τη δημοκρατία σ' όλη τη Γιουγκοσλαβία». Τι να άλλαξε άραγε και η κ. Ολμπράιτ δε μίλησε εκείνη την πρώτη - και τελευταία; - φορά για νίκη της αντιπολίτευσης;

Μέχρις ότου όμως γίνει κάτι τέτοιο και η «γερακίνα» Μαντλίν Ολμπράιτ θα πάρει - ελπίζουμε τη θέση που πραγματικά της αξίζει...- τη θέση της στις σελίδες της Ιστορίας.


Δ.ΟΡΦ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ