Ο ΜΗΝΑΣ, που τρέχουμε μας φέρνει στην ώρα του ΕΑΜ και στην επέτειο της ίδρυσής του, στις 27 Σεπτέμβρη 1941, που φέτος συμπληρώνει 60 χρόνια. Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο είναι η νέα Φιλική Εταιρεία, που ανάστησε το έθνος από τη στάχτη, όπως αναγεννιέται το μυθικό πουλί.

ΤΟ ΕΑΜ ζωντάνεψε τους θρύλους του 1821. Ενσάρκωσε τις πιο ηρωικές, τις πιο ωραίες αγωνιστικές μας παραδόσεις. Λάμπρυνε και πλούτισε με νέα αίγλη ό,τι πιο πατριωτικό κι αθάνατο έχει να επιδείξει η νεότερη Ιστορία μας.

ΤΟ ΕΑΜ ξανασυνέδεσε την παλιά με τη νεότερη ελληνική Ιστορία. Εκείνα τα φοβερά χρόνια που οι δουλόφρονες υποδέχονταν τους εισβολείς, που τους παρέδιναν τους κομμουνιστές σε στρατόπεδα κι έμπαιναν στην υπηρεσία τους. Εκείνα τα χρόνια που λούφαζαν και συνιστούσαν στους νέους φρονιμάδα, άναβε τότε η φωτιά της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.

ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ του μεγάλου αντιφασιστικού πολέμου και του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των λαών έμπαινε κι η χώρα μας στη μεγάλη αυτή μάχη. Στη μεγάλη δοκιμασία ο λαός μας άκουσε το κάλεσμα του ΕΑΜ κι όπως επιγραμματικά το προσδιόρισε σε μια ομιλία του ο στρατηγός Αλ. Οθωναίος: «... Το ΕΑΜ ανέσυρε από το λήθαργο την Ελλάδα. Απ' άκρον εις άκρον, η ελληνική γη εδονήθη από έναν τιτάνιο παλμό και από κάθε βράχον της Ελλάδος αντήχησεν ο νέος παιάν: Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα... Ο λαός έδωσε το αίμα του, εις αντάλλαγμα ανεπλάσθη. Το ΕΑΜ τον ώθησε εις την οδόν της δημιουργίας. Υπήρξεν η κολυμβήθρα της ψυχικής του αναπλάσεως. Τον έκαμεν άξιον της Πατρίδος...».

ΤΟ ΕΑΜ σημάδεψε την εθνική ζωή και μπόλιασε για πάντα το έθνος με την αναγεννητική του, τη ζωοδότρα πνοή του. Εβαλε πάνω του την αιώνια σφραγίδα του. Με τα τρία λαμπερά εκείνα γράμματα, ΕΑΜ, που πέρασε στις καρδιές και στις μνήμες. Και άντεξε, κρατήθηκε στις πιο μεγάλες δοκιμασίες. Απόδειξε πως είναι «βάτος φλεγομένη» αλλά «μηδέποτε καιομένη».

Η ΕΑΜΙΚΗ μαχόμενη Ελλάδα πάνω από δυο εκατομμύρια άνθρωποι - με γυμνά στήθη, χωρίς όπλα, ξεσηκώθηκαν σαν ένας άνθρωπος, πήραν στα χέρια τους την εθνική υπόθεση απομονώνοντας τους καιροσκόπους, τους ηττοπαθείς, τους λιποτάκτες.

ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ, που ίδρυσαν το ΕΑΜ, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, θα πει κάποτε σε μια μεγάλη επετειακή εκδήλωση ο Σταύρος Κανελλόπουλος, δε σκέφτηκαν μικρόψυχα, συμφεροντολογικά. «Μήνες ολόκληρους χτυπήσαμε όλες τις πόρτες. Εξαντληθήκαμε σε μακροχρόνιες και κουραστικές συζητήσεις με τα τότε αστικά κόμματα. Κάναμε υποχωρήσεις, τους δώσαμε το προβάδισμα... Αρνήθηκαν, δεν πίστευαν στον αγώνα. Δεν πίστευαν στις αστείρευτες δυνάμεις του λαού μας. Μας συμβούλευαν υπομονή...

ΕΙΝΑΙ συκοφαντία -υπογράμμιζε ο Στ. Κανελλόπουλος- ότι τα κόμματα του ΕΑΜ και ιδιαίτερα το ΚΚΕ θέλησαν να μονοπωλήσουν τον απελευθερωτικό αγώνα. Οι πόρτες του ΕΑΜ ήταν ανοιχτές μέχρι τέλους για κάθε κόμμα, κάθε οργάνωση, κάθε πατριώτη. Και με το πρώτο διάγγελμα του ΕΑΜ και όταν δημιουργήθηκε η ΠΕΕΑ και το Εθνικό Συμβούλιο... Δε μας άκουσαν...».

ΤΟ ΕΑΜ ξεπήδησε μέσ' απ' την εθνική δυστυχία, το χάος της φασιστικής Κατοχής και το θανάσιμο κίνδυνο από τον ξένο κατακτητή, σαν έκφραση της θέλησης του λαού να ζήσει να λευτερωθεί και ν' ανοίξει το δρόμο για μια ανεξάρτητη δημοκρατική Ελλάδα, στην οποία ο ίδιος ο λαός της θα είναι ο μόνος αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος, αφέντης.

ΦΟΒΕΡΟ ανείπωτο το δράμα της πείνας. Η λεηλασία της παραγωγής από τους εισβολείς έφερνε την απελπισία. Και φυσικά και το θάνατο, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις. Κι είναι ακριβώς αποφασιστικής σημασίας η παρέμβαση, να βάλει τον αγώνα της επιβίωσης. Μια από τις πρώτες προκηρύξεις του ΕΑΜ, στις 10 Οκτώβρη 1941, έδινε κιόλας αυτό το μήνυμα και προσκλητήριο στον αγώνα. «... Μέρες φριχτές, μέρες τρομερής δοκιμασίας περνάμε...». Και πρόσθετε: «... Ακόμα πιο φριχτές κι απαίσιες μας περιμένουν. Από μας εξαρτάται να ζήσουμε ξανά λεύτεροι. Ο αγώνας δε θα 'ναι εύκολος, μα το έπαθλό του, αξίζει κάθε θυσία. Θα 'ναι το έπαθλο μια νέα Ελλάδα...».

ΤΟ ΕΑΜ μας έσωσε από την πείνα... Ετσι το σμίλεψε στο πασίγνωστο ποίημά του ο λαός, για να κρατήσει στην εθνική μνήμη το θαρραλέο εκείνον αγώνα που οργάνωσε σ' εκείνα τα χρόνια με όλα τα μέσα, τον αγώνα της επιβίωσης. Αυτό ήταν το πρώτο, το κατεπείγον χρέος, για ν' αντιμετωπιστεί η πείνα και να σωθεί ο λαός από το λιμό που μας απειλούσε.

ΤΟ ΕΑΜ, η ΕΑΜική μαχόμενη Ελλάδα συνταίριαξε μοναδικά τον αγώνα της επιβίωσης και τον αγώνα της λευτεριάς ενάντια στους χιτλεροφασίστες κατακτητές. Μεγάλες, λαμπρές σελίδες οι αγώνες του ΕΑΜ για να ματαιωθεί η επιστράτευση, η επέκταση της βουλγάρικης κατοχής και ο αγώνας ενάντια στην τρομοκρατία. Κεφάλαιο μοναδικό η πνοή του ΕΑΜ που φύσηξε κι αναμόρφωσε τη βουνίσια Ελλάδα. «Το ΕΑΜ έκανε έτσι πράξη την εθνική ενότητα απ' τα κάτω, ενώ για τα αστικά κόμματα θα μένει στίγμα αιώνιο η απραξία, η λιποταξία τους από τον αντιστασιακό αγώνα.

ΕΞΗΝΤΑ χρόνια σε λίγο από τη μεγάλη, την κοσμογονική γενέθλια ώρα της νέας αυτής Φιλικής Εταιρείας του ΕΑΜ. Με τους αμέτρητους συντρόφους φευγάτους και τον κόσμο των αγωνιστών αδικαίωτο. Μεγάλη, επίκαιρη και διδακτική πάντα η κληρονομιά της ΕΑΜικής Αντίστασης. Είναι κληρονομιά που δεν αντέχει μουσειακές προθήκες και είναι πάντα ταιριαστή κι ολοζώντανη στους αγώνες του λαού και της νεολαίας μας.