Ο εκπρόσωπος του Μετώπου Πολισάριο

Η Δ. Σαχάρα ήταν ισπανική αποικία μέχρι το 1975. Οταν η Ισπανία αποσύρθηκε από όλες τις αποικίες της, Μαρόκο και Μαυριτανία, που διεκδικούσαν εδάφη της Δ. Σαχάρας, εισβάλλουν κατακτώντας το πρώτο τα 2/3 του εδάφους και η δεύτερη το 1/3, από όπου αποχώρησε το 1979. Το Μέτωπο Πολισάριο δημιουργήθηκε ως απελευθερωτικό κίνημα από την ισπανική αποικιοκρατία το 1973. Συνεχίζει τη δράση του και κατά της μαροκινής κατοχής μέχρι το 1991. Από το 1975 και μετά, η, επίσης, γειτονική Αλγερία συντάσσεται ανοιχτά υπέρ του Μετώπου Πολισάριο. Το 1991, ο ΟΗΕ προτείνει κατάπαυση του πυρός και διεξαγωγή δημοψηφίσματος, κατά το οποίο οι κάτοικοι της Δ. Σαχάρας θα καλούνταν να επιλέξουν ανάμεσα στην προσάρτηση στο Μαρόκο και στην ανεξαρτησία. Αρχικά, η πρόταση του ΟΗΕ γίνεται δεκτή εκατέρωθεν.

Η προετοιμασία του δημοψηφίσματος αρχίζει με τη σύνταξη εκλογικών καταλόγων. Η διαδικασία «παγώνει» το 1999 από το Μαρόκο. Ακολουθεί νέα διαμεσολάβηση υπό τον Αμερικανό διπλωμάτη Τζέιμς Μπέικερ, που παρουσιάζει μια τροποποιημένη εκδοχή του σχεδίου του ΟΗΕ. Τώρα προβλέπεται ότι ο λαός της Δ. Σαχάρας θα κληθεί στις κάλπες να επιλέξει ανάμεσα στην αυτοδιάθεση, ένα σύστημα αυτονομίας και την προσάρτηση στο Μαρόκο. Επίσης, προβλέπεται «διεύρυνση» των εκλογικών καταλόγων, καθώς αναγνωρίζεται δικαίωμα ψήφου και σε όσους ανθρώπους έχουν εγκατασταθεί στο έδαφος της Δ. Σαχάρας μόνιμα, αν και είναι μαροκινής καταγωγής, δηλαδή στους εποίκους. Η μαροκινή ηγεσία αρνείται και πάλι. Παρουσιάζει δικό της σχέδιο, που προβλέπει προσάρτηση του κατεχόμενου εδάφους, επικαλούμενη ιστορικούς λόγους και μία συμφωνία με τους Ισπανούς αποικιοκράτες.

Μέχρι σήμερα, το έδαφος της Δ. Σαχάρας παραμένει διαιρεμένο. Ενα επίμηκες μικρό τμήμα στα ανατολικά, αυτό που συνορεύει με την Αλγερία κυρίως, ελέγχεται από το Μέτωπο Πολισάριο, που έχει σχηματίσει κυβέρνηση: Την κυβέρνηση της Αραβικής Δημοκρατίας της Σαχάρας. Η έδρα της κυβέρνησης βρίσκεται σ' έναν από τους δεκάδες καταυλισμούς τών περίπου 30.000 προσφύγων που φιλοξενούνται στο αλγερινό έδαφος, στον Τιντούφ. Το έτερο κομμάτι, και μεγαλύτερο, το οποίο «βλέπει» στον Ατλαντικό, βρίσκεται υπό μαροκινή κατοχή. Τα δύο αυτά κομμάτια χωρίζονται από ένα τεράστιο τείχος.

Στο έδαφος της Δ. Σαχάρας παραμένουν οι δυνάμεις του ΟΗΕ (MINOSUR) που είχαν αναπτυχθεί στις αρχές του '90, προκειμένου να διοργανώσουν και να επιβλέψουν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Πριν λίγες βδομάδες, ο ΟΗΕ «αναθέρμανε» το ενδιαφέρον του αποστέλλοντας ένα νέο διαμεσολαβητή, τον Κρίστοφερ Ρος, που αναμένεται να προτείνει ένα νέο γύρο συνομιλιών. Η μαροκινή ηγεσία, επιδιώκοντας σαφώς να δώσει άλλες διαστάσεις στο ζήτημα, επιμένει ότι θα πρέπει να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις η Αλγερία, υποστηρίζοντας ότι αυτή κρύβεται πίσω από όλη την υπόθεση της Δ. Σαχάρας. Το Αλγέρι, μέχρι σήμερα, αρνείται κατηγορηματικά να συμμετάσχει σε συνομιλίες για ένα έδαφος που δεν του ανήκει και δεν το αφορά, όπως δηλώνει.

-- Ποια είναι σήμερα η κατάσταση;

-- Το θέμα βρίσκεται στην ατζέντα του ΟΗΕ από τη δεκαετία του '60. Η Δ. Σαχάρα καταλήφθηκε επειδή είναι πολύ πλούσια περιοχή, έχει πλούσιο υπέδαφος σε ορυκτά, σε μεταλλεύματα, κυρίως σε φώσφορο, σε σίδηρο και πιθανότατα σε πετρέλαιο. Ουσιαστικά, αυτό που συμβαίνει όσον αφορά στη διαίρεση του εδάφους της, μοιάζει, κάπως, με ό,τι συμβαίνει στην Κύπρο.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έχει επανειλημμένως υιοθετήσει αποφάσεις που προβλέπουν την εξεύρεση λύσης κοινώς αποδεκτής, που θα σέβεται το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του λαού της Δ. Σαχάρας. Η μαροκινή ηγεσία, όμως, ουδέποτε δέχτηκε τις αποφάσεις του ΟΗΕ και «πάγωσε» το δημοψήφισμα, γιατί προφανώς έκρινε ότι, παρά τη διεύρυνση των εκλογικών καταλόγων, το αποτέλεσμα θα ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας.

Η μαροκινή ηγεσία αρνείται να συζητήσει το οτιδήποτε πέραν της δικής της πρότασης. Εμείς επιμένουμε ότι κανείς δεν μπορεί να αποφασίσει στη θέση του λαού της χώρας, ούτε εμείς, ως Μέτωπο Πολισάριο, ούτε κανένας. Γι' αυτό και επιμένουμε στη διεξαγωγή ελεύθερου και δημοκρατικού δημοψηφίσματος. Είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε όλες τις προτάσεις, αλλά δεν πρόκειται να δεχθούμε άνευ αντιδράσεων την επιβολή της μαροκινής κατοχής.

Ο λαός της Δ. Σαχάρας περιμένει τόσα χρόνια να υπάρξει κάποιο βήμα προόδου. Πλέον επικρατεί απογοήτευση και θυμός, καθώς η «διεθνής κοινότητα» δε φαίνεται να αντιδρά στις αποδεδειγμένες αλλεπάλληλες παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας και του διεθνούς δικαίου. Στο κατεχόμενο κομμάτι, σύμφωνα με πληθώρα καταγγελιών, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι καθημερινές και εντεινόμενες. Οπως επισημαίνεται στις εκθέσεις των ανθρωπιστικών οργανώσεων και της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι παραβιάσεις αυτές γεννιούνται από την παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος του λαού της Δ. Σαχάρας, του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης.

Μια στρατιωτική ανάφλεξη δε θα πρέπει να θεωρείται πλέον απίθανη. Από το 1976 μέχρι το 1991, υπήρχε στρατιωτική διένεξη. Εμείς, ως Μέτωπο Πολισάριο, αντιληφθήκαμε ότι δεν υπάρχει στρατιωτική λύση στο ζήτημα. Φαίνεται, όμως, ότι η μαροκινή ηγεσία δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί μια δίκαιη λύση, στη βάση της θέλησης του λαού της Δ. Σαχάρας. Και ο ΟΗΕ, από την πλευρά του, δε δείχνει ικανός να υλοποιήσει τις δικές του αποφάσεις.

-- Για πολλά χρόνια, το ζήτημα της Δ. Σαχάρας είχε ξεχαστεί. Γιατί θεωρείτε ότι συνέβη αυτό;

-- Πιστεύω ότι η μαροκινή ηγεσία, χρησιμοποιώντας τις στρατηγικές και εμπορικές της συμμαχίες με πολλές ισχυρές χώρες, όπως, π.χ., οι ΗΠΑ, η Ισπανία ή η Γαλλία, επεδίωξε επισταμένα να περιθωριοποιήσει και να οδηγήσει στη λήθη το ζήτημα της Δ. Σαχάρας. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει ότι έπαψε να υπάρχει το ζήτημα, ούτε ότι δεν είναι πιθανή μια νέα στρατιωτική έκρηξη.

Το μεγάλο ερώτημα είναι η στάση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η ΕΕ υπέγραψε μια συμφωνία αλιείας με το Μαρόκο. Και δέχτηκε να συμπεριληφθούν, ως μαροκινά, εδάφη και θαλάσσιες περιοχές που ανήκουν στη Δ. Σαχάρα, κυρίως μετά από γαλλικές και ισπανικές πιέσεις. Αυτή είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη εξέλιξη, ιδιαίτερα επειδή, σε επίπεδο λόγων, η ΕΕ στηρίζει τις αποφάσεις του ΟΗΕ.

Η ΕΕ, λόγω των συμφωνιών που έχει με το Μαρόκο, θα μπορούσε να ασκήσει πιέσεις. Αλλά δεν το κάνει. Αντίθετα, προχωρά σε μια ακόμη πιο αρνητική θέση, καθώς βρίσκεται, ήδη, στη διαδικασία να αναβαθμίσει σε προνομιακό επίπεδο τις σχέσεις της με το Μαρόκο, στη βάση της συμφωνίας, που σας προανέφερα, δηλαδή μιας συμφωνίας που αναγνωρίζει ως μαροκινό έδαφος και το κατεχόμενο τμήμα της Δ. Σαχάρας.

Αυτό είναι ένα παιχνίδι με τη φωτιά και η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά και μόνο την ΕΕ, που έχει μια συμφωνία παντελώς παράνομη με το Μαρόκο, την οποία προτίθεται και να επεκτείνει. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΕ γίνεται μέρος του προβλήματος της Δ. Σαχάρας, υιοθετώντας τις θέσεις του μαροκινού κατακτητή. Υπενθυμίζουμε, επίσης, ότι υπάρχουν αρκετές εταιρείες ευρωπαϊκών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στη Δ. Σαχάρα σε διάφορους τομείς, κυρίως στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των φυσικών της πόρων.

Ως Μέτωπο Πολισάριο, προειδοποιούμε την ΕΕ ότι η κατάσταση, πλέον, είναι εξαιρετικά τεταμένη και επικίνδυνη και οφείλει να εγκαταλείψει τις αμφισημίες και τα μισόλογα και να υιοθετήσει μια ξεκάθαρη θέση ως προς το ζήτημα της Δ. Σαχάρας, στη βάση του διεθνούς δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας, χωρίς να παραγνωρίζουμε τις ξεχωριστές θετικές τοποθετήσεις ορισμένων ευρωπαϊκών ηγεσιών, οι οποίες, όμως, δεν αντανακλούν την επίσημη θέση. Το πρόβλημα της Δ. Σαχάρας είναι ένα πρόβλημα τερματισμού της αποικιοκρατίας. Αυτός είναι ο πυρήνας του προβλήματος.

Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη, αν δεν αρθούν οι αιτίες του προβλήματος, αν δεν αποφασίσει ο λαός της Δ. Σαχάρας για την ανεξαρτησία του ή όχι. Οσο διαιωνίζεται αυτή η αδικία, τόσο πιο εύθραυστη γίνεται και η κατάπαυση πυρός που ισχύει σήμερα και μια κατάρρευσή της δε θα έχει συνέπειες μόνο για το Μαρόκο, αλλά και για την υπόλοιπη βόρεια Αφρική και, φυσικά, και όλη τη Μεσόγειο και την Ευρώπη.