Είχαμε τόσα πολλά ακούσει, διαβάσει και φανταστεί για το στρατηγό ε.α. Αμο Παμπαλόνι, που η μορφή του είχε πάρει απίστευτες, μυθικές σχεδόν, διαστάσεις μέσα στο νου μας. Και επιθυμούσαμε διακαώς να βρεθεί ένας τρόπος να τον συναντήσουμε, να τον δούμε από κοντά επιτέλους. Να ξεχωρίσουμε το μύθο από την πραγματικότητα, την πραγματικότητα από το θρύλο και να σφίξουμε το χέρι του αγαπημένου Ιταλού λοχαγού της Κεφαλονιάς.

Και η στιγμή αυτή έφτασε ξαφνικά την Πέμπτη 28/9, όταν ήρθε η είδηση ότι ο υπουργός Εθνικής Αμυνας της Ελλάδας, Ακης Τσοχατζόπουλος, θα υποδεχόταν στο αεροδρόμιο του Αργοστολίου στις 10.45 το πρωί, τον Ιταλό ομόλογό του κύριο Σέρτζιο Ματαρέλο και άλλα μέλη του ιταλικού Κοινοβουλίου, που έρχονταν για να συμμετάσχουν στο μνημόσυνο των πεσόντων της σφαγής της μεραρχίας Acqui.

Φυσικά, δεν μπορούσε να λείψει από την τελετή - ποτέ δεν έλειψε άλλωστε - και ο επιζών της τραγικής εκείνης μέρας, της 8ης Σεπτέμβρη 1943, ο ατρόμητος λοχαγός, ο Αμο Παμπαλόνι. Της μέρας, που οι ναζί εκτέλεσαν εν ψυχρώ 55 αξιωματικούς και 5.000 υπαξιωματικούς, ενώ η γαλάζια αρυτίδωτη θάλασσα του νησιού φιλοξένησε μέσα στα υγρά σπλάχνα της, τρεις χιλιάδες ένστολα πτώματα (μετά τη μεγάλη μάχη που είχε προηγηθεί και είχαν χάσει τη ζωή τους χιλιάδες Ιταλοί στρατιώτες). Σε ένα ύψωμα, δίπλα σ' ένα μικρό ελαιώνα όπου ήταν και το πεδίο μάχης, έχει στηθεί το μνημείο. Λιτό και απέριττο, τραγικό και μεγαλειώδες.

Αμέσως μόλις τέλειωσε την ομιλία του ο Ακης Τσοχατζόπουλος, πήρε το λόγο ο Ιταλός υπουργός Εθνικής Αμυνας. Ο λόγος του ήταν ευγενικός, συγκροτημένος και σε κάποια στιγμή απολογητικός για την απόφαση της φασιστικής κυβέρνησης της χώρας του να επιτεθεί στη δική μας. Ο κύριος Σέρτζιο Ματαρέλο πριν τελειώσει τη σύντομη, αλλά πολύ δίκαιη και συγκινητική του ομιλία, εξήρε τη στάση και τους αγώνες όλων των προοδευτικών και αριστερών δυνάμεων της Ελληνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια εκείνης της εφιαλτικής περιόδου.

Διακριτικά, μακριά από τους επισήμους, ανάμεσα στους Ελληνες φίλους του στεκόταν ο Αμος Παμπαλόνι.

Ψηλός, στητός, λυγερός σαν κυπαρίσσι, γοητευτικός παρά τα 89 του χρόνια, ζωντανό παράδειγμα πως αυτό το απροσδιόριστο χάρισμα που λέγεται γοητεία, ποτέ της δε χάνεται, ποτέ της δε γερνά, όπως και η ευγένεια, άλλωστε. Γοητευτικός, ευγενικός, προσιτός, φιλικός, εγκάρδιος, ευπροσήγορος, χαμογελαστός, αλλά φανερά συγκινημένος, με μάτια συνεχώς υγρά, ο Αμος Παμπαλόνι, ο πρωτεργάτης, ο εμψυχωτής της ιταλικής Αντίστασης, ήταν περικυκλωμένος, αδελφωμένος, αγκαλιασμένος με τους παλιούς Κεφαλονίτες συντρόφους του ΕΑΜ.

Με τον Σπύρο και Νίκο Φωκά, με το Μίμη, με το Διονύση, τον ιστορικό Λευτέρη Ελευθεράτο, με την Μαρίκα, την κόρη του παπά, που κοριτσάκι τότε τον έσωσε από το θάνατο, επειδή τον απέτρεψε να πάει στο νοσοκομείο μετά τη σφαγή: «Θα σε σκοτώσουν» του είπε και τον πήγε σπίτι της. Ο πατέρας της, ο παπάς, τον έκρυψε μέσα στον αχυρώνα και η παπαδιά του προσπαθούσε να του γιάνει το τραύμα, χωρίς οινόπνευμα χωρίς φάρμακα, με μια βελόνα και λίγη ρακή μέχρι να φτάσει ο γιατρός.

Η Μαρίκα, η αδελφή του Αγγελου, που τον κρέμασαν οι Ναζί λίγους μήνες αργότερα. Και ήταν και άλλοι πολλοί, σύντροφοι, συναγωνιστές, φίλοι που μιλούσαν με τη γλώσσα των κοινών αγώνων, τη γλώσσα της καρδιάς, τη γλώσσα των οδυνηρών αλλά ηρωικών αναμνήσεων. Η πληγή στο λαιμό του τότε λοχαγού δεν έκλεισε, έφτασε μέχρι στην ψυχή του και δε σταμάτησε για 57 χρόνια να αιμορραγεί, να στάζει κόκκινο δάκρυ. Το τραύμα θα επουλωθεί εντελώς, μονάχα όταν οι νέοι πολεμούν για την Ειρήνη. Δυστυχώς ο στρατηγός δεν έχει ώρα στη διάθεσή του, τον περιμένουν και πρέπει να φύγει αμέσως. Του ζητάμε να μας αφήσει να του «κλέψουμε» ένα λεπτό, ένα μόνο λεπτό, από τον πολύτιμο χρόνο του... Πόσα ερωτήματα χωράνε σε εξήντα δευτερόλεπτα και πόσες απαντήσεις;

- «Εχετε κάποια σχέση με το λοχαγό Κορέλι του βιβλίου, βρίσκετε κάποια ομοιότητα μαζί σας»; Ο Παμπαλόνι γελά περιφρονητικά.

- «Με αυτόν το λοχαγό, ασφαλώς και δεν έχω καμιά σχέση, όπως τίποτε από όσα γράφει ο συγγραφέας δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα».

- «Και οι Ελληνες κομμουνιστές ήταν βάρβαροι, ήταν απολίτιστοι σαδιστές και βιαστές, που σκοτώνανε για πλάκα, γιατί έτσι τους περιγράφει ο Λουί ντε Μπερνιέ στο βιβλίο του "Το μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι"».

Το καθαρό βλέμμα του σκοτεινιάζει... Αγκαλιάζει τους αδελφούς Φωκά και άλλους φίλους του. Λέει: «Οι κομμουνιστές, οι αντάρτες Μου (το τελευταίο το προφέρει ελληνικά), είναι συναγωνιστές μου, είναι οι φίλοι μου, είναι τα ευγενικά αδέλφια μου. Ηταν πραγματικοί ήρωες. Ο ντε Μπερνιέ έγραψε ένα κακό, ρατσιστικό βιβλίο που δεν ανταποκρίνεται σε καμιά πραγματικότητα. Θα τα ξαναπούμε στις 22 Οκτώβρη 2000 που θα έρθω στην Κεφαλονιά».

Του δίνουμε ένα θερμό φιλί από τον συναγωνιστή - σύντροφο και φίλο του τον Νιόνιο, τον Διονύση Γεωργάτο , που το δέχεται με ιδιαίτερη ευχαρίστηση, και του δίνουμε ένα ακόμη, από μας, επειδή κατόρθωσε να μας κατακτήσει μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας. Ο στρατηγός μπαίνει στο πούλμαν και απομακρύνεται.

Καθώς περπατούμε για να φτάσουμε στο αυτοκίνητο, φορτισμένοι καθώς είμαστε από τη συγκίνηση βλέπουμε ένα ολόφρεσκο, δροσερό μπουκέτο από σχεδόν αμούστακα φανταράκια, να στέκονται κάτω από τις ελιές, από τις ίδιες προφανώς που τις ρίζες έχει ποτίσει το αίμα των παππούδων τους.

- «Κυρία έχετε ένα τσιγάρο», ρωτά σεμνά ο πιο τολμηρός.

- «Είναι ελληνικό».

- «Δεν πειράζει, μάλιστα καλύτερα που είναι διαφορετικό».

Του δίνουμε όσα έχουμε και ένα πακέτο που βρέθηκε μέσα στο αυτοκίνητο με τέσσερα μόνον τσιγάρα.

Οι φαντάροι μάς ευχαριστούν ευγενικά, νιώθουν την ανάγκη να επικοινωνήσουν.

- «Θα κρατήσουμε το πακέτο για ενθύμιο».

Τους κοιτάμε έτσι που είναι ατσαλάκωτοι από το χρόνο και από την έλλειψη εμπειριών, τους κοιτάμε να πατούν εκεί που έπεσαν χιλιάδες Ιταλοί συνομήλικοί τους, τότε. Ανατριχιάζουμε. Πρέπει να διώξουμε γρήγορα τη μεγάλη συγκίνηση από μέσα μας.

- «Το τσιγάρο κάνει κακό στην υγεία» τους λέμε με ύφος συμβουλευτικό για να διασκεδάσουμε τη φρίκη που νιώθουμε, καθώς αθέλητα ο νους μας αναπλάθει και ζωντανεύει τις τρομερές σκηνές που διαδραματίστηκαν σ' αυτό ακριβώς το σημείο που πατάμε.

- «Και ο πόλεμος κάνει κακό στην "υγεία" της ανθρωπότητας. Το μεγαλύτερο κακό. Γι' αυτό ας ευχηθούμε "Ζήτω η Ειρήνη", ζήτω η φιλία των λαών», λέει ο Ιταλός φαντάρος, ενώ καπνίζει το τσιγάρο που του δώσαμε.

- «Ναι ζήτω η ειρήνη» συμφωνούμε. Κουνάμε το χέρι μας, αποχαιρετώντας τους νεαρούς, άγνωστους φίλους μας.

Τι μέρα κι αυτή!