Σ' αυτή την ιστορική εποχή το καθήκον που βάζει μπροστά της η ανθρωπότητα είναι το πέρασμα στο σοσιαλισμό.

Ετσι, λίγες ημέρες πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση, στα μέσα του Σεπτέμβρη του 1917, ο Λένιν τοποθετεί το ζήτημα ως εξής:

«Ολοι μιλάνε για ιμπεριαλισμό. Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι τίποτ' άλλο, παρά μονοπωλιακός καπιταλισμός. Οτι και στη Ρωσία ο καπιταλισμός έχει γίνει μονοπωλιακός, αυτό το δείχνουν αρκετά παραστατικά οι εταιρείες "Προντούγκολ", "Προνταμέτ", της ζάχαρης κλπ. Η ίδια η εταιρεία της ζάχαρης μάς δείχνει ξεκάθαρα τη μετεξέλιξη του μονοπωλιακού καπιταλισμού σε κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό». Για να καταλήξει σε μια τοποθέτηση που δεν επιδέχεται καμιά αμφισβήτηση. «Αυτή ακριβώς είναι η διαλεκτική της Ιστορίας. Οτι ο πόλεμος επιτάχυνε σε εξαιρετικό βαθμό τη μετατροπή του μονοπωλιακού καπιταλισμού σε κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό και έφερε έτσι την ανθρωπότητα στο σοσιαλισμό. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι η παραμονή της σοσιαλιστικής επανάστασης. Και αυτό όχι μόνο γιατί ο πόλεμος γεννάει με τις φρίκες του την προλεταριακή εξέγερση - καμιά εξέγερση δε θα δημιουργήσει το σοσιαλισμό, αν δεν έχει ωριμάσει οικονομικά - αλλά και γιατί ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός είναι η πληρέστερη υλική προετοιμασία του σοσιαλισμού, είναι τα πρόθυρά του, είναι το σκαλοπατάκι εκείνο της ιστορικής κλίμακας που ανάμεσα σ' αυτό και στο σκαλοπατάκι που λέγεται σοσιαλισμός, δεν υπάρχουν άλλα ενδιάμεσα σκαλοπάτια».

Κρίκοι στην επαναστατική πολιτική δράση των Μπολσεβίκων για την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της, ήταν τα συνθήματα - αιτήματα για ειρήνη, μοίρασμα της γης στους αγρότες και 8ωρη δουλιά στους εργάτες. Αλλά μ' αυτά τα συνθήματα στη δοσμένη ιστορική στιγμή ξεδίπλωναν την ταχτική τους που, γενικευμένα και σε διάκριση από τα άλλα κόμματα της Β' Διεθνούς, έθετε το θέμα της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο κατά της αστικής τάξης, για την εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας.

Ο Λένιν εκτιμά τις εξελίξεις προκειμένου να καθορίσει τα καθήκοντα της πάλης των Μπολσεβίκων.

«Η ιστορική στιγμή - αναφέρει - που περνά η Ρωσία χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω βασικά γνωρίσματα:

1. Η παλιά τσαρική εξουσία που εκπροσωπούσε μόνο μια χούφτα φεουδάρχες - τσιφλικάδες, οι οποίοι διηύθυναν όλη την κρατική μηχανή (το στρατό, την αστυνομία, την υπαλληλία), συντρίφτηκε και παραμερίστηκε, μα δεν εξοντώθηκε....

2. Η κρατική εξουσία στη Ρωσία πέρασε στα χέρια μιας νέας τάξης, δηλαδή της αστικής τάξης και των αστοποιημένων τσιφλικάδων. Απ' αυτή την άποψη η αστικοδημοκρατική επανάσταση στη Ρωσία τελείωσε».

Και καθορίζει με τις Θέσεις του Απρίλη το χαρακτήρα της επανάστασης ως σοσιαλιστικό και της εξουσίας ως δικτατορία του προλεταριάτου.

1. (...) «Για έναν επαναστατικό πόλεμο - εκτιμά στη δοσμένη στιγμή ο Λένιν - που πραγματικά δικαιολογεί τον επαναστατικό αμυνιτισμό, το συνειδητό προλεταριάτο μπορεί να συμφωνήσει μόνο με τον όρο: α) περάσματος της εξουσίας στα χέρια του προλεταριάτου και των πιο φτωχών τμημάτων της αγροτιάς που κλίνουν προς αυτό, β) παραίτησης από όλες τις προσαρτήσεις στην πράξη και όχι στα λόγια, γ) ολοκληρωτικής ρήξης στην πράξη με όλα τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Πρέπει πολύ διεξοδικά, επίμονα και υπομονητικά, να εξηγούμε στις μάζες την αδιάρρηκτη σύνδεση του κεφαλαίου με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, να τους αποδείχνουμε ότι χωρίς την ανατροπή του κεφαλαίου ο πόλεμος δεν μπορεί να τελειώσει με μια ειρήνη αληθινά δημοκρατική, όχι εξαναγκαστική.

2. Η ιδιομορφία της σημερινής στιγμής στη Ρωσία βρίσκεται στο πέρασμα από το πρώτο στάδιο της επανάστασης που έδωσε την εξουσία στην αστική τάξη εξαιτίας της ανεπαρκούς συνειδητότητας και οργάνωσης του προλεταριάτου, στο δεύτερο στάδιό της που πρέπει να δώσει την εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχών στρωμάτων της αγροτιάς.

Η ιδιομορφία αυτή απαιτεί από μας ικανότητα προσαρμογής στις ιδιαίτερες συνθήκες της κομματικής δουλιάς μέσα στις πρωτάκουστα πλατιές μάζες του προλεταριάτου, που μόλις τώρα ξύπνησαν στην πολιτική ζωή.

Να εξηγήσουμε στις μάζες ότι το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών είναι η μόνη δυνατή μορφή επαναστατικής κυβέρνησης και ότι γι' αυτό, όσο η κυβέρνηση αυτή θα βρίσκεται κάτω από την επιρροή της αστικής τάξης, το καθήκον μας μπορεί να είναι μόνο η υπομονητική, συστηματική, επίμονη και προσαρμοσμένη στις πρακτικές ιδιαίτερα ανάγκες των μαζών, εξήγηση των λαθών της τακτικής τους...

3. Καμιά υποστήριξη στην Προσωρινή κυβέρνηση, να εξηγούμε ότι είναι πέρα για πέρα ψεύτικες όλες οι υποσχέσεις της, ιδιαίτερα η υπόσχεση για παραίτηση από τις προσαρτήσεις. Ξεσκέπασμα, αντί της απαράδεκτης "απαίτησης" - που σπέρνει αυταπάτες - να πάψει η κυβέρνηση αυτή, κυβέρνηση καπιταλιστών, να είναι ιμπεριαλιστική.

(...)

5. Οχι κοινοβουλευτική δημοκρατία - επιστροφή από τα Σοβιέτ των εργατών βουλευτών σ' αυτή θα ήταν βήμα προς τα πίσω - αλλά δημοκρατία των Σοβιέτ των εργατών, των εργατών γης και των αγροτών βουλευτών σε όλη τη χώρα, από τα κάτω ως τα πάνω».^*

Ταυτόχρονα θέτει το ζήτημα της αποκάλυψης της κυβέρνησης ως κυβέρνησης του κεφαλαίου άρα καμιά υποστήριξη σ' αυτήν, κανένας συμβιβασμός μ' αυτήν, σε συνδυασμό με το πέρασμα όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ, τα οποία όμως πρέπει να απαλλαγούν από την επιρροή των αστών και μικροαστών. Επίσης θέτει παραστατικά το χαρακτήρα της νέας εξουσίας και χαράζει τα πρώτα βασικά βήματα στο επίπεδο της οικονομίας (εθνικοποίηση τραπεζών, γη στους αγρότες, έλεγχος από τη νέα εξουσία της κοινωνικής παραγωγής και διανομής των προϊόντων) για να μπορέσει η νέα εξουσία να οικοδομήσει το σοσιαλισμό. Πάνω σ' αυτή την πολιτική γραμμή επιδιώκει το Κόμμα των Μπολσεβίκων να συσπειρώσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και να οικοδομήσει τη συμμαχία της με τη φτωχή αγροτιά. Με πολιτικό στόχο την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και την εγκαθίδρυση της εξουσίας απ' αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις, με ηγέτιδα δύναμη την εργατική τάξη.

Απ' αυτή την άποψη η Οχτωβριανή Επανάσταση διδάσκει επίσης πως χωρίς την ενιαία απ' όλο το Κομμουνιστικό Κόμμα πολιτική δράση για την προώθηση της στρατηγικής του, χωρίς η ταχτική να υπηρετεί τη στρατηγική, το Κόμμα δεν μπορεί να ισχυροποιηθεί, να κατακτήσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης, να οικοδομεί συμμαχίες για την εξουσία. Η πορεία από τον Απρίλη έως τον Οκτώβρη έδειξε ότι αν και οι Μπολσεβίκοι ήταν μειοψηφία στα Σοβιέτ, κατέκτησαν την πλειοψηφία και καθοδήγησαν την επανάσταση ως την κατάληψη της εξουσίας. Εδειξε επίσης ότι ανεξάρτητα από το καθήκον για το Κόμμα, της κάθε φορά ιστορικής στιγμής, με δεδομένο το χαρακτήρα της εποχής ως εποχής του ιμπεριαλισμού, και ανεξάρτητα από το συσχετισμό δύναμης, ο σοσιαλισμός είναι άμεση και ρεαλιστική ανάγκη και όχι υπόθεση του μακρινού μέλλοντος. Πολύ περισσότερο η πείρα της δράσης των Μπολσεβίκων έδειξε ότι το καθήκον της στιγμής πρέπει να συνδέεται οργανικά με τη στρατηγική, θέτοντας το ζήτημα της εξουσίας. Διδάγματα ζωντανά και επίκαιρα για τα καθήκοντα των κομμουνιστών στις σύγχρονες συνθήκες και πείρα που, τηρουμένων των αναλογιών, είναι πολύτιμη για το δικό μας πολιτικό αγώνα.

* Στα εισαγωγικά παρατίθενται αποσπάσματα από τις «Θέσεις του Απρίλη»