"...Ο μεγάλος όγκος εργασίας που απαιτείται για την προετοιμασία προγραμμάτων και βιβλίων για τη λειτουργία των ΤΕΕ στην πλήρη τους ανάπτυξη υπαγορεύει την ανάγκη σταδιακής λειτουργίας των προβλεπόμενων κατευθύνσεων ύστερα από σχετική ιεράρχηση και κατάλληλο χρονικό προγραμματισμό παραγωγής των σχετικών προγραμμάτων σπουδών, βιβλίων και μέσων". Στη σελίδα 22 του Τεχνικού Δελτίου (ΤΔ) αναφέρεται: "...Δηλαδή θα προσφέρονται όλοι οι τομείς από την Α τάξη του 1ου Κύκλου των ΤΕΕ, πλην όμως στις επόμενες τάξεις δε θα λειτουργούν όλες οι προβλεπόμενες κατευθύνσεις".

Επίσης, σε όλα τα ΤΔ των τομέων υπάρχει η διατύπωση: "Η επεξεργασία και η μελέτη των σχετικών θεμάτων στο πλαίσιο του παρόντος έργου ενδέχεται να οδηγήσει σε προτάσεις τροποποίησης και πιθανής μείωσης ή αύξησης των κατευθύνσεων ανά τομέα στον 1ο και 2ο Κύκλο Σπουδών".

Δηλαδή για τα επόμενα δύο χρόνια - εάν τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα που προτείνει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο - δε θα έχει ξεκαθαρίσει ποιες κατευθύνσεις θα λειτουργούν.

Στο διάστημα αυτό των δύο χρόνων θα πρέπει να έχουν παραχθεί προγράμματα και βιβλία "...της Α Τάξης των 12 τομέων, 38 κατευθύνσεων της Β Τάξης του 1ου Κύκλου και του 2ου, καθώς επίσης και όλα των γενικών μαθημάτων και των τριών τάξεων. Ενα σύνολο περίπου 260 βιβλίων" (σ.σ. ΤΔ σελ. 3).

Στην πλήρη ανάπτυξη της λειτουργίας των ΤΕΕ προβλέπονται 130 κατευθύνσεις και 1.000 περίπου βιβλία και βοηθήματα.

Επομένως, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς αυτούς, ένας μαθητής που φέτος βρέθηκε στην Α τάξη του 1ου Κύκλου, εάν ακολουθήσει όλη την κλίμακα των ΤΕΕ σε όλη τη διάρκεια της φοίτησής του θα βρίσκεται μπροστά σε εκπλήξεις και συνεχή ρευστότητα των δεδομένων, αφού δεν υπάρχει οριστικοποίηση κατευθύνσεων, προγραμμάτων και βιβλίων.

• Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών των ΤΕΕ στα νέα βιβλία και το λοιπό εκπαιδευτικό υλικό.
• Η σχεδίαση νέου εργαστηριακού εξοπλισμού, ο οποίος θα συμπληρώσει τον ήδη υπάρχοντα, που θα πρέπει να καταγραφεί και να αξιολογηθεί ως προς τις δυνατότητες αξιοποίησής του στα νέα δεδομένα" (ΤΔ σελ. 3).

Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών παραπέμπεται σε χρόνο μετά το 2000 και αφού πρώτα παραχθούν τα βιβλία. Μέχρι τότε θα αναμένουν οδηγίες, όπως αυτές που υποσχέθηκαν για τα προσωρινά μαθήματα που θα διδαχθούν τη φετινή χρονιά στα ΤΕΕ, που όμως μέχρι στιγμής (Δεκέμβρης '98) δεν έχουν ολοκληρωθεί.

Σε ό,τι έχει σχέση με τον εργαστηριακό εξοπλισμό - απαραίτητο για την εκπαιδευτική διαδικασία, μια και δεν είναι δυνατό να γίνουν μαθήματα τεχνολογικής κατεύθυνσης, όπως δυστυχώς γίνεται σήμερα σε πολλά σχολεία το μάθημα των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, χωρίς υπολογιστές - αυτή τη στιγμή δεν μπαίνει σε προτεραιότητα. Αφού γίνει "καταγραφή του υπάρχοντος" μετά το 2000 θα αρχίσουν να εξοπλίζονται εργαστήρια.

Από τους σχεδιασμούς αυτούς χαράσσεται με σαφήνεια το αίτημα των κινητοποιήσεων των μελλοντικών μαθητών των ΤΕΕ για τα επόμενα πολλά χρόνια: "Δώστε λεφτά για εργαστήρια".

Περιπλανώμενος ανάμεσα σε τομείς και κατευθύνσεις, που στην Α τάξη θα υπάρχουν αλλά δεν είναι σίγουρο ότι στις επόμενες τάξεις θα βρίσκεται η συνέχειά τους.

Αναγκασμένος να διδάσκεται τεχνολογικά μαθήματα θεωρητικά ή σε ελλιπή εργαστηριακό εξοπλισμό.

Αναμένοντας τα πολυπόθητα νέα βιβλία που υποτίθεται θα ανταποκρίνονται στα νέα δεδομένα της επιστήμης και της τεχνολογίας, που όμως η πίεση του χρόνου για να παραχθούν δεν εγγυάται την ποιότητά τους, όπως φαίνεται και από τα "νέα" βιβλία της Β τάξης του Ενιαίου Λυκείου.

Εκπαιδευόμενος από εκπαιδευτικούς που θα δίνουν και την ψυχή τους, αλλά δε θα έχουν την απαιτούμενη επιμόρφωση.

Η εικόνα αυτή δεν είναι αποκύημα της φαντασίας μας, ούτε προέρχεται από τους "γνωστούς" μηχανισμούς υποκίνησης αγώνων, όπως ισχυρίζονται οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι.

Η εικόνα αυτή συνάγεται όπως αποδείξαμε από το ΤΔ του έργου των ΤΕΕ, που υπέβαλε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, δηλαδή ο επιστημονικός και παιδαγωγικός σύμβουλος του υπουργείου Παιδείας.

Η αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης, η μελέτη για το τι απέδωσαν τα ΤΕΛ, ΕΠΛ, ΤΕΣ, ποια προβλήματα υπήρξαν, τι ειδικότητες έδιναν, ποιες ειδικότητες είχαν τη μεγαλύτερη προτίμηση των μαθητών, απορρόφηση των πτυχιούχων από την παραγωγή, δεν απασχόλησε την κυβέρνηση ούτε όταν θεσμοθετούσε τα ΤΕΕ και ψήφιζε το Ν. 2640, αλλά ούτε και σήμερα που φτάσαμε στο Δεκέμβρη και οι περισσότεροι μαθητές των ΤΕΕ "περνάνε" για 2 ώρες από τα κτίρια που υποτίθεται ότι στεγάζουν τα ΤΕΕ, αφού οι υπόλοιπες ώρες, που προβλέπονται σύμφωνα με τον προσωρινό σχεδιασμό, δε γίνονται, μια και λείπουν βιβλία, καθηγητές και εργαστηριακός εξοπλισμός.

Η κυβέρνηση, δέσμια των πολιτικών της επιλογών για γρήγορες αναπροσαρμογές προς χάριν της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και της απορροφητικότητας των κονδυλίων του ΕΠΕΑΕΚ, οδηγεί σήμερα την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση, στην ουσία, από την ανάγκη απόκτησης γνώσεων, στην απόκτηση δεξιοτήτων. Πιστή στο ευφυολόγημα της "διά βίου κατάρτισης", ξεχνά ή θέλει να αποκρύψει ότι καμιά κατάρτιση και καμιά δεξιότητα δεν μπορεί να στηρίζεται στο μαθησιακό κενό. Η οποιαδήποτε κατάρτιση πρέπει να έχει τη στέρεη βάση ενός ευρύτατου πεδίου γενικών και ειδικών γνώσεων - που πρέπει να αποκτήσει ο "καταρτιζόμενος" μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία, για να έχει τη δυνατότητα ως αυριανός απασχολούμενος σε οποιονδήποτε τομέα να αντιλαμβάνεται το περιβάλλον και την εξελικτική πορεία του τομέα απασχόλησής του.

Η σημερινή αλλά, καθώς φαίνεται, και η αυριανή πραγματικότητα - όσο δεν αλλάζει το θεσμικό πλαίσιο και οι πολιτικές επιλογές - της έλλειψης βιβλίων, εργαστηρίων, εκπαιδευτικών και όλων των αναγκαίων προϋποθέσεων για ουσιαστική εκπαίδευση, μαθηματικά θα οδηγήσει έναν μελλοντικό υπουργό Παιδείας, του ίδιου κόμματος ίσως, να αναφωνήσει αυτό που σήμερα ο κ. Αρσένης λέει: "Ολα αυτά τα χρόνια λέγαμε ψέματα στα παιδιά. Το σημερινό απολυτήριο του Λυκείου δεν έχει καμιά ανταγωνιστικότητα στην Ευρώπη".

1. Τα έργα για την επιμόρφωση, κάλυψη με βιβλία και προγράμματα σπουδών για το σύνολο των κατευθύνσεων, τον εργαστηριακό εξοπλισμό, εκτός από το σχεδιασμό τους πρέπει να βρεθούν και οι πόροι. Το έργο που γίνεται σήμερα για την παραγωγή περίπου 260 βιβλίων χρηματοδοτείται από το ΕΠΕΑΕΚ και πλησιάζει τα 5 δισ. Για τον υπόλοιπο σχεδιασμό θα πρέπει να διατεθούν νέα κονδύλια είτε από τον κρατικό προϋπολογισμό είτε από το πακέτο Σαντέρ που όμως συναντά δυσκολίες στον προσδιορισμό του εξαιτίας της επιμονής των ισχυρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Γερμανία - Αγγλία - Γαλλία) να μειωθούν οι χρηματοδοτήσεις προς τις αδύναμες οικονομικά χώρες (Ελλάδα, Πορτογαλία, κλπ.), και επιπλέον εξαιτίας της διεύρυνσης και της ενταξιακής διαδικασίας νέων χωρών τα κονδύλια θα είναι σαφώς περιορισμένα. Αλλωστε υπάρχει η επιμονή των ισχυρών χωρών για να αυξηθεί το ποσοστό της πίτας που θα καρπωθούν αυτές. Κάτι που άλλωστε έγινε και από το πρώτο πακέτο Ντελόρ προς το Δεύτερο.

2. Από τους σχεδιασμούς αυτούς φαίνεται ότι ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών μπορεί να ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα επιμόρφωσης μετά από τρία τουλάχιστο χρόνια. Επομένως η επιστολή που έστειλε ο υπουργός Παιδείας κ. Γερ. Αρσένης προς την ΟΛΜΕ, που την καλεί να συζητήσουν για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, δεν αφορά το σύνολο των εκπαιδευτικών αλλά ένα μέρος αυτών.

Νίκος ΚΥΛΙΜΟΣ

Εκδότης της εφημερίδας "Εκπαιδευτικά Θέματα"