Προς τα πού πάει η κατάσταση στο Κόσσοβο; Πιθανότατα προς την περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης και στον διαμελισμό της ΝΟ Γιουγκοσλαβίας. Αυτό τουλάχιστον προοιωνίζεται από τις διπλωματικές εξελίξεις της περασμένης βδομάδας με βασικά τα τρία ακόλουθα "κεντρικά" γεγονότα: τις αποφάσεις της "Ομάδας Επαφής", την άρνηση των αλβανόφωνων να προσέλθουν στο τραπέζι διαλόγου με τους Σέρβους με βάση συνομιλιών ένα "ευρύ" καθεστώς αυτονομίας, αλλά και τις μόνιμες πιέσεις της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας κατά του Βελιγραδίου.

Μια πρόγευση των όσων σχεδιάζονται σε βάρος της ΝΟ Γιουγκοσλαβίας δόθηκε την περασμένη Δευτέρα από το πλαίσιο αποφάσεων της εξαμελούς "Ομάδας Επαφής" (ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία) που συνεδριάζοντας στο Λονδίνο αποφάσισε:

- Να προταθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ η επιβολή στρατιωτικού εμπάργκο κατά του Βελιγραδίου.

- Να μην πωληθεί υλικό εξοπλισμού στη ΝΟ Γιουγκοσλαβίας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις καταστολής αντιδράσεων στο εσωτερικό της χώρας. Να απαγορευτεί η έκδοση βίζας προς τους ανώτερους Γιουγκοσλάβους και Σέρβους αξιωματούχους, που αναμείχθηκαν στην καταστολή των επεισοδίων της περασμένης βδομάδας στο Κόσσοβο.

Επίσης, πλην της Ρωσίας, οι υπόλοιποι πέντε αποφάσισαν:

- Την άμεση επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά του Βελιγραδίου και "πάγωμα" των περιουσιακών στοιχείων της γιουγκοσλαβικής και σερβικής κυβέρνησης στις 25 Μάρτη, εάν ο Πρόεδρος Μιλόσεβιτς δεν αλλάξει στάση. Ειδικότερα, αποφασίστηκε η άμεση απαγόρευση των εξαγωγών - με κυβερνητικά εγγυημένες εξαγωγικές πιστώσεις - που αποσκοπούν στη στήριξη του εμπορίου, των επενδύσεων και των ιδιωτικοποιήσεων στη Σερβία.

Ολα αυτά αποφασίστηκαν ενώ δεν είχε περάσει μήνας από τις κατευναστικές υποσχέσεις του Αμερικανού απεσταλμένου στη ΝΟ Γιουγκοσλαβίας, Ρόμπερτ Γκέλμπαρντ προς τον Πρόεδρο Μιλόσεβιτς, περί υποτιθέμενης άρσης των - προ των αποφάσεων του Λονδίνου - κυρώσεων για τη βελτίωση του κλίματος στη νότια επαρχία του Κόσσοβου. Και σ' αυτή την περίπτωση, η αμερικανική διπλωματία υιοθέτησε τη δίγλωσση τακτική "του καρότου και του μαστίγιου". Δεν περιορίστηκε, όμως, μόνον σ' αυτό!

Ο ίδιος Αμερικανός απεσταλμένος συναντήθηκε μεσοβδόμαδα με τον ηγέτη της "Δημοκρατικής Ενωσης Κόσσοβου", Ιμπραϊμ Ρουγκόβα στην Πρίστινα. Μετά το τέλος της συνάντησής του δήλωσε χαρακτηριστικά πως "συμφώνησε σε όλα" στη διάρκεια της συζήτησής του με τον αλβανόφωνο ηγέτη. Δεν παρέλειψε, μάλιστα, να καλέσει τη σερβική κυβέρνηση να "σταματήσει αμέσως τη βία", υποστηρίζοντας πως "καθήκον" του Βελιγραδίου "είναι να πάρει μέτρα για να σταματήσει τη βία, η οποία θα πρέπει να σταματήσει και από τις δυο πλευρές". Πολύ ωραία! Τι το μεμπτόν σε μία τέτοια συνάντηση; Εάν κρίνουμε από τις δηλώσεις που ακολούθησαν, τίποτε. Εάν κρίνουμε, όμως, από τα όσα επακολούθησαν αυτής, τότε... πολλά και σημαντικά συνέβησαν! Τι εννοούμε; Ενα μόλις 24ωρο μετά τη συνάντησή του με τον Ρ. Γκέλμπαρντ, ο συνήθως "μετριοπαθής" Ιμπραϊμ Ρουγκόβα ύψωσε αίφνης τους τόνους, για να δηλώσει πως δε θα συνομιλήσει με τους αξιωματούχους της σερβικής κυβέρνησης, αφού ζητούμενο είναι η ανεξαρτητοποίηση της περιοχής. Και αυτό, μολονότι λίγες ώρες πριν ο αντιπρόεδρος της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης Ζόραν Λίλιτς είχε δηλώσει, σύμφωνα με το ΤΑΝΓΙΟΥΝΓΚ, πως "θα μπορούσαν Σέρβοι και Αλβανόφωνοι να κάνουν διάλογο ακόμη και στη βάση ενός καθεστώτος ευρείας αυτονομίας"! Από αυτή τη διόλου "ευκαταφρόνητη" εξέλιξη, θα ήταν άραγε κανείς υπερβολικά καχύποπτος εάν συμπέραινε πως διά στόματος Γκέλμπαρντ η Ουάσιγκτον έδωσε στην αλβανόφωνη ηγεσία το "πράσινο φως" να διεκδικήσει όχι, όπως είχε κάνει αρχικά, καθεστώς αυτονόμησης του Κόσσοβου αλλά ανεξαρτησία; Πώς θα μπορούσε ειδάλλως να ερμηνευτεί η αιφνιδιαστική ταυτότητα απόψεων της διαπραγματευτικής (; ) "τακτικής", της κατά πολλούς "ετερόφωτης", πολιτικής της "Δημοκρατικής Ενωσης Κόσσοβου" του Ι. Ρουγκόβα με εκείνην του Αντέμ Ντεμάτσι, ηγέτη του "σκληροπυρηνικού" "Κοινοβουλευτικού Κόμματος Κόσσοβου";

Βέβαια, από την άλλη πλευρά, η ξαφνική αλλαγή στην πολιτική του Βελιγραδίου έναντι του Κόσσοβου δε θα πρέπει να ξαφνιάζει κανέναν. Ούτε η απίθανη "συγνώμη" της σερβικής κυβέρνησης για τους δεκάδες νεκρούς Αλβανόφωνους (μεταξύ των οποίων και γυναικόπαιδα) θα πρέπει να εντυπωσιάζει αφού, η σκληρή στάση της διεθνούς κοινότητας απέδειξε στον Μιλόσεβιτς πως αυτό που προέχει είναι να αποφευχθεί το χειρότερο! Και σ' αυτή την περίπτωση το λιγότερο κακό είναι η παροχή καθεστώτος αυτονόμησης του Κόσσοβου. Οσο, για το μεγαλύτερο κακό; Αυτό διαφαίνεται πως ξεπερνά τα σενάρια για διαμελισμό της ΝΟ Γιουγκοσλαβίας φθάνοντας στο ξέσπασμα ενός τρίτου αιματηρού Βαλκανικού Πολέμου... Βέβαια, σ' αυτό το σημείο των εξελίξεων, το Βελιγράδι κόπτεται να λύσει το θέμα Κόσσοβο χωρίς την παρέμβαση ξένων παραγόντων, για να αποφύγει τα χειρότερα. Μπορεί; Εάν θεωρήσει κανείς ως "δεδομένη" τη στάση της Ουάσιγκτον έναντι των Αλβανόφωνων, τότε μάλλον θα πρέπει κανείς να είναι απαισιόδοξος και να θωρεί ορισμένα πράγματα ως de facto "δρομολογημένα".

Οσο για τη στάση των υπολοίπων ξένων δυνάμεων έναντι της κρίσης, αυτή, όπως φαίνεται, θα παραμείνει "ευέλικτη" έναντι του Βελιγραδίου, αφού οποιαδήποτε εξέλιξη και εάν παρουσιαστεί, ο "ένοχος", που έχει φωτογραφηθεί και επικηρυχτεί εκ των προτέρων, θεωρείται πλέον "καμένο χαρτί". Γι' αυτό και οι ασθενείς αντιδράσεις της Μόσχας, ή η αποστασιοποιημένη στάση του Πεκίνου δε φαίνονται αρκετές - προς το παρόν τουλάχιστον - να ανατρέψουν την κατάσταση. Στην περίπτωση του Κόσσοβου, οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού είναι "άλλοι"...

Δ. ΟΡΦΑΝΑΚΗ