Στο επίκεντρο της επικαιρότητας αυτή την περίοδο βρισκόταν η κουβανική πρωτεύουσα, με την πενταήμερη επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β, ενώ εκατοντάδες ξένοι δημοσιογράφοι, Κουβανοί αυτοεξόριστοι στις ΗΠΑ, αλλά και πλήθος προσκυνητών από λατινοαμερικανικές χώρες κατέφτασαν στην Αβάνα.

Πριν ακόμα φτάσει στο Νησί της Επανάστασης, ο Πάπας, ενώ βρισκόταν πάνω στο ειδικά ναυλωμένο αεροσκάφος της "Αλιτάλια", δήλωσε προς τους δημοσιογράφους πως καλεί τις ΗΠΑ να αναθεωρήσουν την πολιτική του πολύχρονου οικονομικού εμπάργκο που έχουν επιβάλει στην Κούβα.

Ο Πάπας Ιωάννης, ο οποίος πρώτη φορά επισκέφτηκε την Κούβα, έγινε δεκτός από τον ηγέτη Φιντέλ Κάστρο, ενώ οι δύο άνδρες είχαν την ευκαιρία μιας κατ' ιδία συνάντησης την επομένη της άφιξης του πρώτου.

Με αφορμή την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β στην Κούβα, δημοσιεύουμε αποσπάσματα από την ομιλία που δόθηκε από τον Πρόεδρο Φιντέλ Κάστρο, πρώτο γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για την υποδοχή του, στο διεθνές αεροδρόμιο "Χοσέ Μαρτί", στις 21 Γενάρη 1998, χρονιά της 40ής επετείου της αποφασιστικής μάχης για τον πόλεμο απελευθέρωσης.

"Το νησί αυτό, του οποίου φιλήσατε το έδαφος, τιμάται με την παρουσία σας εδώ. Εδώ δε θα βρείτε πια τους φιλήσυχους και αγαθούς πολίτες που ζούσαν εδώ, όταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι κατέφτασαν στο νησί. Ολοι σχεδόν οι άνδρες εξοντώθηκαν από την εκμετάλλευση και τη σκλαβιά, πράγματα που δεν μπορούσαν να αντισταθούν, ενώ οι γυναίκες μετατράπηκαν σε αντικείμενα πόθου ή σκλάβες. Υπήρχαν και αυτοί που πέθαναν από τις λεπίδες των φονικών σπαθιών, ή έπεσαν θύματα άγνωστων ασθενειών, που μεταφέρθηκαν από τους κατακτητές (...)". Συνεχίζοντας την ιστορική αναδρομή ο Φ. Κάστρο είπε:

Στους αιώνες αυτούς, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Αφρικανοί, που απάνθρωπα ξεριζώθηκαν από τα μακρινά εδάφη τους, πήραν τη θέση των ντόπιων σκλάβων. Αυτοί οι άνθρωποι αποτέλεσαν ένα σημαντικό κομμάτι, τόσο στην εθνική σύνθεση και καταγωγή του σημερινού πληθυσμού της χώρας, των οποίων η κουλτούρα, τα "πιστεύω" και το αίμα όλων αυτών που συμμετείχαν σε αυτή τη δραματική ιστορία έχει αναμειχθεί.

Υπολογίζεται ότι η κατάκτηση και η αποικιοκρατία ολόκληρου του ημισφαιρίου στοίχισε τη ζωή σε 70 εκατομμύρια ανθρώπους και οδήγησε στη σκλαβιά 12 εκατομμύρια Αφρικανούς. Πολύ αίμα χύθηκε και πολλές αδικίες διαπράχθηκαν, πολλές από τις οποίες, μετά από αιώνες αυτοθυσίας και αγώνα, ακόμα παραμένουν με άλλες μορφές εκμετάλλευσης και κυριαρχίας.

Η Κούβα κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες κατάφερε να συγκροτηθεί σε έθνος. Πάλεψε μόνη της με ηρωισμό για την ανεξαρτησία της. Για το λόγο αυτό, ακριβώς πριν από 100 χρόνια υπέφερε από ολοκαύτωμα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της πέθανε, κυρίως γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι. Αυτό ήταν ένα έγκλημα που έκαναν οι αποικιοκράτες, το οποίο, παρόλο που έχει ξεχαστεί από τη συνείδηση της ανθρωπότητας, δεν παύει να είναι ένα τερατώδες έγκλημα (...).

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο Φιντέλ Κάστρο τόνισε:

Σήμερα, επιχειρείται άλλη μια γενοκτονία, με προσπάθειες να γονατίσουν με την πείνα, τις ασθένειες και τον γενικό οικονομικό στραγγαλισμό, τους ανθρώπους που αρνούνται να υποταχθούν στους δικτάτορες και στην εξουσία της πιο ισχυρής οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης στην ιστορία, μιας δύναμης πιο ισχυρής από αυτής της Αρχαίας Ρώμης, η οποία για αιώνες πετούσε στα λιοντάρια αυτούς που αρνούνταν να αλλαξοπιστήσουν. Σαν αυτούς τους χριστιανούς που συκοφαντήθηκαν με στόχο να δικαιωθούν εγκλήματα, εμείς παρόμοια συκοφάντηση αντιμετωπίζουμε, όμως προτιμούμε το θάνατο χιλιάδες φορές, παρά να απαρνηθούμε τις πεποιθήσεις μας. Οπως η Εκκλησία, έτσι η Επανάσταση έχει πολλούς μάρτυρες.

Σκεφτόμαστε σαν εσάς για πολλά σύγχρονα ζητήματα του κόσμου και αυτό είναι μια πηγή μεγάλης ικανοποίησης για μας. Σε άλλα θέματα, οι απόψεις μας διαφέρουν, αλλά αποτίουμε φόρο τιμής στη βαθιά πεποίθηση που εσείς υπερασπίζεστε τις ιδέες σας.

Στο μεγάλο προσκύνημά σας σε όλο τον κόσμο, έχετε δει μεγάλη αδικία, ανισότητα, φτώχεια. Χωράφια χωρίς σοδειά και αγρότες χωρίς φαγητό και γη. Ανεργία, πείνα, αρρώστιες, ζωές που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί και έχουν χαθεί για μερικά μόνο σεντς. Αναλφαβητισμός, παιδική πορνεία, παιδιά που δουλεύουν από τα 6 τους χρόνια ή που ζητιανεύουν για να ζήσουν. Περιθωριακές συνοικίες όπου εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες. Διακρίσεις που αφορούν τη φυλή ή το φύλλο, ολόκληρες εθνικές ομάδες που διώχνονται από τη γη τους και εγκαταλείπονται στην τύχη τους. Υποανάπτυξη, τοκογλυφικά δάνεια, απλήρωτα χρέη, ανισότιμη μεταχείριση στο εμπόριο, τερατώδεις και μη παραγωγικές οικονομικές κερδοσκοπίες. Η μη αντιστρέψιμη καταστροφή του περιβάλλοντος. Ασυνείδητο εμπόριο όπλων για εμπορικούς σκοπούς, πόλεμοι, βία, σφαγές. Γενική διαφθορά, ναρκωτικά, ανηθικότητα και μια υπερκατανάλωση, που επιβάλλεται σε όλους τους ανθρώπους σαν ένα ειδυλλιακό μοντέλο.

Η ανθρωπότητα έχει τετραπλασιαστεί μέσα σ' αυτόν τον αιώνα. Χιλιάδες εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από πείνα και μια δίψα για δικαιοσύνη - η λίστα των οικονομικών και κοινωνικών καταστροφών των ανθρώπων είναι ατέλειωτη. Γνωρίζω πως αρκετά από αυτά αποτελούν κίνητρο για το ενδιαφέρον σας.

Εχω αποκτήσει προσωπική εμπειρία που μου έχουν επιτρέψει να εκτιμώ άλλες πλευρές της σκέψης σας. Υπήρξα μαθητής σε καθολικά σχολεία μέχρι που πήγα στο πανεπιστήμιο. Μου δίδασκαν τότε ότι το να είναι κανείς Προτεστάντης, Εβραίος, Μουσουλμάνος, Χιντού, Βουδιστής, Ανιμιστής ή να συμμετέχει σε άλλες θρησκείες αποτελεί ένα θανάσιμο αμάρτημα, που αξίζει αυστηρή και αδυσώπητη τιμωρία. Περισσότερο από μια φορά, σε μερικά από αυτά τα σχολεία για τους πλούσιους και τους προνομιούχους, ανάμεσα στους οποίους ήμουν και εγώ, ρώτησα γιατί δεν υπήρχαν παιδιά της μαύρης φυλής εκεί. Δεν μπόρεσα ποτέ να ξεχάσω τις απόλυτες, μη πειστικές απαντήσεις που πήρα.

Χρόνια αργότερα, το Βατικανικό Συμβούλιο ΙΙ, που συγκαλέστηκε από τον Πάπα Ιωάννη ΧΧΙΙΙ, ασχολήθηκε με μερικές από αυτές τις ευαίσθητες ερωτήσεις. Γνωρίζουμε για τις προσπάθειές σας να σεβαστείτε τους πιστούς άλλων σημαντικών θρησκειών, ενέργεια που αποτελεί μια βασική αρχή για σας, το οποίο εμείς οι Κουβανοί επαναστάτες έχουμε εμφυσήσει στους συμπατριώτες μας. Αυτές οι αρχές έχουν οριστεί και εγγυούνται από το Σύνταγμά μας και τους νόμους μας. Αν έχουν εμφανιστεί δυσκολίες κάποιες στιγμές, γι' αυτές δεν έφταιξε ποτέ η Επανάσταση. Τρέφουμε την ελπίδα πως, μια μέρα, κανένας έφηβος σε οποιοδήποτε σχολείο, σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου δε θα χρειαστεί να ρωτήσει γιατί δεν υπάρχει ένα παιδί από μαύρη φυλή, από άσπρη, Ινδιάνος ή Ασιάτης σ' αυτό (το σχολείο).

Ειλικρινά θαυμάζω τις γενναίες δηλώσεις σας για το τι συνέβη στον Γαλιλαίο, τα γνωστά λάθη της Ιεράς Εξέτασης, τα αιματηρά επεισόδια των σταυροφοριών, τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της κατάκτησης της Αμερικής και σε ό,τι αφορά ορισμένες επιστημονικές ανακαλύψεις, που στις μέρες μας δεν αμφισβητούνται, αλλά τότε ήταν αντικείμενο πολλών προκαταλήψεων και αφορισμών. Οι δηλώσεις αυτές συντέλεσαν στην απέραντη αρμοδιότητα που έχετε αποκτήσει στην Εκκλησία σας.

Τι θα μπορούσαμε να σας προσφέρουμε στην Κούβα; Ανθρώπους με λιγότερες ανισότητες, λιγότερους μη προστατευμένους πολίτες, λιγότερα παιδιά χωρίς σχολεία, λιγότερους αρρώστους χωρίς νοσοκομεία, περισσότερους καθηγητές και γιατρούς για κάθε πολίτη απ' ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου. Μορφωμένους ανθρώπους που μπορείτε να μιλήσετε ελεύθερα και με την ασφάλεια πως αυτοί οι άνθρωποι κατέχουν ένα ταλέντο, μια υψηλά πολιτική κουλτούρα, βαθιές πεποιθήσεις, απόλυτη εμπιστοσύνη στις ιδέες τους και με κάθε συναίσθηση και σεβασμό να σας ακούσουν. Δεν υπάρχει καμιά άλλη χώρα περισσότερο εξοπλισμένη να καταλάβει την εύστοχη ιδέα σας, όπως εμείς την καταλαβαίνουμε και τόσο παρόμοια με αυτή που εμείς κηρύσσουμε, πως η δίκαιη κατανομή του πλούτου και η αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους θα πρέπει να παγκοσμιοποιηθεί.

Καλώς ήρθατε στην Κούβα".

Κλωντίν ΧΕΣΠΕΡ