Επιχειρησιακός έλεγχος και τι σημαίνει για το Αιγαίο | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Επιχειρησιακός έλεγχος και τι σημαίνει για το Αιγαίο

Ενα θέμα που συνδέεται με τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο είναι αυτό του επιχειρησιακού ελέγχου ή επιχειρησιακής ευθύνης στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.

Πρόκειται για το μόνιμο ή κατά περίπτωση καταμερισμό ζωνών ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών, που ειδικά για το χώρο του Αιγαίου, λόγω της μορφολογίας του και των τουρκικών διεκδικήσεων, μπορεί ταυτόχρονα να θεμελιώνει και δικαιώματα ή διεκδικήσεις. Αφορά κυρίως το διεθνή θαλάσσιο και εναέριο χώρο και ως προς την έκταση που καλύπτει, σε μεγάλο βαθμό ταυτίζεται με το χώρο που καλύπτει το FIR (χώρος ελέγχου και συντονισμού των πτήσεων). Επιχειρησιακή ευθύνη στο Αιγαίο σημαίνει ποιος έχει αναλάβει για λογαριασμό του ΝΑΤΟ τον έλεγχο της περιοχής.

Ο επιχειρησιακός έλεγχος του Αιγαίου αποτελεί το όχημα εθνικού αποχρωματισμού του Αιγαίου, με στόχο τη διχοτόμησή του υπό την αμερικανική επικυριαρχία. Πρόκειται για μια παλιά ιστορία. Τα πρώτα βήματα έγιναν με τη συμφωνία «Ρότζερς» του 1980 περί επανένταξης της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα ξαναμπήκε στο ΝΑΤΟ, στην ουσία χωρίς σύνορα, επειδή η Τουρκία απειλώντας με «βέτο», δε δεχόταν την επάνοδο στην προ της αποχώρησης του 1974 κατάσταση, που η Ελλάδα είχε την επιχειρησιακή ευθύνη για όλο το Αιγαίο, συμπεριλαμβανομένων και των διεθνών υδάτων με όριο τα όρια του FIR Αθηνών.

Η Τουρκία έκτοτε δε δεχόταν να έχει η Ελλάδα τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου, προβάλλοντας παράλληλα ισχυρισμούς, όπως ότι τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου είναι αποστρατιωτικοποιημένα και προωθώντας την πάγια θέση της για διχοτόμησή του. Η «εκκρεμότητα» έπαψε να υπάρχει το Δεκέμβρη του 1992, με την κατάργηση, πάντα στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, των ορίων περιοχών ευθύνης, παραμένοντας βέβαια το Αιγαίο για το ΝΑΤΟ «γκρίζα» θάλασσα.

Η συνέχεια δόθηκε με τη νέα δομή του ΝΑΤΟ, που επικυρώθηκε στο Σύνοδο της Ουάσιγκτον τον Απρίλη του 1999. Σ' αυτήν προβλέπεται η πλήρης κατάργηση των εθνικών ορίων επιχειρησιακής ευθύνης των κρατών - μελών, η καθιέρωση ενιαίου αμυντικού χώρου. Ακολούθησε μια διαδικασία εφαρμογής της νέας δομής, που ολοκληρώθηκε το 2003, όπου έγινε πλήρως αποδεκτό από ελληνικής πλευράς να μην υπάρχουν όρια ευθύνης στο Αιγαίο, ούτε καν ΝΑΤΟικό στρατηγείο επί του ελληνικούς εδάφους με αυτή την αρμοδιότητα. Η κατάργηση των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης που καθιερώθηκε με την εφαρμογή της νέας δομής του ΝΑΤΟ, αποτέλεσε αποφασιστικό βήμα «νομιμοποίησης» του νέου καθεστώτος περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο.

Ετσι, μετά το 2003 καταργήθηκαν τα στρατηγεία της Λάρισας (διακλαδικό και αεροπορικό) και την κεντρική ευθύνη την έχουν άλλα ΝΑΤΟικά στρατηγεία. Δηλαδή, η ευθύνη για την αεράμυνα του Αιγαίου βρίσκεται στα χέρια του Αμερικανού πτεράρχου και του Τούρκου επιτελάρχη του Αεροπορικού Στρατηγείου της Σμύρνης. Το δε 7ο CAOC (ΝΑΤΟικό Κέντρο Συνδυασμένων Αεροπορικών Επιχειρήσεων), που βρίσκεται στη Λάρισα με διοικητή τον Ελληνα διοικητή του ΑΤΑ (Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας) βρίσκεται υπό τις διαταγές του στρατηγείου της Σμύρνης. Μάλιστα, το ΝΑΤΟ, δηλαδή η Τουρκία, έχει λόγο ακόμα και για τις ελληνικές ασκήσεις που προγραμματίζονται για το Αιγαίο και ο προγραμματισμός τους υποβάλλεται κάθε χρόνο το φθινόπωρο στην αρμόδια στρατιωτική επιτροπή.

Τα όσα σημειώθηκαν με την εφαρμογή της νέας δομής του ΝΑΤΟ στη διάρκεια των ΝΑΤΟικών ασκήσεων, που έγιναν από το 1999 και μετά, εκατέρωθεν του Αιγαίου, είναι ενδεικτικά του πού οδηγούνται τα πράγματα. Στα πλαίσια της άσκησης «Dynamic Mix», που διεξήχθη στην Ελλάδα εξαιρέθηκε το Αιγαίο, ενώ στη διάρκεια της άσκησης «Destined Glory», που έγινε στην Τουρκία υπό τη διοίκηση του στρατηγείου της Σμύρνης, οι Τούρκοι απαγόρευσαν στα ελληνικά μαχητικά, που κατευθύνονταν στο χώρο της άσκησης επί τουρκικού εδάφους, να πετάξουν πάνω από τα ελληνικά νησιά, γιατί δήθεν είναι αποστρατιωτικοποιημένα και επιχείρησαν την αναχαίτισή τους.

Ολα τα παραπάνω είναι οι ...αναγκαίες συνέπειες στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, οι «παράπλευρες απώλειες» για την επίτευξη των γενικότερων ιμπεριαλιστικών σχεδίων. Βέβαια, δε θα άλλαζε ο χαρακτήρας του ΝΑΤΟ αν η Ελλάδα διατηρούσε την επιχειρησιακή ευθύνη του Αιγαίου. Θα παρέμενε το ίδιο επιθετικός και επικίνδυνος μηχανισμός και η χώρα μας δε θα έπαυε να είναι πολεμικό ορμητήριο σε βάρος των λαών της περιοχής.

K.Z.