Σε ένα πρόσφατο δημοσίευμα διάβαζα ότι τα πλήθη είναι συχνά «εξυπνότερα» από τα άτομα, και η άποψη του συγγραφέα ήταν ότι για είναι ένα σύνολο (ανθρώπων) «έξυπνο» πρέπει να είναι αυτόνομο, αποκεντρωμένο και διαφορετικών γνωστικών προσεγγίσεων.

Ασφαλώς είναι οι κοινωνικές τάξεις, οι λαοί που κινούν τους τροχούς της ιστορίας στην πορεία της στο ίσωμα, στην ανηφοριά, στη λάσπη και στην άσφαλτο. Οι ομάδες όμως αποτελούνται από άτομα με τη δημοκρατική έννοια του όρου. Ανθρώπινα όντα που δεν τέμνονται, που έχουν την προσωπικότητά τους, που εξελίσσονται και ανάλογα με συνθήκες, προδιαθέσεις, εμπειρίες, μέσα ανάπτυξής τους κλπ. αναδεικνύονται σε ηγέτες, σε ήρωες, υπηρετούν το λαό τους ή την τάξη τους, εκμεταλλεύονται το λαό τους ή την τάξη τους, υποτάσσουν το καθετί στην εξυπηρέτηση του ατόμου τους, περνούν από τη ζωή αδιάφοροι κλπ. κλπ. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι ρολόι που υποδύεται κάποιο άτομο αλλάζουν στη διάρκεια της ζωής του και μάλιστα δραστικά.

Η ηλικία του σύμπαντος είναι μερικά δισεκατομμύρια χρόνια, της ζωής μετριέται σε εκατομμύρια χρόνια, του ανθρώπινου είδους σε εκατ. χιλιάδες χρόνια, της ζωής του κάθε ατόμου σε περίπου 80 χρόνια. Σε αυτό το χρονικό διάστημα (γιατί απλά δεν υπάρχει άλλο) το άτομο έχει ως σκοπό να επιβιώσει, να ζήσει «καλά» και να αποκτήσει ένα νόημα η ζωή του (ειδικά όταν διαπιστώσει ποσό γρήγορα περνάει αυτή η μόνη και μοναδική ζωή του).

Ετσι η γνώση της λεγόμενης ανθρώπινης φύσης, της συνείδησης, πώς επιδρά το οικονομικοκοινωνικό περιβάλλον στη διαμόρφωση της ποιότητας και των χαρακτηριστικών της φύσης και συνείδησής μας, πώς «εγγράφονται» οι όποιες αλλαγές που διαμορφώνουν το χαρακτήρα μας και τη «στάση ζωής» μας είναι ζητήματα που οφείλουμε να ασχοληθούμε πολύ σοβαρά αν θέλουμε να κατανοήσουμε τη λειτουργία των ατόμων στη διαλεκτική τους σχέση με την κοινωνική τους ένταξη και δράση.

Για παράδειγμα, γεννιέται ένα παιδί σε μια μεταβατική κοινωνία, π.χ. προς μια κοινωνία σοσιαλιστικού τύπου. Τι ξέρουμε για το τι «κουβαλάει», δηλαδή τι είναι «γραμμένο» στα γονίδια του; Πώς επιδρά πάνω του το οικογενειακό, το σχολικό, το κοινοτικό περιβάλλον; Πώς το διαδίκτυο; Με τη γνώση της ιστορίας, το σύντομο της ζωής, η σχέση - αντίθεση (;) απολαύσεων - προσφοράς πώς προωθείται σε ανώτερο επίπεδο;

Αλλο θέμα αυτό της εξουσίας. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Τι θα πει να είναι η εξουσία υπηρέτης των λαϊκών συμφερόντων; Ακόμα και στη λαϊκή εξουσία δημιουργούνται δομές, κάποιο είδος πυραμίδας, παίρνονται αποφάσεις, απαιτείται δίκτυο πληροφοριών, υπάρχουν ανταγωνισμοί, υποκρισίες, κρυφοί υπολογισμοί, διατήρηση στην εξουσία «για την ολοκλήρωση του έργου» κλπ. Πώς θα τα αντιμετωπίζουμε αυτά και άλλα συναφή θέματα, ειδικά όταν ξεκινάει μια νέα απόπειρα οικοδόμησης σοσιαλιστικής κοινωνίας σε μια χώρα, σε συνθήκες περικύκλωσης κλπ.;

Τα γενικά χαρακτηριστικά μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας συνιστούν έναν τρόπο ζωής που είναι ό,τι καλύτερο έχει δημιουργήσει η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Είναι όραμα (πολλές φορές σπρωγμένο στο πίσω μέρος του μυαλού, λόγω των πρόσφατων εξελίξεων) της τεράστιας πλειοψηφίας των ανθρώπων, ακόμα και στην Ελλάδα. Γιατί όμως ο κόσμος είναι επιφυλακτικός; Γιατί είναι κουμπωμένος - παραιτημένος; Επειδή βλέπει. Επειδή διαβάζει την ιστορία (πλευρές της οποίας ξαναγράφτηκαν ακόμα και στην ίδια την ΕΣΣΔ). Εδώ να πω ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν μεγάλοι δρόμοι σε πόλεις της Ιταλίας και Γαλλίας με το όνομα Στάλινγκραντ, κάτι που διέγραψαν στην ίδια τη ΣΕ... Και επιπλέον η κυρίαρχη εξουσία με την καλοπληρωμένη προπαγάνδα της διαστρεβλώνει, ψεύδεται αλλά και μεγεθύνει τις λαθεμένες αποφάσεις που έχουν παρθεί στην πάλη για τη λαϊκή εξουσία (στην Ελλάδα) ή στη διαδικασία λειτουργίας σοσιαλιστικών σχέσεων στις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Ο κόσμος βλέπει και στην ιστορία του Κόμματός μας διαπάλη, φράξιες, διασπάσεις, αποχωρήσεις σε τέτοιο ρυθμό και ένταση που κλονίζεται η εμπιστοσύνη του, δε βλέπει μια σταθερή προσήλωση, κι ούτε έχει το υπόβαθρο αλλά και τη θέληση να ασχοληθεί και να εξηγήσει όλα αυτά τα φαινόμενα.

Ο κόσμος βλέπει τις κόντρες Κίνας - ΕΣΣΔ, μέχρι και μικροσυρράξεις στον ποταμό Αμουρ, πόλεμο Κίνας - Βιετνάμ, Πολ-Ποτ, ευρωκομμουνισμό, 2-3 ή και περισσότερα κομμουνιστικά κόμματα σε χώρες όπως Ινδία, Ρωσία, Συρία κλπ. και αναρωτιέται. Τι θα κάνετε εσείς όταν θα πάρετε την τύχη της χώρας στα χεριά σας; Είναι καιρός, ήρθε ο καιρός, να μιλήσουμε όσο πιο καθαρά γίνεται. Να μας εμπιστευτεί εκείνος ο κόσμος που λαχταράει να ζήσει τη ζωή του με νόημα, με προοπτική για τον εαυτό του και τις επερχόμενες γενιές. Οχι γιατί μας πιέζει η αντίδραση και οι αποστάτες, αλλά γιατί είναι χρέος μας να αναδείξουμε τα ιδανικά του σοσιαλισμού ως το επιστέγασμα της ανθρώπινης πορείας προς την απελευθέρωσή της.

Δε χρειάζονται συνταγές. Χρειάζεται όμως να μη στρουθοκαμηλίζουμε. Το ΚΚΕ δεν έχει να φοβηθεί από τις διαφορετικές γνώμες, ειδικά όταν αυτές εκφράζονται από μέλη και οπαδούς του που τις συνοδεύουν με την καθημερινή τους πράξη στους λαϊκούς αγώνες. Πρέπει να φοβάται τη συνέχιση μιας πρακτικής, που δυστυχώς έχει επιβιώσει, να υπερισχύει ο πρακτικισμός, να υποτιμάται η θεωρητική κατάρτιση των μελών του, και να μην αποπειράται η προσέγγιση των τεράστιων νέων γνώσεων και κοινωνικών επιφαινομένων με στόχο την κατανόησή τους για τον εμπλουτισμό των μελών και στελεχών του Κόμματος με τα σύγχρονα δεδομένα. Αντί να ευλογούμε το Μαρξισμό -Λενινισμό και το διαλεκτικό υλισμό, ας ξαναδουλέψουμε αυτή την παρακαταθήκη. Μήπως, αν ζούσαν οι κλασικοί μας δε θα έκαναν το ίδιο;

Γιάννης Μισιρλής

Πάτρα