Ο «κορμός» της «κριτικής» της ΝΔ στη σημερινή κατάσταση του πολιτισμού αρχίζει και τελειώνει στην «πελατειακή πολιτική» και στο «κομματικό όφελος». Πρόκειται για «άσφαιρη» «κριτική» που προσπαθεί να καλύψει την ταξική φύση του κυρίαρχου πολιτισμού που διαπερνά το πολιτικό σύστημα και είναι η αιτία και για την πραγματικότητα των «πελατειακών» και κομματικών σχέσεων. Τι «αντιπαραθέτει» όμως η ΝΔ; Μεταξύ άλλων θεωρεί ότι η πολιτιστική της πολιτική «διαπαιδαγωγεί αισθητικά τους πολίτες», φράση πολύ γενική για να αποφύγει πλήθος ερμηνειών. Πιο συγκεκριμένη γίνεται όταν επαναλαμβάνει τα περί «παροχής κινήτρων και ενθάρρυνσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας» και «ενεργοποίηση των μη κυβερνητικών οργανώσεων», η «φύση» των οποίων προκύπτει εκ των πραγμάτων ως, ουσιαστικά, πολύ περισσότερο «κυβερνητικών»... όποτε χρειάζεται. Η ΝΔ κάνει λόγο και για «αξιοποίηση καταξιωμένων δημιουργών ως πρότυπα»(!) δηλαδή για μια εξόφθαλμη πολιτική χειραγώγησης του γνωστού και ως «κοινού γούστου». Αλλωστε, ουδέποτε η δημιουργία «προτύπων», είτε από το κράτος είτε από τις εταιρίες, λειτούργησε υπέρ της ουσιαστικής ανάπτυξης του λαϊκού πολιτισμού. Προφανώς η ΝΔ θα θελήσει να χρησιμοποιήσει προπαγανδιστικά ακόμη και καταξιωμένους - εκτός εισαγωγικών - δημιουργούς, ζώντες και μη, αλλά αυτό είναι κάτι που κάνει κατά κόρον η άρχουσα τάξη χωρίς καμιά ουσιαστική αλλαγή προς το καλύτερο για τον πολιτισμό.

Στη χρηματοδότηση του πολιτισμού η ΝΔ υπόσχεται ενίσχυση της ΤΑ «με όλους τους απαραίτητους πόρους» σαν έναν κύριο φορέα χρηματοδότησης μαζί με τον κρατικό προϋπολογισμό. Για τον τελευταίο όμως δε λέει λέξη για αύξηση, ενώ προτάσσει και πάλι τον ιδιωτικό τομέα («χορηγίες, δωρεές, ευεργεσίες»), καθώς και υπάρχουσες «πηγές» όπως ο κρατικός τζόγος και τα - αποτυχημένα - ευρωπαϊκά προγράμματα. Υπόσχεται - εμμέσως όμως - ότι θα ενεργοποιήσει την υποχρέωση των καναλιών για καταβολή του 1,5% για κινηματογραφικές παραγωγές και κάνει λόγο για «είσπραξη πνευματικών δικαιωμάτων», πάλι όμως γενικόλογα. Σε αυτό το σημείο είναι που θεωρεί ως «μεγάλη τομή» τη μείωση της «βαριάς φορολογίας επί των χορηγιών».

Το ότι δε λέει λέξη για αύξηση του ποσοστού για τον πολιτισμό από τον κρατικό προϋπολογισμό, σε συνδυασμό με τη «φετιχοποίηση» της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας», καθιστά τις θέσεις της για την «πολιτιστική ανάπτυξη - δημιουργία» επίφοβες για το πώς και από ποιους αυτές θα εφαρμοστούν. Μέχρι και «Πλωτό Πολιτιστικό Κέντρο Αιγαίου» υπόσχεται και μάλιστα το «βαφτίζει» «Η φωνή του Αιγαίου»! Αυτό υποτίθεται ότι θα «μεταφέρει» τον πολιτισμό στα νησιά...

Επίσης μιλάει για «στήριξη των περιφερειακών φεστιβάλ», αλλά με κριτήριο, μεταξύ άλλων, «τη συμβολή στην περιφερειακή ανάπτυξη». Θυμίζουμε ωστόσο, ότι για τη ΝΔ, η ανάπτυξη εν γένει συνδέεται άμεσα με την ασυδοσία της «ελεύθερης αγοράς», άρα τα περιφερειακά φεστιβάλ θα κληθούν, αν θέλουν να επιβιώσουν, να υποταχθούν σε αυτήν. Και η υποταγή αυτή μπορεί να γίνει είτε με οικονομικούς είτε με ιδεολογικούς όρους, δηλαδή σε ό,τι αφορά το περιεχόμενό τους. Για τα «αστικού τύπου μνημεία», όπως τα ονομάζει, θεωρεί ότι «χρειάζεται ειδική μελέτη επεμβάσεων στον περιβάλλοντα αστικό χώρο με παροχή κινήτρων στους ιδιώτες». Δε δηλώνονται όμως ποιος θα είναι ο ρόλος των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών και η φύση και τα όρια αυτών των «κινήτρων».

Για την πολιτιστική κληρονομιά, η ΝΔ υπόσχεται προσλήψεις προσωπικού με «διαφανείς διαδικασίες» και «επίλυση του προβλήματος των εκτάκτων αρχαιολόγων με δικαιοσύνη, χρονοδιάγραμμα, διάλογο». Να θυμίσουμε ότι οι έκτακτοι του ΥΠΠΟ είναι χιλιάδες, αφορούν πλήθος ειδικοτήτων και όχι μόνο τους αρχαιολόγους, ενώ τα περί «διαλόγου» μάλλον δεν πρέπει να τους χαροποιούν, αφού τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: αν καλύπτουν ή όχι πάγιες και διαρκείς ανάγκες για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οσο για την «ορθολογικότερη κατανομή και στελέχωση των αποκεντρωμένων εφορειών», μένει να δούμε αν πρόκειται να αλλάξει ο μόλις πρόσφατα νομοθετημένος νέος Οργανισμός του ΥΠΠΟ.

Για το λαϊκό πολιτισμό η ΝΔ «ξεμπερδεύει» με μια «ανεξάρτητη διεύθυνση του ΥΠΠΟ (...)». Για τον κινηματογράφο είναι όμως «λαλίστατη» στις υποσχέσεις και κυρίως στην «αύξηση κεφαλαίων στον τομέα παραγωγής». Αυτό λέει ότι θα γίνει μέσω της μείωσης του ΦΠΑ στην παραγωγή, της εφαρμογής της νομοθεσίας για τη στήριξη της παραγωγής από τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και στην επιστροφή του συνόλου του φόρου για την παραγωγή νέων ταινιών, αντί του 70% που ισχύει σήμερα. Για το Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου όμως δε λέει λέξη, όπως δε λέει λέξη και για την κρατική χρηματοδότηση της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και γενικά για τη συντήρηση και προβολή της κινηματογραφικής κληρονομιάς. Αλλωστε ξεκαθαρίζει ότι «η πολιτική μας σκοπό έχει την ενεργοποίηση του ιδιωτικού τομέα και τη δημιουργία εθνικού κινηματογράφου που να διακρίνεται διεθνώς». `Η αλλιώς, που να είναι «ανταγωνιστικός». Φυσικά υπόσχεται και «ίδρυση Ακαδημίας Κινηματογράφου - Οπτικοακουστικού με άρτια υποδομή, που θα παρέχει υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου». Υπόσχεση του δικομματισμού που «σέρνεται» χρόνια.

Καμία ουσιαστική δέσμευση δεν υπάρχει για το θέατρο γενικά και τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα, για τα οποία επίσης θέτει το κριτήριο της συμβολής τους στην «περιφερειακή πολιτιστική ανάπτυξη» για να χρηματοδοτηθούν. Για τα εικαστικά υπόσχεται αίθουσες εκθέσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αλλά για τα θεσμικά και οικονομικά αιτήματα των εικαστικών, επίσης δε λέει λέξη. Για το βιβλίο υπόσχεται σχολικές βιβλιοθήκες, μείωση του ΦΠΑ στο χαρτί και μείωση της φορολογίας και του αγγελιόσημου στο βιβλίο. Θέλει επίσης να δημιουργήσει και διεθνή έκθεση βιβλίου στη Θεσσαλονίκη στα πρότυπα... της Φραγκφούρτης, τη στιγμή που η συγκεντροποίηση του εκδοτικού κεφαλαίου ασκεί ασφυκτική μονοπωλιακή πίεση στα μικρά εκδοτικά. Σε αυτό που ονομάζει ως «Πολιτισμό για όλους», αναφέρεται σε προγράμματα που ήδη «τρέχουν» και βέβαια δεν έχουν αλλάξει την κατάσταση προς το καλύτερο για τα λαϊκά στρώματα. Ενδιαφέρον πάντως είναι να μάθουμε τι εννοεί η ΝΔ όταν λέει στο τέλος, ότι «η Πολιτική Πολιτισμού καλύπτει επίσης την καθημερινότητα, τη Μόδα, το κόσμημα, τη διατροφή, το design, τα ΜΜΕ»...

Εν κατακλείδι, η πολιτική της ΝΔ για τον πολιτισμό μόνο σε ένα διαφέρει από αυτή του ΠΑΣΟΚ: ότι, ενίοτε, ομολογεί πιο «χοντροκομμένα» τις ταξικές της επιλογές...