Στον απόηχο της επίσκεψης στη Γυάρο, δημοσιεύουμε μία διαφορετική επιστολή, ένα «γράμμα». Το απευθύνει ο Τόλης Γκαγκόμοιρος - που βρέθηκε το Σάββατο στο ξερονήσι - στον πατέρα του, Δημήτρη Γκαγκόμοιρο, που έζησε ως εξόριστος τη φρίκη της Γυάρου και πέρασε αλύγιστος και αυτήν τη δοκιμασία.

Αναλυτικά όσα γράφει ο Τ. Γκαγκόμοιρος:

«Αχ ρε πατέρα... Να ήσουν σήμερα εδώ.

Εγώ θα σου γράψω, κι ας μην μπορείς να το διαβάσεις. Σήμερα πατέρα έκανα το πιο σημαντικό, το πιο συγκλονιστικό ταξίδι της ζωής μου. Σήμερα επισκέφθηκα το ξερονήσι (θανατονήσι το λέγατε) που βασανίστηκες, περπάτησα ώρες στα βράχια που κοιμόσουν με τους συντρόφους σου, μέσα σε σκηνές που μπαίνανε νερά και παγωνιά τον χειμώνα και λιώνατε το καλοκαίρι. Σήμερα επισκέφθηκα, μαζί με άλλους χίλιους, τη Γυάρο. Ενα κομμάτι (το πιο σημαντικό ίσως) από το παζλ της ζωής μου μπήκε στη θέση του.

Είδα τα κτίρια που χτίστηκαν από πέτρες που σπάγατε με τον βούρδουλα στην πλάτη. Τη συκιά που κρεμάσανε ώρες τον σύντροφό σας γιατί αρνήθηκε να βάλει φωτογραφία του βασιλιά στη σκηνή του. Είδα το νεκροταφείο που θάβανε τους νεκρούς από τα βασανιστήρια και τις κακουχίες.

Εζησα τη συγκλονιστική στιγμή που σκορπίστηκε στον αγέρα της Γυάρου η τέφρα ενός αλύγιστου κομμουνιστή που "έφυγε" το 2021 και ήταν η τελευταία του επιθυμία. Μήτσο Παπαδημητρίου τον έλεγαν, δεν τον ήξερα. 22 χρόνια εξορίες.

Βούρκωσα, πατέρα, μπροστά στο μνημείο που έστησε το Κόμμα τιμώντας τη μνήμη και την προσφορά των αλύγιστων κομμουνιστών που στάθηκαν όρθιοι σ' αυτό το ξερονήσι. Τα είδα όλα, πατέρα. Δεν μιλούσες πολύ. Μια φορά θυμάμαι που σε ρώτησα "πώς άντεξες ρε πατέρα 10 ολόκληρα χρόνια σε φυλακές και ξερονήσια και δεν υπόγραψες δήλωση μετάνοιας;". Χαμογέλασες και μου είπες: "Το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή, παιδί μου, είναι να μπορείς να κοιτάς το εαυτό σου στον καθρέπτη". Αυτό μόνο μου είπες. Και μου τα είπες όλα, πατέρα.

Ευχαριστώ το Κομμουνιστικό Κόμμα γι' αυτήν την ευκαιρία ζωής που μου έδωσε.

Ευχαριστώ το Κομμουνιστικό Κόμμα που κρατάει αναμμένη τη φλόγα που έκαιγε μέσα στην καρδιά σου και των χιλιάδων συντρόφων σου.

Σε ευχαριστώ πατέρα για το πολύτιμο δώρο που μου έκανες. Αυτήν τη γαμ... υπογραφή που δεν έβαλες ποτέ. Δεν θα το άλλαζα με τίποτα άλλο στον κόσμο.

Θα σου έγραφα ώρες, πατέρα. Πριν τελειώσω, όμως, θέλω να σου πω κάτι ακόμη...

Τα βιβλία γράφουν ότι νικηθήκατε. Οι νικημένοι, πατέρα, πέφτουν στη λήθη της Ιστορίας και των ανθρώπων. 80 χρόνια μετά, τραγουδάμε τα τραγούδια σας. Περπατάμε στα βράχια που βασανιστήκατε και στα βουνά που πολεμήσατε. Στήνουμε μνημεία στα μετερίζια που γράφτηκαν οι πιο μεγαλειώδεις στιγμές της ταξικής πάλης στην Ελλάδα. Η ένοπλη σύγκρουση με την αστική εξουσία. Ο Δημοκρατικός Στρατός της Ελλάδας. Ο εφιάλτης που θα τους κυνηγάει πάντα.

Δεν νικηθήκατε πατέρα.

Θα νικηθείτε μόνο όταν νικηθούν οι ιδέες σας.

Και αυτό θα γίνει μόνο όταν ο ήλιος βγει από τη Δύση.

Μόνο τότε...».