Η επαναλειτουργία των πανεπιστημίων με διά ζώσης μαθήματα μετά από περίπου ενάμιση χρόνο ήταν κάτι που περίμεναν όλοι. Φοιτητές, καθηγητές και εργαζόμενοι όχι απλά το ζητούσαν, αλλά φρόντισαν να προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα για το πώς αυτό θα μπορούσε να γίνει με ασφάλεια και να τα διεκδικήσουν.

Ωστόσο, οι εικόνες αποτυπώνουν την ανυπαρξία μέτρων από πλευράς κυβέρνησης και διοικήσεων, με περιστατικά συνωστισμού σε αμφιθέατρα, αίθουσες, λεωφορεία και στάσεις ΜΜΜ, ατελείωτες ουρές ακόμα και υπό βροχή έξω από τις Σχολές και τις φοιτητικές λέσχες. Αντίστοιχες ήταν οι εικόνες από τη μεγαλύτερη πανεπιστημιούπολη της χώρας, αυτή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπως και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Οι φοιτητές στη Θεσσαλονίκη, μέσα από τους συλλόγους τους, από την πρώτη στιγμή της επαναλειτουργίας των πανεπιστημίων έχουν ξεκινήσει να οργανώνουν τον αγώνα τους, με συλλογικές διεργασίες και αποφάσεις, μέσα από τα έτη, τα αμφιθέατρα και τα εργαστήρια για ουσιαστικά μέτρα προστασίας της Υγείας, για πανεπιστήμια και αμφιθέατρα ανοιχτά και ασφαλή για όλους. Τον αγώνα αυτόν συντονίζουν με τους καθηγητές τους, αλλά και τους εργαζόμενους των πανεπιστημίων.

Ο «Ριζοσπάστης» βρέθηκε στο ΑΠΘ και συζήτησε με τον καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Γιώργο Μαργαρίτη, και τον Γιάννη Κουρμούλη, διοικητικό υπάλληλο και μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Διοικητικών Υπαλλήλων του ΑΠΘ, για τους όρους με τους οποίους πραγματοποιήθηκε το άνοιγμα των πανεπιστημίων, όπως και πλευρές των συνεπειών που έχει ήδη φέρει σε αυτά η διαχείριση της πανδημίας από κυβέρνηση και διοικήσεις.

«Ανοιξαν τα πανεπιστήμια, κάτι το οποίο έπρεπε να γίνει, το οποίο όλοι ήθελαν να γίνει, αλλά κάτι το οποίο εκεί που ήταν χαρά για όλους, κατάντησε να γίνει φόβος και εφιάλτης», μας είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Γιώργος Μαργαρίτης.

Στην αρχή της συζήτησης, ο καθηγητής είπε πως το άνοιγμα των πανεπιστημίων ήταν μια ευχάριστη αλλαγή, καθώς το πανεπιστήμιο, που για «18 μήνες ήταν ένας νεκρός χώρος», απέκτησε ξανά ζωή, δραστηριότητες και ανθρώπους.

Μάλιστα, τόνισε πως οι φοιτητές το ήθελαν αυτό, λέγοντας πως στις «μεικτές» εξετάσεις του Σεπτέμβρη, που υπήρχε η επιλογή για γραπτή εξέταση διά ζώσης ή προφορικά μέσω τηλεκπαίδευσης και στα δικά του μαθήματα, περίπου το 90% των φοιτητών ήρθε στις αίθουσες για να εξεταστεί διά ζώσης.

«Τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε», είπε, όπως το γεγονός ότι οι σημερινοί δευτεροετείς δεν είχαν δει ακόμα το πανεπιστήμιο, «είναι προβλήματα που καταλύουν την έννοια του πανεπιστημίου και της ακαδημαϊκής δραστηριότητας». Ωστόσο, σημείωσε πως αν και «πολύ καλά έγινε και άνοιξαν τα πανεπιστήμια, το άνοιγμα έγινε με ατομική ευθύνη. Η κυβέρνηση, που έχει την κύρια ευθύνη, αλλά και οι πρυτανικές αρχές, αυτούς τους 18 μήνες δεν έλαβαν κυριολεκτικά κανένα μέτρο, ώστε η επιστροφή να γίνει με τρόπο ασφαλή, όπως το να μην κινδυνεύουμε από συνωστισμούς».

Εξηγώντας τα χρόνια προβλήματα στα πανεπιστήμια, τα οποία ήρθε να επιδεινώσει η διαχείριση της πανδημίας, σημείωσε χαρακτηριστικά πως το υπουργείο και η κυβέρνηση, με τη σχετική ΚΥΑ, «είχε το θράσος να μας ζητήσει να δουλεύουμε με αμφιθέατρα στο 100% της πληρότητάς τους». «Την κατάσταση όφειλε να την ξέρει το υπουργείο», σημείωσε, «ότι δουλεύουμε με αίθουσες στο 120% - 130% της πληρότητας» και αναρωτήθηκε: «Αφού θα πρέπει να βάλουμε στις αίθουσες τόσους φοιτητές για όσα καθίσματα υπάρχουν, με τους άλλους τι θα κάνουμε; Πέρα από τις διαταγές, η κυβέρνηση άφησε όλα τα υπόλοιπα στην ατομική ευθύνη».

Μιλώντας για τα μέτρα που θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί, ο καθηγητής ξεχώρισε πως στη Θεσσαλονίκη υπάρχει μεγάλο αναξιοποίητο δυναμικό σε αίθουσες: «Το ΑΠΘ γειτονεύει με την Εκθεση, που τον περισσότερο χρόνο υπολειτουργεί. Συνεδριακοί χώροι, αίθουσες κάθε είδους και μορφής, πολύ καλύτερα αεριζόμενες, πιο σύγχρονες από αυτές που διαθέτει το ΑΠΘ, μένουν ανεκμετάλλευτες. Δεν έγινε καμία επαφή ώστε να χρησιμοποιηθεί το δυναμικό της πόλης». Οσον αφορά την καθαριότητα, ανέφερε πως «καθαρίστριες έχουμε αυτές που είχαμε (και πριν την πανδημία). Και μάλιστα με συμβάσεις εργασίας άθλιες. Κάτι 4ωρα μέσα στα οποία τρέχουν από κτίριο σε κτίριο και από αίθουσα σε αίθουσα, ενώ το μόνο που προστέθηκε στο οπλοστάσιο των καθαριστριών είναι ένας ψεκαστήρας με απολυμαντικό. Φοβερό μέτρο κατά της πανδημίας...».

«Θα μπορούσαμε, αν η κατάσταση δεν ήταν τραγική, και να γελάσουμε κιόλας», σχολίασε, «διότι εμείς έχουμε μια Ιατρική Σχολή μέσα στο ΑΠΘ που μας έχει μιλήσει για την πανδημία και τα χαρακτηριστικά της αρρώστιας και μας έχει διαβεβαιώσει ότι είναι δυνατή η επάνοδος στις αίθουσες, αρκεί να ληφθούν μερικά λογικά και στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας. Στη θέση αυτών των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας έχουμε διαταγές και ατομική ευθύνη». Για παράδειγμα, ανέφερε πως δεν έχει υιοθετηθεί το στοιχειώδες μέτρο της μόνιμης θέσης για τους φοιτητές. «Αν αρρωστήσει ο φοιτητής - και ξεκίνησαν τα κρούσματα - δεν έχουμε αυτό το στοιχειώδες μέτρο», ώστε να μπορεί να γίνεται η ιχνηλάτηση, αλλά αντίθετα, η ενημέρωση για πιθανά κρούσματα γίνεται μόνο εάν κάποιος αντιληφθεί την απουσία ενός φοιτητή, ή ο ίδιος ενημερώσει.

Στη συνέχεια, η συζήτηση έφτασε στα πρώτα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης και το πώς αυτή οδηγεί στην παραπέρα υποβάθμιση των σπουδών και των πτυχίων. Ενα από τα πρώτα ημίμετρα που λήφθηκαν για όσους φοιτητές δεν πρόλαβαν μια θέση στο αμφιθέατρο, όπως στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ, ή δεν «κληρώθηκαν» (!) όπως συνέβη στο ΠΑΜΑΚ, ήταν η επαναφορά του εφιάλτη της τηλεκπαίδευσης.

«Να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα», τόνισε ο καθηγητής, ξεκινώντας την κουβέντα αυτή: «Το πανεπιστήμιο, με τον τρόπο που λειτουργεί ένα πανεπιστήμιο, δεν μπορεί να λειτουργήσει με τηλεκπαίδευση. Λειτουργεί μέσα στην τάξη, όπου διδάσκοντες και διδασκόμενοι συνευρίσκονται ως κοινωνία, αλλάζουνε γνώσεις, σκέψεις, απορίες, γενικά είναι σαν μια συνέλευση ανθρώπων που μαζί αναζητούν τη μάθηση, τη γνώση και κ.ο.κ. Η τηλεκπαίδευση δεν είναι αυτό». Μάλιστα, ανέφερε πως έχει εμφανιστεί ένα σχετικό ...ανέκδοτο «στην αγορά», που δείχνει το πώς η τηλεκπαίδευση υποβαθμίζει τις σπουδές, λέγοντας πως έχει εμφανιστεί ο όρος «πτυχία covid» για τους φοιτητές.

Η τηλεκπαίδευση, είπε, είναι «ένα πολύ θετικό στοιχείο για το πανεπιστήμιο, αλλά όχι αυτό που θέλουμε εμείς, οι φοιτητές μας, η ελληνική κοινωνία, αλλά αυτό που θέλουνε διάφοροι επιχειρηματίες. Η τηλεκπαίδευση μειώνει τα λειτουργικά κόστη ενός πανεπιστημίου. Εάν ανοίξετε μια διαφήμιση τώρα των ιδιωτικών κολεγίων, θα δείτε ότι τα μισά προσφερόμενα προγράμματα και μαθήματα είναι εξ αποστάσεως, με τηλεκπαίδευση. Τα δίδακτρα δίδακτρα, αλλά η τηλεκπαίδευση τηλεκπαίδευση. Γιατί δεν χρειάζονται κτίρια, λέσχες, εστίες, αίθουσες, τίποτα. Το μόνο που χρειάζονται είναι δίδακτρα. Αυτό το πράγμα δυστυχώς γοητεύει κάποιους μέσα στο δημόσιο πανεπιστήμιο, που όπως είναι τα πράγματα φιλοδοξούν να πάρουν ένα κομμάτι του δημόσιου πανεπιστημίου και να το κάνουν ιδιωτικό, κερδοσκοπικό οργανισμό. Για να γίνει επιχείρηση κανονική».

Μάλιστα, ο Γιώργος Μαργαρίτης συνέδεσε την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης με το κυνήγι πιστοποιητικών για φοιτητές και εργαζόμενους, που έχει έρθει ως συνέπεια της υποβάθμισης των σπουδών και των πτυχίων. «Η ιδέα της τηλεκπαίδευσης ήρθε για να μείνει, μαζί για παράδειγμα με την αξιολόγηση που στην ουσία εκβιάζει έναν τεράστιο χώρο, των εκπαιδευτικών, να γίνουν συλλέκτες χαρτιών και διπλωμάτων, πληρώνοντας για αυτά» και πρόσθεσε πως οι εκπαιδευτικοί συλλέγουν πιστοποιητικά και δεξιότητες από ένα «σύννεφο μεταπτυχιακών άνευ αντικειμένου που έχουν δημιουργηθεί μόνο και μόνο για να δικαιολογηθούν τωρινά ή μελλοντικά δίδακτρα».

Καταλήγοντας, τόνισε πως η τηλεκπαίδευση, που επιχειρείται να εγκατασταθεί και να επιβληθεί με διάφορα προσχήματα, «είναι ακόμη ένα κερδοσκοπικό εργαλείο σε βάρος της ακαδημαϊκής γνώσης, σε βάρος της έρευνας. Ξέρετε, εξ ορισμού τα μεταπτυχιακά προγράμματα είναι ζωντανή έρευνα. Πώς θα κάνεις ζωντανή έρευνα με τηλεκπαίδευση; Πώς ακριβώς; Αλλάζει η πεμπτουσία της εκπαιδευτικής διαδικασίας».

«Τα πανεπιστήμια ανοίξανε, με πάρα πολλά προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά είναι πιεστικά γιατί οι κίνδυνοι από τη μετάδοση του ιού δεν αντιμετωπίζονται από τη διοίκηση του Πανεπιστημίου», σημείωσε ο Γιάννης Κουρμούλης και πρόσθεσε: «Ως Σύλλογος εδώ και αρκετό καιρό κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχαμε βγάλει ένα διεκδικητικό πλαίσιο, το οποίο κοινοποιήσαμε ως υπόμνημα στην Πρυτανεία.

Από αυτά που ζητούσαμε ως μέτρα προστασίας ελάχιστα υλοποιήθηκαν, και ουσιαστικά αυτό το οποίο παίζει τον βασικότερο ρόλο είναι ο εμβολιασμός και η ατομική ευθύνη, σε μια πλήρη ευθυγράμμιση της διοίκησης του Πανεπιστημίου με την ηγεσία του υπουργείου και την κυβέρνηση.

Ακόμα και σε ζητήματα στοιχειώδη, όπως είναι η καθαριότητα των κτιρίων και των χώρων που εργαζόμαστε και δουλεύουνε οι καθηγητές και διδάσκονται οι φοιτητές, τα μέτρα είναι ανεπαρκή, και όσον αφορά την επάρκεια του προσωπικού, αλλά και όσον αφορά τα μέσα που διαθέτουν προκειμένου να κάνουμε απολυμάνσεις.

Συνεχίζουμε να διεκδικούμε, απαιτούμε μέτρα προστασίας, απαιτούμε αποστάσεις, απαιτούμε εμβολιαστικά κέντρα, διαγνωστικά κέντρα, όλα αυτά που χρειάζονται ώστε να λειτουργεί το πανεπιστήμιο με ασφάλεια και να είναι ασφαλής η ακαδημαϊκή κοινότητα».