Δ. ΓΛΗΝΟΥ: «Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ»
Πώς γεννήθηκε η κοινωνιολογική σκέψη μέσα στην ιστορία.-- Τέτιοι όροι δημιουργήθηκαν π.χ. στην αρχαία Ελλάδα στον 5ο αιώνα π. Χ., όταν μέσα στις αρχαίες δημοκρατίες η πάλη των κοινωνικών ομάδων έθεσε το πρόβλημα για την καταγωγή του ηθικού καταναγκασμού, το πρόβλημα για την καταγωγή και το κύρος των ηθικών προσταγών, για την καταγωγή και το κύρος των θεσμών, των νόμων και αυτής της πολιτείας. Το έθεσαν το πρόβλημα οι σοφιστές καταπιάστηκε με τη λύση του ο Σωκράτης και το επροχώρησαν ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία», τον «Πολιτικό» και τους «Νόμους» και ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» του, ως μια συνθετική έρευνα για τη σύσταση της πολιτείας. Οι Στωικοί και οι Επικούρειοι επλάτυναν αόριστα και γενικά τα όρια της πολιτείας, ως σε μια πανανθρώπινη κοινωνία, ως την κοσμοπολιτεία.
Και αυτή την αντίληψη της κοσμοπολιτείας επεξεργάστηκεν ο χριστιανισμός, υψώνοντάς την ως την έννοια της πολιτείας του θεού απάνω στη γη. Η πολιτεία αυτή, η χριστιανική εκκλησία, έχει για τέρμα της να περιλάβει όλη την ανθρωπότητα, όλα τα παιδιά του Θεού και να δημιουργήσει απάνω στη γη, σε αντίθεση με την κοσμικήν εξουσία της βίας και της ύλης και τα εφήμερα κράτη των κοσμικών αρχόντων, τους όρους μιας ευτυχισμένης ζωής, μέσα στο νόημα της υποταγής στη θεία βούληση και τη θεία πρόνοια. Μιας ζωής, που θα είνε η προετοιμασία της αιώνιας ζωής, μέσα στους κόλπους του Θεού στον παράδεισο. Ετσι ο χριστιανισμός, δίνοντας στην ανθρωπομορφικήν εξήγηση του κοινωνικού προβλήματος τη συνθετική τούτη μορφή, αποκοίμισε την απορία και την προβληματικότητα και έλυσε το μυστήριο για πολλούς αιώνες.
Νέα κοινωνία, νέα σκέψη.-- Η ανάπτυξη όμως των οικονομικών όρων πέραν από τη φεουδαρχικήν οικονομία, η εμποροναυτική και βιοτεχνική ανάπτυξη των ιταλικών δημοκρατιών και γενικά της πόλης, που δημιούργησε την αστική τάξη από το δωδέκατον αιώνα μετά Χριστό, οι σταυροφορίες, οι αναζητήσεις και ανακαλύψεις νέων δρόμων για τη ναυτιλία και για το εμπόριο, οι ανακαλύψεις νέων χωρών, οι τεχνικές εφευρέσεις και γενικά η δημιουργία νέων συνθηκών, που δυναμώνοντας την αστική τάξη την έφεραν αντιμέτωπη προς την καθιερωμένη κοινωνική ιεραρχία της φεουδαρχίας, τα επαναστατικά και τα πνεματικά κινήματα, που παρακολούθησαν τους ανταγωνισμούς αυτούς, ξαναγέννησαν την απορία και την προβληματικότητα σχετικά με τα κοινωνικά φαινόμενα, όπως ξαναγέννησαν και την προβληματικότητα σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα.
Και τότες ξαναζωντάνεψε πρώτα-πρώτα η παλιά αριστοτελική θεωρία της πολιτείας μέσα στα πλαίσια της ίδιας της καθολικής εκκλησίας, η θεωρία που παραλληλίζει την πολιτεία μ' ένα ζωντανό οργανισμό. Και ακόμη παρουσιάζονται και τα πρώτα σπέρματα της θεωρίας του κοινωνικού συμβολαίου, οι δυο δηλαδή αντίπαλες θεωρίες, που αργότερα ξετυλίχτηκαν η πρώτη συντηρητική, η δεύτερη ατομιστική και επαναστατική.
Το πολιτικό κράτος, αυτοκυρίαρχο, ανεξάρτητο από την εκκλησία, βρίσκει το δέκατο έκτον αιώνα τους θεωρητικούς του απολογητές, τον ιταλό Μακιαβέλλι, το γάλλο Bodim, τον Ιωάννη Αλθούσιο. Στο δέκατον έβδομο και δέκατον όγδοον αιώνα η προχώρηση της αστικής τάξης στην κατάχτηση των μέσων της παραγωγής και στη διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων, δημιουργεί τη θεωρία του φυσικού δίκιου, που απάνω σ' αυτό στηρίζεται η σύνθεση της πολιτείας. Οι άνθρωποι είνε από τη φύση προικισμένοι με μερικά «απαράγραφτα» και «απαραβίαστα» και «ιερά» δικαιώματα, τα ίδια για όλους και απάνω σε μια ρητή ή σιωπηρή συμφωνία των ανθρώπων για τη διατήρηση και υπεράσπιση των δικαιωμάτων αυτών της ζωής, της λευτεριάς, της περιουσίας, θεμελιώνεται το κράτος. Η θεωρία αυτή βρίσκει τους αντιπροσώπους της και υποστηριχτές της, τον Ούγκο Γκρότιο, το Χομπς, τον Τζιοβάνι Μπατίστα Βίκο, τον Τζων Λοκκ, το Μοντεσκιέ, το Ρουσσώ, τον Κρίστιαν Βολφ. Μ ' όλες τις παραλλαγές, που παρουσιάζουν αναμεταξύ τους ετούτοι οι στοχαστές, η βάση τους είνε κοινή, δηλ. ο αστικός ατομικισμός και η θεωρία τους έχει για αφετηρία και σκοπό να υποστηρίζει τα δίκια της νέας κοινωνικής τάξης, που ολοένα δυναμώνει, οργανώνεται και καταχτάει την εξουσία με αντίστοιχους πολιτικούς αγώνες, που από τον δέκατον έβδομο αιώνα ως τις ημέρες μας κυριαρχούνε στην πολιτική ζωή της Ευρώπης και της Αμερικής, ανάλογα με την ανάπτυξη των οικονομικών όρων σε κάθε μια χώρα.
Η θεωρία αυτή είνε η βάση του αστικού φιλελευθερισμού. Οι αρχές αυτές αποκρυσταλλώθηκαν στη διακήρυξη της ανεξαρτησίας των Ενωμένων Πολιτειών της Αμερικής στα 1776, στη «διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη» κατά τη γαλλική Επανάσταση, περιέχουνται στα συντάγματα, όλων των αστικών κρατών στο δέκατο ένατο και το πρώτο τέταρτο του εικοστού αιώνα.
Αύριο: Οι κοινωνικές επιστήμες
Feeds
«Φακέλωμα» όλων των επισκεπτών στις ΗΠΑ!
