Στις 31 Οκτωβρίου 1945, στο Αλμπερτ Χολ του Λονδίνου, ξεκίνησε τις εργασίες της η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Νέων, με τη συμμετοχή, περίπου, 600 αντιπροσώπων από 64 χώρες, που εκπροσωπούσαν πάνω από 30 εκατομμύρια νέους¹. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα της Συνδιάσκεψης ήταν η ίδρυση της ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ (ΠΟΔΝ), αλλά, πριν παρουσιάσουμε αναλυτικά αυτό το γεγονός, ας δούμε τι προηγήθηκε, μέχρι να γίνει δυνατή αυτή η μεγαλειώδης σύναξη της διεθνούς νεολαίας στη βρετανική πρωτεύουσα.

Η αναγκαιότητα για μια πλατιά οργάνωση νεολαίας είχε φανεί από τα μέσα της δεκαετίας του '30, όταν ο φασισμός είχε πλέον καταστεί παγκόσμια απειλή και η δράση για την αντιμετώπισή του συσπείρωνε ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Ετσι, πριν το Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, χάρη στην πρωτοβουλία των κομμουνιστών, οργανώθηκαν δύο μεγάλα συνέδρια νεολαίας. Το πρώτο πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας τον Αύγουστο του 1936, με τη συμμετοχή αντιπροσώπων από 32 χώρες. Το δεύτερο έγινε στο Poughkeepsie, κοντά στη Νέα Υόρκη, τον Αύγουστο του 1938 και πήραν μέρος οργανώσεις νεολαίας από 54 χώρες².

Ο Β` Παγκόσμιος Πόλεμος έδωσε μεγαλύτερη ώθηση σ' αυτές τις προσπάθειες, με αποτέλεσμα το Νοέμβρη του 1942 να ιδρυθεί στο Λονδίνο το Παγκόσμιο Συμβούλιο Νεολαίας, που στόχο είχε την κοινή δράση των νέων κατά του φασισμού σε μη ειρηνικές - πολεμικές συνθήκες. Γι' αυτό και κεντρικό σύνθημα του Συμβουλίου ήταν η φράση: «ΕΝΩΘΕΙΤΕ, ΠΟΛΕΜΗΣΤΕ, ΕΠΙΤΕΘΕΙΤΕ, ΝΙΚΗΣΤΕ». Προς το τέλος του πολέμου, όμως, γινόταν καθαρό πως ο χαρακτήρας του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Νέων έπρεπε να αλλάξει, να μην είναι πολεμικός, να προσαρμοστεί στις ειρηνικές συνθήκες. Χρειαζόταν, επομένως, ένα παγκόσμιο αντιπροσωπευτικό σώμα, αποτελούμενο από αντιπροσώπους όσο το δυνατόν περισσότερων εθνικών οργανώσεων νεολαίας, που θα έπαιρνε τις σχετικές αποφάσεις. Στη σχετική απόφαση - πρόσκληση κατέληξε το Γενάρη του 1945 η Εκτελεστική Επιτροπή του Συμβουλίου.

«Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Νέων - έλεγε η απόφαση αυτή³- που ιδρύθηκε σαν έκφραση της θέλησης των νέων, αγοριών και κοριτσιών, όλου του κόσμου, να ενώσουν τις προσπάθειές τους για την υπεράσπιση της ελευθερίας, κατά της τυραννίας, πιστεύει ότι φτάνει πια ο καιρός που αυτοί οι νέοι, όλοι μαζί, μπορούν να βάλουν τα θεμέλια ενός ειρηνικού κόσμου. Γι' αυτό απευθύνει αυτήν την πρόσκληση στους νέους των Ενωμένων Εθνών και τους υποστηριχτές τους για την προπαρασκευή μιας Συνδιάσκεψης της Παγκόσμιας Νεολαίας στο Λονδίνο τον Αύγουστο του 1945». Αλλά με ποια ζητήματα θα απασχολούνταν αυτή η Συνδιάσκεψη; Στην ίδια απόφαση σημειωνόταν:

«Η συνδιάσκεψη θα έχει να συζητήσει πάνω σε πολλά επείγοντα προβλήματα. Θα επεξεργαστούμε όσο το δυνατό γρηγορότερα το προκαταρκτικό μας πρόγραμμα. Νομίζουμε ωστόσο ότι και από τώρα μπορούμε να σχεδιάσουμε τις απόψεις πάνω σε πολλά επείγοντα ζητήματα:

Πώς οι νέοι μπορούν να βοηθήσουν για να εξασφαλιστεί η συνεργασία των Ενωμένων Εθνών και να κατοχυρωθεί η ειρήνη;

Πώς μπορούμε να εξαλείψουμε τα κακά αποτελέσματα των δογμάτων και των εφαρμογών της θεωρίας της φυλετικής υπεροχής, της βίας, της περιφρόνησης των ανώτερων πνευματικών αξιών που έχουν διασπείρει οι εχθροί μας;

Τι πρέπει να γίνει με τη νέα γενιά της Γερμανίας;

Τι πρέπει να κάμουν οι άλλες χώρες με τους δικούς των συνεργάτες και υποστηριχτές των ναζί;

Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε το να διδαχτούν και να συμμετέχουν κάποτε σε μια δημοκρατική κοινωνία οι νέοι που πολέμησαν ενάντια στην ελευθερία;

Τι μπορούμε να κάνουμε για να επουλώσουμε το γρηγορότερο τις πληγές της Νεολαίας, που υπόφερε σωματικώς, υλικώς και πνευματικώς, στα χέρια του εχθρού;

Τι πρέπει να γίνει, για να μπορούν οι νέοι σ' όλες τις χώρες, ανεξάρτητα φυλής (ράτσας), να έχουν όμοιες δυνατότητες για εκπαίδευση, καρποφόρα εργασία, κοινωνική ασφάλεια και υγιεινούς όρους ζωής;

Με λίγα λόγια, πώς μπορούμε να συνεργαστούμε για να διαδραματίσουμε το ρόλο μας για τη συντριβή των κοινωνικών και διεθνών κακών σε όλες τους τις μορφές και για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας οικογένειας Εθνών και για τη διατήρηση της Παγκόσμιας Ειρήνης».

Η απόφαση - πρόσκληση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Νέων για σύγκληση Παγκόσμιας Συνδιάσκεψης της Νεολαίας είχε πολύ μεγάλη απήχηση στους νέους και στις οργανώσεις τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Από τις πρώτες, δε, οργανώσεις που δήλωσαν συμμετοχή, ήταν η ΕΠΟΝ, η οποία, στη σχετική απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου της, μεταξύ άλλων, υπογράμμιζε⁴: «Την πρώτη Συνδιάσκεψη της Παγκόσμιας Νεολαίας στο Λονδίνο τη χαιρετίζουμε σαν την πρώτη προσπάθεια για τη μεταπολεμική συνεργασία των νέων όλου του κόσμου και την πρώτη κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων που απασχολούν την Παγκόσμια Νεολαία». Μέχρι το τέλος Ιουλίου του 1945, είχαν δηλώσει συμμετοχή στη συνδιάσκεψη οργανώσεις νεολαίας από 67 χώρες⁵, αλλά η Συνδιάσκεψη δεν έγινε τελικά τον Αύγουστο, όπως είχε αναγγελθεί. Η κατάρρευση της ναζιστικής Γερμανίας το Μάη του '45, η απελευθέρωση ολόκληρης της Ευρώπης και, φυσικά, η Διάσκεψη στο Πότσδαμ (17/7- 2/8/1945) των τριών ηγετικών δυνάμεων της αντιχιτλερικής συμμαχίας υποχρέωναν, αντικειμενικά, την Παγκόσμια Νεολαία να αναβάλει για λίγο την έναρξη της δικής της Συνδιάσκεψης, ούτως ώστε να είναι σε θέση να καταλήξει σε σωστότερες αποφάσεις, έχοντας μια πιο σαφή εικόνα του μεταπολεμικού κόσμου που μόλις διαμορφωνόταν.

Η Συνδιάσκεψη, όπως αναφέραμε στην αρχή, άνοιξε τις εργασίες της, στις 31 Οκτωβρίου. Η τελετή έναρξης ήταν επιβλητική και ταυτόχρονα συγκινητική. Κάθε μία αντιπροσωπεία, έχοντας εμπρός τη σημαία της, προχωρούσε προς την αίθουσα του Αλμπερτ Χολ. «Η πιο συγκινητική σκηνή της έναρξης - γράφει το περιοδικό της ΕΠΟΝ "ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ"⁶ - ήταν όταν οι αντιπρόσωποι της Νεολαίας, που οι περισσότεροι απ' αυτούς είχαν πάρει μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, απ' όλες τις φυλές, τα χρώματα και τις θρησκείες, σηκώθηκαν όρθιοι κι ενώνοντας καρδιές και φωνές, μέσα σε μια ιερή συγκίνηση, ορκίστηκαν».

Ο όρκος τους ήταν σύντομος, απλός και ουσιαστικός. Τον παραθέτουμε στο σύνολό του:

«Ορκιζόμαστε να δημιουργήσουμε την παγκόσμια φιλία ανάμεσα στους λαούς όλου του κόσμου και να διατηρήσουμε μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη. Ορκιζόμαστε στο όνομα των νεκρών συντρόφων μας ότι τα χέρια μας, το μυαλό μας και ο νεανικός μας ενθουσιασμός δε θα διατεθούν ποτέ πια για πολέμους. Είμαστε έτοιμοι να τραβήξουμε ενωμένοι το δρόμο μας».

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ΕΠΟΝ δεν κατάφερε να παραβρεθεί στις εργασίες της συνδιάσκεψης από την πρώτη μέρα της έναρξής της, αφού η κυβέρνηση των Αθηνών, με τα διάφορα όργανά της, φρόντισε να προβάλει κάθε είδους εμπόδια και κωλυσιεργίες. Η Ελλάδα εκείνη την εποχή βίωνε το καθεστώς του μονόπλευρου εμφυλίου πολέμου και της λευκής τρομοκρατίας και τέτοια φαινόμενα ήταν απολύτως «φυσιολογικά». Πάντως, η ΕΠΟΝίτικη αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από τον πρόεδρο της Οργάνωσης, καθηγητή και ακαδημαϊκό Γ. Γεωργαλά και τα ηγετικά της στελέχη Στ. Γιαννακόπουλο και Π. Κυριαζή, κατάφερε τελικά ν' αναχωρήσει από την Αθήνα πρωί της Παρασκευής 2/11/1945 και να φτάσει στο Λονδίνο την επομένη, για να ενταχθεί από εκεί και ύστερα στο μεγάλο εκείνο αντιπροσωπευτικό σώμα της παγκόσμιας νεολαίας.

Η απόφαση για την ίδρυση της ΠΟΔΝ λήφθηκε ομόφωνα από τη Συνδιάσκεψη στη συνεδρίαση της 7/11/1945. Στην ίδια συνεδρίαση εγκρίθηκε και το Καταστατικό της Οργάνωσης, στην εισαγωγή του οποίου αναφέρεται: «Η Παγκόσμια Ομοσπονδία υπόσχεται να εφαρμόσει αποτελεσματικά την πολιτική που καθορίστηκε σ' αυτήν και τις προηγούμενες Συνδιασκέψεις και είναι οργάνωση της Νεολαίας, ενωμένης στην απόφασή της να δουλέψει για την Ειρήνη, την Ελευθερία, τη Δημοκρατία, την Ανεξαρτησία και την Ισότητα σ' όλο τον κόσμο». Σύνθημα της ΠΟΔΝ ήταν η φράση «ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ» και ως σκοπούς της έθετε, μεταξύ άλλων, τους εξής:

- Να αγωνιστεί για στενή διεθνή κατανόηση και συνεργασία ανάμεσα στη Νεολαία σε όλα τα επίπεδα, με σεβασμό της διαφοράς αντιλήψεων και των εθνικών συνθηκών.

- Να συμβάλει στην εκμηδένιση του φασισμού σε όλες του τις μορφές.

- Να εργαστεί για την ενεργό συμμετοχή της Νεολαίας στην οικονομική, πολιτική, κοινωνική και εκπολιτιστική ζωή, για την απομάκρυνση όλων των περιορισμών και δεσμεύσεων, που συνδέονται με το φύλο, τη μέθοδο εκπαίδευσης, την κατοικία, την ιδιοκτησία ή την κοινωνική θέση, τη θρησκεία, τις πολιτικές πεποιθήσεις, το χρώμα ή τη φυλή.

- Να κάνει ό,τι μπορέσει για να διαπαιδαγωγήσει τη νέα γενιά στις αντιλήψεις και στις ευθύνες που συνδέονται με την ιδιότητά τους σαν πολίτες όλου του κόσμου.

- Να αντιπροσωπεύσει τα συμφέροντα της Νεολαίας σε διεθνείς οργανώσεις και εκεί, όπου είναι δυνατό, να επιστήσει την προσοχή τέτοιων οργανώσεων σε ζητήματα που αφορούνε τα συμφέροντα της νεολαίας⁷.

Η Συνδιάσκεψη ολοκλήρωσε τις εργασίες της στις 10 Νοεμβρίου του 1945, αφού ενέκρινε Διακήρυξη «Προς τους νέους όλης της Γης» και όρισε ως έδρα της ΠΟΔΝ το Παρίσι.

Στη Διακήρυξη, μεταξύ άλλων, αναφερόταν⁸: «Υψώνουμε τη φωνή μας σε όλο τον κόσμο, καλώντας τους νέους να ενωθούν. Η νέα μας Ομοσπονδία είνε ένα σύμβολο της θέλησής μας να κερδίσουμε την ειρήνη. Στις αποφάσεις μας έχουμε προσπαθήσει να εκφράσουμε τις πιο μεγάλες μας ελπίδες και όνειρα - σας προσφέρουμε το πρόγραμμά μας - το πρόγραμμα των αναγκών σας - σας αναθέτουμε να το υποστηρίξετε.

Οι πόρτες της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας είνε ορθάνοιχτες για τους φιλελευθέρους νέους, που υποστηρίζουν τα Ενωμένα Εθνη, που δίνουν ειλικρινή και ανυστερόβουλη υπόσχεση να παλέψουν για μια διαρκή ειρήνη.

Το μέλλον βρίσκεται μπροστά μας - ο κόσμος πρέπει να ξαναχτιστεί. Υποσχόμεθα να συνεχίσουμε τον αγώνα για να ελευθερώσουμε εκείνους τους νέους που δεν έχουν ακόμα αποκτήσει την ελευθερία, για την οποία εμείς πολεμήσαμε.

Στον πόλεμο ήμαστε ενωμένοι - στην ειρήνη πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι. Θέλουμε, όπως κι εσείς, έναν κόσμο ελεύθερο από τους πολέμους και τις στερήσεις.

Και θα τον έχουμε!

Μελετήστε τις αποφάσεις μας, εμπάτε στην Ομοσπονδία μας, βοηθήστε μας να πραγματοποιήσουμε τους σκοπούς.

ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ».

Ισως όλες αυτές οι διακηρύξεις και οι σκοποί της ΠΟΔΝ να θεωρούνται σήμερα πολύ γενικές και αόριστες. Αλλά μια τέτοια εκτίμηση αφορά το σήμερα. Στις συνθήκες που ο μεταπολεμικός κόσμος έκανε τα πρώτα βήματά του, μόνον οι κομμουνιστές και οι σύμμαχοί τους μπορούσαν να πιστεύουν και να διακηρύσσουν τη θέλησή τους για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τις στερήσεις και τους πολέμους, για έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις και με ίσα δικαιώματα για όλους. Επιπλέον πρέπει να ληφθεί υπόψη και τούτο: «Η ΠΟΔΝ - γράφει ο Ουίλ. Φόστερ⁹ - είναι ένα πλατύ ενιαιομετωπικό κίνημα, που περιλαμβάνει νέους κάθε εθνικότητας και κοινωνικής κατηγορίας: Κομμουνιστές, σοσιαλιστές, καθολικούς, εργάτες, αγρότες, φοιτητές κλπ. Μια τέτοια τεράστια νεολαιίστικη οργάνωση είναι χωρίς προηγούμενο στην πολιτική ιστορία... Την ΠΟΔΝ τη χαρακτηρίζει επίσης μια στενή ενότητα που ανθίσταται με επιτυχία στις προσπάθειες των σοσιαλδημοκρατών να τη διασπάσουν». Περισσότερα σχόλια ασφαλώς περιττεύουν.

1. Ο Ουίλιαμ Φόστερ αναφέρει ότι στο Συνέδριο πήραν μέρος 437 αντιπρόσωποι και 148 παρατηρητές από 63 χώρες (Ουίλ. Φόστερ: «Η ιστορία των τριών Διεθνών», Αθήνα 1975, σελ. 612).

2. Ουίλ. Φόστερ, στο ίδιο σελ. 613.

3. Περιοδικό της ΕΠΟΝ «ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ», αριθμός φύλλου 48/20-4-1945, σελ. 3.

4. «ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ» 48/20-4-1945, σελ. 2.

5. «ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ» 59/28-10-1945, σελ. 14-15.

6. «ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ» 60/15-11-1945, σελ. 6.

7. Βλέπε αναλυτικά: «Καταστατικό της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας της Δημοκρατικής Νεολαίας», έκδοση «Νέας Γενιάς», Αθήνα 1946, σελ. 4-5.

8. Ολόκληρη η Διακήρυξη: «ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ» 62/15-12-1945, σελ. 3 .

9. Ουίλ. Φόστερ, στο ίδιο, σελ. 613.