Σάββατο 5 Γενάρη 2019 - Κυριακή 6 Γενάρη 2019
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
100 ΧΡΟΝΙΑ ΚΚΕ
ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ
Οδοιπορικό στα ρουμελιώτικα λημέρια του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ

Η Κοντίβα γαντζωμένη στα γκρέμια
Η Κοντίβα γαντζωμένη στα γκρέμια
Διαβάζουμε: «Πανύψηλοι και δύσβατοι ορεινοί όγκοι, μακριά από άξονες συγκοινωνίας. Ετσι η είσοδος του εχθρού σε τέτοιο χώρο δεν είναι εύκολη».

Είναι τα «Βαλκάνια», έτσι τα λέγανε τότε, η περιοχή ανάμεσα Καλιακούδα και Πλατάνι, που διασχίζεται από τον Κρικελιώτη, με τα χωριά που «κρέμονται» στις απόκρημνες πλαγιές.

Λεύτερη περιοχή και στην πρώτη κατοχή (1940-1944) και στη διάρκεια της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης (1946-1949). Είναι η περιοχή του «Αρη Βελουχιώτη», του «Γιώτη» και του «Διαμαντή», του Μπέικου και του «Περικλή».

Ακούγαμε για τα Ψιανά, τη Βοϊδοκοιμηθιά, τα Δολιανά και την Κοντίβα, την Τσικλίστα και τη Δομνίστα, τη Ρωσκά και την Καστανούλα, την Καστανιά και το Δερμάτι, όμως δεν ξέραμε ούτε κατά πού πέφτουν. Κάλλιο αργά...

Με αφορμή την περιοδεία του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, στο Καρπενήσι, στα τέλη του περασμένου Νοέμβρη, μια αντιπροσωπεία του Κόμματος επέκτεινε λίγο τον χώρο κίνησής της μέχρι αυτά τα μυθικά για την Ιστορία του επαναστατικού κινήματος της χώρας μας μέρη.

Συνεργείο του «Ριζοσπάστη» βρέθηκε επίσης εκεί, συγκεντρώνοντας με την ευκαιρία και υλικό για την έκδοση ενός ιστορικού - ταξιδιωτικού οδηγού για τη δράση του ΔΣΕ στη Ρούμελη.

***

Κατεβαίνοντας τον Καρπενησιώτη ποταμό, αφήνουμε στα δεξιά τον όγκο της Χελιδόνας και απ' τη θέση Διπόταμα, πιάνουμε πλάι στον Κρικελιώτη ποταμό τη διαδρομή που ανεβαίνει στο χωριό Καστανιά.

Διαβάζουμε στο βιβλίο «Στη Στερεά Ελλάδα με τον Δημοκρατικό Στρατό» του Αρ. Θεοχάρη (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή») ότι η Καστανιά είναι το χωριό του υπολοχαγού του ΔΣΕ Αλέκου Ταραμπίκου (Ακρίτα) που σκοτώθηκε στο ύψωμα «Καράβι». Αγνοί και φιλότιμοι οι κάτοικοι από τότε. Λιγοστοί σήμερα.

Με κόκκινη γραμμή η πορεία των γυναικών του ΔΣΕ για το πέρασμα της Χελιδόνας
Με κόκκινη γραμμή η πορεία των γυναικών του ΔΣΕ για το πέρασμα της Χελιδόνας
Διακρίνουμε βόρεια στα γκρέμια της Καλιακούδας κάτι κτίσματα, είναι η Κοντίβα, οικισμός φιλόξενος για τους αντάρτες, έρημος σήμερα, το ίδιο και τα Δολιανά λίγο πιο πέρα. Οι επισκέπτες σήμερα ξέρουν την περιοχή μόνο ως «Πάντα Βρέχει». Εδώ, όμως, στα τέλη του 1947 αρχές 1948, ήταν τα έμπεδα γυναικών του Αρχηγείου Δυτικής Στερεάς του ΔΣΕ.

Διαβάζουμε στο βιβλίο του Βασίλη Αποστολόπουλου «Το χρονικό μιας εποποιίας» (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»): «Πήρα διαταγή να ετοιμάσω τριακόσιες χωριατοπούλες (...) η εγκατάσταση των έμπεδων έγινε σε δύο απόμερα χωριά σε απόσταση μιας ώρας το ένα απ' το άλλο. Τα χώριζε το βαθύ φαράγγι του Κρικελιώτη. Ηταν τα Δολιανά και η Ρωσκά. Η επιλογή έγινε γιατί κάπνιζαν μερικά σπίτια. Η θέση τους ήταν προικισμένη με απόρθητα βουνά. Πίσω μας η ψηλή Καλιακούδα, μπροστά μας το Πλατάνι. Πανύψηλοι και δύσβατοι ορεινοί όγκοι, μακριά από άξονες συγκοινωνίας. Ετσι η είσοδος του εχθρού σε τέτοιο χώρο δεν είναι εύκολη (...) Χωρίσαμε το τμήμα σε δύο λόχους, ο ένας στα Δολιανά κι ο άλλος στη Ρωσκά. Οι λόχοι χωρίστηκαν σε διμοιρίες».

Στις 8 Μάρτη του 1948 έγινε γιορτή για τη γυναίκα μαχήτρια στα Δολιανά. Λίγο μετά έγινε και νυχτερινή άσκηση, που προέβλεπε επίθεση του εχθρού από Καλιακούδα και Πλατάνι. Τα έμπεδα έπρεπε να διαφύγουν μέσα απ' τον Κρικελιώτη προς Δομνίστα. Πέρασαν την άσκηση με επιτυχία. Τέλη Μάρτη έγινε επιθεώρηση και από τον Γιώτη. Υστερα το Αρχηγείο έγινε η 144 Ταξιαρχία της 2ης Μεραρχίας.

Τα Δολιανά, όπου ήταν τα έμπεδα γυναικών του ΔΣΕ
Τα Δολιανά, όπου ήταν τα έμπεδα γυναικών του ΔΣΕ
Κι άρχισε η επιχείρηση «Χαραυγή» του αστικού στρατού, με στόχο τον εγκλωβισμό και την καταστροφή των δυνάμεων του ΔΣΕ στη Ρούμελη. Τα έμπεδα παίρνουν εντολή να βγουν έξω από τον κλοιό. Καλά να το λες, πώς το κάνεις; Χαράζεται πορεία: Δολιανά, Ρωσκά, Πρόδρομος, Καστανιά, Δερμάτι, διάσελο Χελιδόνας, Φιδάκια, πέρασμα Μέγδοβα, με στόχο να φτάσουν στο Κεράσοβο.

Συναντούν ισχυρό φραγμό στον Μέγδοβα κι αφού επιστρέφουν το ίδιο δρομολόγιο, περνούν στη Σαράνταινα, τα Κοκκάλια κι από κει με μάχη απέναντι στο Βελούχι, για να φτάσουν τελικά στο Κεράσοβο έχοντας διασχίσει μέσα σε μια βδομάδα όλη την Ευρυτανία.

Διαβάζουμε: «Η φάλαγγα δυσκίνητη στην αρχή, γρηγορότερη ύστερα βαδίζει προσεκτικά, πότε ανεβαίνει σε φιδόσκαλες, πότε αρμαθιάζεται σε απίθανες κορδέλες. Ακούω το αγκομαχητό της. Σε κάθε στάση ένας λιβανωτός ανεβαίνει τ' αψήλου απ' το κορμί του θηλυκού δράκου που το μάκρος του ξεπερνά τα πεντακόσια μέτρα. Οσο η πορεία τραβάει μεγαλώνουν οι δυσκολίες, αρχίζει ο γολγοθάς για το Δερμάτι. Το πετροχώρι "που οι άνθρωποι φκιάνουν τη γη μοναχοί τους". Η αναρρίχηση - γιατί για αναρρίχηση πρόκειται - είναι φοβερά δύσκολη και επικίνδυνη. Με κοφτή πελεκητή πέτρα είναι στρωμένη η γυμνή πλαγιά. Κι ανάμεσά της το μονοπάτι, μια κλωστή μπερδεμένη, που τη χάραξε στα στερνά του βράχου ο πολύχρονος μόχθος των φτωχών ανθρώπων που ζούνε σ' αυτή την αετοφωλιά. Εδώ έγινε μια δύσκολη διανυχτέρευση, σχεδόν σχιζοφρενική. Ο ένας μαχαλάς του χωριού μισή ώρα μακριά απ' τον άλλο. Και στη θεοσκότεινη νύχτα ούτε τα σπίτια δεν ξεχώριζαν απ' τους πελώριους βράχους που ήταν σπαρμένοι ανάμεσά τους. Ξεκινήσαμε προς το σκληρό βουνό. Το έδαφος σάπιο και υγρό απ' το αποχιόνισμα, μεγάλες λωρίδες παγωμένου χιονιού και βαρκότοποι με παγωμένα νερά, ήταν ο δρόμος που περπατούσαν με σχισμένα παπούτσια, με πόδια τυλιγμένα σε κουρέλια, οι αντάρτισσες. Βουτούσαν στην παγωμένη λάσπη, στο σκληρό χιόνι και στα κοφτερά στουρνάρια. Τα πόδια ματώνουν, κοκκινίζουν, μουδιάζουν. Εδώ δεν υπάρχει μονοπάτι. Βγήκαμε κάποτε στο Ψηλό Διάσελο. Η φάλαγγα γαντζώθηκε στο χώμα να ξεκουραστεί και να καλυφθεί. Από τούτη την κορφή βλέπεις όλη την Ευρυτανία. Και σε βλέπουν...».

***

Στην Καστανούλα
Στην Καστανούλα
Περνάμε στη σειρά τον Πρόδρομο, τη Ρωσκά, την Καστανούλα, αγναντεύουμε τα Ψιανά, βρίσκουμε τη Βοϊδοκοιμηθιά. Διαβάζουμε: «Εκείνη την εποχή, Φλεβάρης 1948, το αρχηγείο ήταν στα καλύβια Βοϊδοκοιμηθιάς με Γιώτη, Περικλή και Μπέικο. Με πρόσφατη την επιτυχία στην Αράχωβα Ναυπακτίας και στον Αη Βλάση Τριχωνίας».

Βρίσκουμε χιονισμένη την Τσιγκλίστα (Σκοπιά) και φτάνουμε στη Δομνίστα. Εδώ πρωτοεμφανίστηκε ο Αρης Βελουχιώτης με την πρώτη ομάδα στις 7 Ιούνη 1942. Αυτό είναι και το πρώτο χωριό που επισκέφτηκε το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς του ΔΣΕ, αμέσως μετά τον ερχομό του στην περιοχή. Η πλειοψηφία των ανθρώπων εδώ είπε ναι στον αγώνα και έδωσε πολλά παιδιά σ' αυτόν.

Με το χιόνι να μας κλείνει, αφήνουμε το μαρτυρικό Κρίκελο με την τεράστια προσφορά μαχητών στον ΔΣΕ και φτάνουμε στο Συγκρέλλο, το χωριό του Γιώργου Νταούλα, διοικητή της πρώτης διμοιρίας του Αρχηγείου Δυτικής Στερεάς του ΔΣΕ, με οργανωμένη βάση για την περίθαλψη καταδιωκόμενων αγωνιστών. Περνάμε και από την Ανιάδα, που είχε γερή ΕΑΜική οργάνωση και υπεύθυνο του χωριού τον Γιάννη Κονδύλη, εργάτη των τραμ και μαχητή του ΔΣΕ. Αργά το βράδυ, στη συγκέντρωση του Κόμματος στο Καρπενήσι, ανανεώνουμε το ραντεβού με τους συντρόφους στην περιοχή για τις επόμενες εξορμήσεις...


Η Ανιάδα
Η Ανιάδα

Η Βοϊδοκοιμηθιά, όπου ήταν η έδρα του Αρχηγείου Δυτικής Στερεάς του ΔΣΕ
Η Βοϊδοκοιμηθιά, όπου ήταν η έδρα του Αρχηγείου Δυτικής Στερεάς του ΔΣΕ

Θ. Λ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ