Στο σημερινό 4σέλιδο «Διεθνή και Οικονομία» μπορείτε να διαβάσετε:

ΕΓΧΩΡΙΟ ΑΕΠ: Ισχνή ανάκαμψη με «ελατήριο» τις αντεργατικές αναδιαρθρώσεις

ΑΦΡΙΚΗ: Στο στόχαστρο επιχειρηματικών ομίλων από όλο τον κόσμο. Περιοδείες της Γερμανίδας καγκελαρίου, Αγκ. Μέρκελ, και της Βρετανίδας πρωθυπουργού, Τ. Μέι. Σινο-αφρικανικό φόρουμ στο Πεκίνο και φιλόδοξα σχέδια

ΕΛΛΑΔΑ - ΚΙΝΑ - ΕΕ: Αντιδράσεις προκαλεί το μνημόνιο ελληνοκινεζικής συνεργασίας

Τους ισχνούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ καταγράφουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, την ώρα που οι θεσμοί «υπενθυμίζουν» την ανάγκη εντατικής εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η - αναιμική - ανάκαμψη στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στη συνεχιζόμενη ενίσχυση των εξαγωγών, που με τη σειρά τους αποτελούν δείκτη της ενισχυμένης «ανταγωνιστικότητας» των επιχειρήσεων εξαγωγικού προσανατολισμού, στο έδαφος πάντα των αντεργατικών ανατροπών και των υπόλοιπων διευκολύνσεων που παρέχει το αστικό κράτος.

Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τα στοιχεία:

-- Η αξία των εξαγωγών ενισχύθηκε σε ποσοστό 9,4% σε σχέση με το β' τρίμηνο του 2017, έναντι αύξησης 4,3% που εμφανίζουν οι εισαγωγές.

-- Στον αντίποδα, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου εμφανίζουν ρυθμό υποχώρησης 5,4% σε σχέση με το β' τρίμηνο του 2017.

-- Η τελική καταναλωτική δαπάνη εμφανίζει οριακή ενίσχυση 0,8%.

Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τις «Εαρινές Προβλέψεις 2018» κατέβασε τον πήχη της ανάκαμψης στην ελληνική οικονομία στο 1,9% για τη φετινή χρονιά (από 2,5% στις «Χειμερινές Προβλέψεις») και στο 2,3% για το 2019 (από 2,5%).

Ο ΟΟΣΑ, από την πλευρά του, «βλέπει» ρυθμό ανάκαμψης 2% για το 2018, ενώ με προϋπόθεση την εφαρμογή και των νέων αντιλαϊκών μέτρων, εκτιμά ότι θα επιτευχθεί ο στόχος για τα πρωτογενή πλεονάσματα (3,5% του ΑΕΠ) μέχρι το 2022. Οπως χαρακτηριστικά τονίζει, το κρατικό χρέος θα καταστεί «βιώσιμο» μόνο με το σενάριο της εντατικής εφαρμογής των «μεταρρυθμίσεων», δηλαδή μέσω της περαιτέρω κλιμάκωσης της αντεργατικής πολιτικής. Σε αυτήν την περίπτωση, η ανάκαμψη του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί σε ελαφρά υψηλότερα επίπεδα τα επόμενα χρόνια, συγκεκριμένα στο 2,3% το 2030, στο 1,8% το 2040, στο 1,3% το 2050 και στο 1,2% το 2060.

Στο σενάριο εφαρμογής μόνο των αντιλαϊκών μέτρων που ήδη έχουν συμφωνηθεί με τους «θεσμούς», ο ρυθμός ανάκαμψης θα επιβραδυνθεί στο 1,8% το 2030 και σε επίπεδα κάτω του 1% στη συνέχεια, στην περίπτωση που δεν επεκταθεί το «πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων».

Στο ίδιο μήκος κύματος, το ΙΟΒΕ (Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών), σε πρόσφατη «τριμηνιαία έκθεσή» του, υπογραμμίζει: «Αν η ελληνική οικονομία δεν προσχωρήσει προς το δρόμο των δομικών μεταρρυθμίσεων, με έμφαση στο άνοιγμα των αγορών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, ο ρυθμός πραγματικής μεγέθυνσης της οικονομίας κατά την επόμενη δεκαετία δύσκολα θα υπερβεί το 1% ετησίως».

Τα αστικά επιτελεία δεν κρύβουν τις έντονες «ανησυχίες» τους αναφορικά με τους ρυθμούς ανάκαμψης του ΑΕΠ στα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής («Εαρινές Προβλέψεις 2018»), η κορύφωση των ρυθμών ανάκαμψης τόσο στην Ευρωζώνη όσο και συνολικά στην ΕΕ καταγράφηκε το 2017 με σαφείς τάσεις συνεχιζόμενης επιβράδυνσης για το 2018 και το 2019. Σε κάθε περίπτωση, οι «κίνδυνοι», στους οποίους εστιάζουν, έρχονται να πυροδοτήσουν τα αντιλαϊκά αντανακλαστικά με κατεύθυνση την κλιμάκωση των αναδιαρθρώσεων που κρίνονται αναγκαίες για τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας του ευρωπαϊκού κεφαλαίου.

Την ίδια ώρα, έντονοι κλυδωνισμοί εμφανίστηκαν αυτήν τη βδομάδα στη δευτερογενή αγορά του ελληνικού κρατικού χρέους, όπου οι τιμές σημείωσαν και νέα κατρακύλα, με τις αποδόσεις των 10ετών ομολόγων να απογειώνονται μέχρι και πάνω από 4,6%, επίπεδα απολύτως απαγορευτικά στην προοπτική «εξόδου» του ελληνικού κράτους προς αναζήτηση νέων δανείων στις διεθνείς χρηματαγορές. Η συγκεκριμένη εξέλιξη έρχεται να δυσκολέψει και τους εγχώριους τραπεζικούς ομίλους στην προσπάθεια άντλησης (φτηνών) κεφαλαίων από τη διεθνή διατραπεζική αγορά. Παράλληλα, στο Χρηματιστήριο της Αθήνας καταγράφηκε εντεινόμενη κατρακύλα των τραπεζικών μετοχών.

Σε αυτό το φόντο, το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μπ. Κερέ, προειδοποίησε για την ανάγκη κλιμάκωσης των αντιλαϊκών μέτρων και αναδιαρθρώσεων, τονίζοντας: «Η ευθύνη για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών και των καταθετών έχει μετατοπιστεί τώρα πλήρως στην ελληνική κυβέρνηση. Μην περιμένετε ότι θα είναι ευκολότερο για την κυβέρνηση να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών από ό,τι να πείσει τους θεσμούς».

Ο ίδιος θέτει ως προτεραιότητα τη μείωση της μάζας με τα «μη εξυπηρετούμενα δάνεια», λέγοντας ότι «η ταχεία πρόοδος ως προς την επίλυσή τους είναι κρίσιμη όχι μόνο για την οικονομική ανάκαμψη, αλλά και για τη μελλοντική επάρκεια των ελληνικών τραπεζών».

Σε αυτό το πλαίσιο, ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο να υπάρξει και η ανάγκη νέου κύκλου αυξήσεων μετοχικών κεφαλαίων από τους εγχώριους τραπεζικούς ομίλους, σε συνέχεια αυτών που προηγήθηκαν στο πλαίσιο των τριών μνημονίων. Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο 2012 - 2015 πραγματοποιήθηκαν 3 ανακεφαλαιοποιήσεις - η τελευταία με τη «βούλα» της σημερινής κυβέρνησης - συνολικού ύψους 51,7 δισ. ευρώ. Τα 32 δισ. ευρώ (περίπου 62%) καλύφθηκαν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μέσω των δανείων που χορηγήθηκαν προς το ελληνικό κράτος από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ. Τα υπόλοιπα ποσά των ανακεφαλαιοποιήσεων, 19,7 δισ. ευρώ, προήλθαν από ιδιώτες επενδυτές.

Σε κάθε περίπτωση, η ενίσχυση της «κεφαλαιακής επάρκειας» των τραπεζών, όπως επισημαίνεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη μείωση των «κόκκινων» τραπεζικών δανείων και την κλιμάκωση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, συμπεριλαμβανομένης της λαϊκής κατοικίας.

Μεγαλύτερη πρόσβαση στις αγορές πρώην αποικιών της Βρετανίας στην Αφρική και περισσότερες ευκαιρίες για τα βρετανικά μονοπώλια ενόψει της διαδικασίας αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ (Brexit) αναζήτησε σε Νότια Αφρική, Νιγηρία και Κένυα την περασμένη βδομάδα (28 έως 30 Αυγούστου) και η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι.

Η πεποίθησή της ότι εξασφάλισε στην Αφρική «την πρώτη μετά το Brexit εμπορική συμφωνία» για ώθηση των βρετανικών εξαγωγών φανερώνει ταυτόχρονα και την αγωνία της αστικής τάξης στη χώρα της για τις μελλοντικές αγορές και τη συνέχιση της κερδοφορίας των βρετανικών μονοπωλίων, με φόντο τον άγριο ανταγωνισμό με χώρες όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ινδία, η Τουρκία κ.ά. Ο ανταγωνισμός αυτός εκτυλίσσεται, ας μην ξεχνάμε, σε μία αναπτυσσόμενη καπιταλιστικά ήπειρο, με πολυάριθμο νεανικό, καταρτισμένο εργατικό δυναμικό και αυξανόμενα μεσαία στρώματα που θα δημιουργήσουν τα επόμενα χρόνια νέες, πρόσφορες αγορές για τα ξένα μονοπώλια. Αυτό άλλωστε παραδέχτηκε και η ίδια, όταν υποσχέθηκε επενδύσεις 4 δισεκατομμυρίων στερλινών «για τις αφρικανικές οικονομίες», θέτοντας ως στόχο να γίνει η Βρετανία έως το 2022 ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Αφρική μεταξύ των χωρών της Ομάδας των Επτά (G7) πλουσιότερων καπιταλιστικά χωρών (ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς, Ιαπωνία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία). Βέβαια, αρκετοί Αφρικανοί έχουν «πικρή» εμπειρία από τη βρετανική «αναπτυξιακή βοήθεια». Αρκεί να θυμηθούν πώς εξελίχθηκε το «αναπτυξιακό» σχέδιο Green Africa Power, κατά το οποίο δαπανήθηκαν 9,4 δισ. στερλίνες για την παραγωγή υποτίθεται «καθαρής» ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά πάρκα και υδροηλεκτρικούς σταθμούς για 9 εκατομμύρια Αφρικανούς. Πέντε χρόνια μετά την έναρξη του σχεδίου, δεν είχε παραχθεί ούτε ένα GW ηλεκτρικού ρεύματος.

Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να πετύχει τους φιλόδοξους στόχους των βρετανικών μονοπωλίων σε συνθήκες όξυνσης του ανταγωνισμού, η Βρετανίδα πρωθυπουργός επιστράτευσε μία πολυάριθμη αντιπροσωπεία διευθυνόντων συμβούλων όχι μόνο από γνωστά μονοπώλια αλλά και από νεοφυείς επιχειρήσεις (start up). Φρόντισε επίσης να «φρεσκάρει» τις επαφές με Αφρικανούς καπιταλιστές, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτούς τον πλουσιότερο Αφρικανό επιχειρηματία, Αλίκο Ντανγκότε (της γνωστής τσιμεντοβιομηχανίας «Dangote Cement»).

Παράλληλα, αξιοποίησε ως επιπρόσθετο πρόσχημα «σύσφιξης» των σχέσεων σε διμερές επίπεδο με Νιγηρία και Κένυα τη δράση τζιχαντιστών (της «Μπόκο Χαράμ» στη Νιγηρία και της «Αλ Σαμπάμπ» που δρα κυρίως στη Σομαλία αλλά και σε μεθοριακές περιοχές της Κένυας). Με αυτόν τον τρόπο προώθησε την ακόμη μεγαλύτερη στρατιωτική εμπλοκή της Βρετανίας στην περιοχή, που έχει (και αυτή όπως κάνουν οι ΗΠΑ κ.ά.) αναλάβει την «αντιτρομοκρατική εκπαίδευση» ειδικών δυνάμεων του στρατού. Με αφορμή τη δράση τζιχαντιστών, οι Βρετανοί επιχειρούν μεγαλύτερη αύξηση της γεωπολιτικής τους επιρροής στην περιοχή και «παρουσία» σε ζώνες που προσελκύουν το ενδιαφέρον των μονοπωλίων τους και των μεγαλύτερων ανταγωνιστών τους.

Copyright 2018 The Associated

Η Αγκ. Μέρκελ με τον Πρόεδρο της Γκάνας, Νάνα Ακούφο - Αντο

Ο Μίλερ έχει αποκαλέσει πολλές φορές την Αφρική «ήπειρο των ευκαιριών» και αυτό ισχύει και για τον τομέα των πρώτων υλών και της Ενέργειας, είπε στην ίδια συνέντευξη και πρόσθεσε: «Η Ινδία και η Κίνα είναι ήδη εκεί και έχουν εξασφαλίσει τις πρώτες ύλες τους». Πρόκειται μεταξύ άλλων για τα αποθέματα λιθίου, του λεγόμενου «λευκού χρυσού», που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Οι ευκαιρίες της τεράστιας και πλούσιας «μαύρης ηπείρου» βρίσκονται ολοένα και περισσότερο στο επίκεντρο των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, όπως μαρτυρούν και οι απανωτές επισκέψεις κυβερνητικών στελεχών από διάφορες χώρες, όπως Μ. Βρετανία, Κίνα, Γαλλία, Τουρκία κ.ά.

Η Σενεγάλη είναι μια φτωχή χώρα, αλλά βρίσκεται σε αναπτυξιακή πορεία και πολλοί όμιλοι θέλουν μερίδιο της «πίτας». Το 2017 η οικονομία της χώρας των 15 εκατ. κατοίκων αναπτύχθηκε κατά 7,2%, και φέτος η ανάπτυξή της θα φτάσει στο 8%. Τα κεφάλαια που ρέουν προς τη χώρα προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τη Σαουδική Αραβία και την Κίνα, η οποία από το 2005 έχει επενδύσει 1,9 δισ. δολάρια στη Σενεγάλη (Ινστιτούτο «Κόνραντ Αντενάουερ»). Μάλιστα, λίγες βδομάδες πριν από τη Μέρκελ, τη χώρα επισκέφτηκε ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Από την άλλη, οι οικονομικές σχέσεις Σενεγάλης - Γερμανίας είναι ακόμη πολύ πίσω, όπως σημειώνει ο γερμανικός Τύπος.

Προωθώντας το «Σύμφωνο για την Αφρική», μια γερμανική πρωτοβουλία στα πλαίσια των G20 για αναπτυξιακά επενδυτικά πακέτα με τη συνδρομή της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ, η Αγκ. Μέρκελ συναντήθηκε στο Ντακάρ με τον Πρόεδρο της Σενεγάλης, Μακί Σαλ.

Τα γερμανικά μονοπώλια εστιάζουν στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση, και υπεγράφη συμφωνία για την ηλεκτροδότηση 300 χωριών της Σενεγάλης που χρησιμοποιούν ηλιακή ενέργεια. «Μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα στην ύδρευση, και με ιδιωτικές επενδύσεις», επισήμανε η Μέρκελ. «Αυτό έγινε σαφές και στη συζήτηση: Επενδύσεις, επενδύσεις, επενδύσεις!», είπε χαρακτηριστικά η καγκελάριος και πρόσθεσε ότι «στη χώρα σας κάθε χρόνο 300.000 νέοι εισέρχονται στην αγορά εργασίας».

Ο Μακί Σαλ σημείωσε: «Η Αφρική έχει 1 δισ. ανθρώπους και βιώνει συνεχή ανάπτυξη, η οποία φυσικά είναι και μια πρόκληση. Πάντως τώρα υπάρχουν 400 - 500 εκατ. άνθρωποι που ανήκουν στη μεσαία τάξη και έχουν αγοραστική δύναμη. Είναι μια τεράστια περιοχή, όπου υπάρχουν ακόμα πολλά να οικοδομηθούν: Δρόμοι, σιδηρόδρομοι, ύδρευση. Οι ευκαιρίες είναι εκεί και είμαστε ανοιχτοί».

Η Γκάνα θεωρείται μια αφρικανική χώρα - μοντέλο, εξαιτίας των «μεταρρυθμίσεων» και της σταθερής καπιταλιστικής ανάπτυξης, ενώ ταυτόχρονα η φτώχεια και οι κοινωνικές ανισότητες μαστίζουν το λαό. Επιπλέον, η διαμάχη για τα θαλάσσια σύνορα με την Ακτή του Ελεφαντοστού επέτρεψε στη χώρα να εκμεταλλευτεί μεγάλα πρόσθετα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Μαζί με τη Σενεγάλη χαρακτηρίζονται από τη γερμανική κυβέρνηση ως «πρωταθλητές των μεταρρυθμίσεων».

Στην πρωτεύουσα, Ακκρα, η Μέρκελ συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της χώρας, Νάνα Ακούφο - Αντο, ενώ συμμετείχε και σε «Στρογγυλό Τραπέζι» με εκπροσώπους γερμανικών ομίλων που είτε δραστηριοποιούνται ήδη στη χώρα, είτε ενδιαφέρονται να επενδύσουν. Η καγκελάριος υπογράμμισε πως «η Γκάνα είναι ένας από τους σημαντικότερους εμπορικούς μας εταίρους στην υποσαχάρια Αφρική», αλλά υπάρχουν «μεγάλες αναπτυξιακές δυνατότητες» και η «γερμανική οικονομία ενδιαφέρεται πολύ, τόσο για το εμπόριο όσο και για τις επενδύσεις. Αυτό το βλέπουμε και στο μεγάλο αριθμό των εκπροσώπων της βιομηχανίας που βρίσκονται εδώ σήμερα».

Ιδιαίτερα αναφέρθηκε στο ενδιαφέρον των γερμανικών ομίλων για έργα υποδομής, για την εκβιομηχάνιση της χώρας, για την ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές, αλλά και για την εκπαίδευση και κατάρτιση του εργατικού δυναμικού, καθώς «υπάρχει νεαρός πληθυσμός, με πολύ χαμηλή μέση ηλικία».

Στο πολυπληθές και νεαρό σε ηλικία εργατικό δυναμικό της Νιγηρίας, όπου το 60% των σχεδόν 200 εκατ. κατοίκων στη χώρα είναι κάτω των 30 ετών, αναφέρθηκε η Γερμανίδα καγκελάριος στις δηλώσεις μετά τη συνάντηση με τον Πρόεδρο, Μουχαμάντου Μπουχάρι, λέγοντας πως πρέπει «να γίνουν πολλά στον τομέα της επαγγελματικής κατάρτισης».

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της, όπου συνοδευόταν από εκπροσώπους γερμανικών ομίλων, υπεγράφησαν διάφορες επιχειρηματικές συμφωνίες, όπως μια συνεργασία της κεντρικής τράπεζας της Νιγηρίας και της Γερμανίας που εξασφαλίζει τη χορήγηση δανείων σε γεωργικές επιχειρήσεις. Επίσης υπεγράφη συμφωνία με τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία «Volkswagen» για να ξεκινήσει παραγωγή αυτοκινήτων στη Νιγηρία.

Ακόμη, υπογραμμίστηκε πως η Νιγηρία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας στην υποσαχάρια Αφρική και οι εμπορικές σχέσεις θα πρέπει να ενταθούν.

Τέλος, αναφέρθηκε στο θέμα της ασφάλειας, που αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη και την προσέλκυση επενδύσεων, λέγοντας ότι η κυβέρνηση της Νιγηρίας έχει κάνει βήματα στον αγώνα κατά της τζιχαντιστικής οργάνωσης «Μπόκο Χαράμ».

Στο κέντρο ο Κινέζος Πρόεδρος με τους πάνω από 50 ηγέτες που βρέθηκαν στο Πεκίνο

Στο διήμερο Φόρουμ Κορυφής όπου συμμετείχαν δεκάδες Αφρικανοί ηγέτες και ανώτεροι αξιωματούχοι, στις 3 και 4 Σεπτέμβρη, όχι μόνο επιβεβαιώθηκαν οι δυνατές σχέσεις συνεργασίας με την Κίνα, αλλά σχεδιάστηκαν τα πλάνα και οι στόχοι αμφοτέρων πλευρών για νέα αναπτυξιακά έργα υποδομών και υπηρεσιών για την τριετία 2019-2021, ενώ είναι φανερό ότι εντάσσεται στα φιλόδοξα σχέδια της πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος», των σύγχρονων εμπορικών δρόμων.

Οι ηγέτες αμφοτέρων πλευρών αναγνώρισαν τα οφέλη της διμερούς στενότερης συνεργασίας για τους μονοπωλιακούς τους ομίλους, καθώς από το 2000 έως το 2017 η αξία του όγκου των εμπορικών συναλλαγών από 10 δισ. δολάρια έφτασε περίπου τα 200 δισ. δολάρια.

Από τις εργασίες του Φόρουμ

Τα κινεζικά μονοπώλια πρωταγωνιστούν επίσης σε τεράστια κατασκευαστικά έργα κάθε είδους (φράγματα, υδροηλεκτρικοί σταθμοί, τεράστια στάδια, κοινοβούλια αφρικανικών χωρών κ.ά.), ενώ δίνουν έμφαση στη δημιουργία βιομηχανικού κλάδου παραγωγής πλειάδας προϊόντων και στη δημιουργία υπηρεσιών Υγείας (που ήταν σχεδόν ανύπαρκτες για δεκαετίες), Εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης εκατομμυρίων νεαρών Αφρικανών σε δεκάδες χώρες. Ιδιαίτερη προσοχή δίνουν τα κινεζικά (δημόσια και ιδιωτικά) μονοπώλια για την ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής, γεγονός που δείχνει και νέο πρόγραμμα για την αποστολή 500 Κινέζων ειδικών γεωπόνων σε δεκάδες αφρικανικές χώρες έως το 2021.

Αξίζει να επισημανθεί το γεγονός πως στο Φόρουμ του Πεκίνου επιβεβαιώθηκε η ολοκλήρωση φιλόδοξων κατασκευαστικών έργων σε Τανζανία, Νιγηρία, Κένυα, Καμερούν και Τζιμπουτί (όπου η Κίνα επέλεξε να φτιάξει την πρώτη της στρατιωτική βάση στο εξωτερικό). Αυτή η τεράστια προσπάθεια κινεζικών μονοπωλίων δεν αποβλέπει μόνο σε βραχυπρόθεσμα οφέλη.

Επιδιώκει την ανάπτυξη σταθερών γεωπολιτικών συμμάχων και προγεφυρωμάτων σε βάθος χρόνου, καθώς η Κίνα όπου κυριαρχούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα στον 21ο αιώνα, με την κυβέρνηση του Προέδρου Σι Τζινπίνγκ να διεκδικεί τον τίτλο του «πρωταθλητή» της παγκοσμιοποίησης, της «παγκόσμιας, ανοικτής αγοράς», της δημιουργίας ενός «πολυπολικού» κόσμου σε πολιτική, οικονομία, εμπόριο. Οι σχεδιασμοί της Κίνας που αφορούν την Αφρική, συμπίπτουν με τις γνωστές προβλέψεις άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και επιτελείων για τις σημαντικές δυνατότητες της μαύρης ηπείρου τις επόμενες δεκαετίες.

Κατά την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής του Φόρουμ Συνεργασίας FOCAC, που πρωτοξεκίνησε το 2000, αποφασίστηκε δέσμη σχεδίων δράσης σε διάφορους τομείς με την κινεζική χρηματοδότηση 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Εάν υπολογιστούν και τα άλλα 60 δισ. δολάρια που δόθηκαν από το 2015 για αναπτυξιακά έργα κάθε λογής, τότε τα ποσά επενδύσεων ανέρχονται σε 120 δισ. δολάρια, πέρα από τις πιστώσεις 115 δισ. δολαρίων που έδωσε η Κίνα σε αφρικανικές χώρες μεταξύ 2000-2016.

Ο Κινέζος Πρόεδρος, αναφερόμενος στους στόχους δράσης της επόμενης τριετίας, επισήμανε ότι το 40% των 60 δισ. δολαρίων προορίζεται για έργα που αφορούν την παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και ένα 30% για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών στα δίκτυα μεταφορών αφρικανικών χωρών.

Ειδικότερα το νέο Σχέδιο Δράσης του Φόρουμ Συνεργασίας έως το 2021 προβλέπει οκτώ πρωτοβουλίες «αμοιβαίως επωφελούς συνεργασίας» και «κοινής ανάπτυξης» σε ισάριθμους τομείς.

Στον τομέα προώθησης της βιομηχανίας αποφασίστηκαν η θέσπιση Εμπορικής Εκθεσης Αφρικανικών χωρών στην Κίνα και η παράλληλη ενθάρρυνση κινεζικών επιχειρήσεων για επενδύσεις σε αφρικανικές χώρες. Αποφασίστηκε επίσης η παροχή έκτακτης βοήθειας σε τρόφιμα, ύψους 147 εκατ. δολαρίων, σε χώρες που υπέστησαν φυσικές καταστροφές. Αποφασίστηκε επιπλέον η αποστολή 500 Κινέζων ειδικών γεωπόνων για την αποτροπή ερημοποίησης, την αύξηση της αγροτικής παραγωγής.

Στον τομέα «συνδεσιμότητας των υποδομών» αποφασίστηκε η τυποποίηση του σχεδίου συνεργασίας Κίνας - Αφρικής σε επίπεδο κατασκευής υποδομών στο μοντέλο «επένδυση - κατασκευή - λειτουργία».

Στον τομέα «διευκόλυνση εμπορίου» αποφασίστηκε η αύξηση των εξαγωγών αφρικανικών χωρών στην Κίνα όχι μόνο σε επίπεδο πρώτων υλών αλλά κυρίως σε προϊόντα μεταποίησης.

Τέθηκαν στόχοι για «πράσινη ανάπτυξη», την προστασία του περιβάλλοντος, με επίκεντρο την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, την προστασία της άγριας ζωής και την αποτροπή ερημοποίησης.

Αποφασίστηκαν η δημιουργία 10 εργαστηρίων και κέντρων επαγγελματικής κατάρτισης νεαρών Αφρικανών, η παροχή δεκάδων χιλιάδων κρατικών κινεζικών υποτροφιών σε νέους και νέες από αφρικανικές χώρες.

Στον τομέα της Υγείας αποφασίστηκε η αναβάθμιση τουλάχιστον 50 προγραμμάτων δημόσιας υγείας σε αφρικανικές χώρες, με έμφαση στη συνεργασία με το Αφρικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών και «Νοσοκομείων Σινο-αφρικανικής Φιλίας».

Προβλέπονται επίσης η αύξηση της ανταλλαγής προσώπων μεταξύ Κίνας - αφρικανικών χωρών και η δημιουργία ενός Ινστιτούτου Αφρικανικών Μελετών με έμφαση στις πολιτιστικές ανταλλαγές και επίκεντρο τον αφρικανικό πολιτισμό.

Τέλος, σχεδιάζεται δέσμη δράσεων με έμφαση «στην ειρήνη και την ευημερία», στο πλαίσιο της σινικής πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος» και των αναπτυξιακών στόχων της Ατζέντας 2063 της Αφρικανικής Ενωσης.

Είναι φανερό πως η φιλόδοξη στρατηγική της Κίνας για αύξηση της γεωπολιτικής και οικονομικής επιρροής της στην Αφρική θα προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη όξυνση του ανταγωνισμού με άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Τα σχέδια των ανταγωνιστών της από Ευρώπη, Ασία, Αμερική, για να αποσπάσουν για λογαριασμό τους ένα γενναίο «μερίδιο από την πίτα» της Αφρικής, αναμένεται να αυξήσουν τις τριβές και τις γεωπολιτικές κόντρες που μπορεί να οδηγηθούν και σε στρατιωτική αναμέτρηση, πράγμα που δείχνουν και οι ανάλογες προετοιμασίες, η δημιουργία στρατιωτικών βάσεων στην περιοχή (χαρακτηριστική η περίπτωση του Τζιμπουτί στο Κέρας της Αφρικής όπου έχουν ήδη βάσεις οι ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Σ. Αραβία και έχει εκδηλώσει την πρόθεσή της να αποκτήσει και η Τουρκία).

Copyright 2018 The Associated

Από την υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας

Στη διάρκεια αυτής της συνάντησης, πέραν όλων των άλλων, υπογράφτηκε και «Μνημόνιο Κατανόησης» για τις διμερείς σχέσεις και τη συνεργασία των δύο χωρών, ειδικότερα στην προώθηση του κινεζικού επενδυτικού σχεδίου «OBOR».

Σύμφωνα με το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών, η Ελλάδα είναι «φυσικός συνεργάτης» της Κίνας στην κατασκευή του «ΟBOR», με εμβληματική υποδομή το λιμάνι του Πειραιά, ως «σημαντικό σημείο συνάντησης του Δρόμου του Μεταξιού και του Ναυτικού Δρόμου του Μεταξιού». Σύμφωνα με τους Κινέζους, το λιμάνι αποτελεί «μοντέλο» πάνω στο οποίο θα βασιστεί η περαιτέρω συνεργασία των δυο χωρών...

Χαρακτηριστικό είναι επίσης το άρθρο που δημοσίευσε ο κινεζικός ενημερωτικός ιστότοπος «china.org.cn»¹, υπό τον τίτλο «Η αρμονική εξέλιξη των ελληνοκινεζικών σχέσεων». Οπως σημειώνεται, οι συναντήσεις που πραγματοποίησε ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών «αντικατοπτρίζουν το εξαιρετικό επίπεδο στο οποίο βρίσκονται οι ελληνοκινεζικές σχέσεις», ενώ σε σχέση με το «μνημόνιο κατανόησης» που υπέγραψε με τον Κινέζο ομόλογό του, αναφέρεται ότι «η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα της ΕΕ που υπογράφει ένα τέτοιου είδους έγγραφο».

Στο άρθρο αποτίμησης της επίσκεψης του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών, γίνεται ακόμη αναφορά στις «συνεχείς επενδύσεις» της κινεζικής εταιρείας «Cosco» στο λιμάνι του Πειραιά κατά τα τελευταία χρόνια, οι οποίες «το έχουν μετατρέψει σε έναν από τους μεγαλύτερους διαμετακομιστικούς κόμβους της Μεσογείου, καθώς όλο και περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες το αξιοποιούν αντί των παλιότερων δρομολογίων που κατηύθυναν τα φορτία των πλοίων προς τα λιμάνια της Βορείου Ευρώπης».

Στις αναφορές τους για την ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων με την Ελλάδα και ευρύτερα με χώρες της ΕΕ, Κινέζοι αξιωματούχοι κάνουν ευθείες αναφορές στον ανταγωνισμό που οξύνεται με τις ΗΠΑ, καθώς «αυξάνονται οι μονομερείς προσεγγίσεις και ο προστατευτισμός», με αποτέλεσμα οι διμερείς συμφωνίες που συνάπτονται στο πλαίσιο του «ΟBOR», να αποτελούν ένα σημαντικό σύμβολο στην «πολυμερή προσέγγιση», την απελευθέρωση και διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου και των επενδύσεων.

Από το κάδρο δεν λείπουν ωστόσο οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ από την επιταχυνόμενη κινεζική διείσδυση. Γράφει για παράδειγμα ο ιστότοπος «china.org.cn», ότι η εμβάθυνση της ελληνοκινεζικής συνεργίας που επιταχύνεται τα τελευταία χρόνια σε διάφορους τομείς, προκαλεί «σκεπτικισμό» στην «ηγεμονεύουσα στην Ευρώπη δύναμη, Γερμανία», με το αιτιολογικό ότι «υπονομεύει τη συλλογική πολιτική της ΕΕ έναντι της Κίνας».

Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, παρά το γεγονός ότι η Γερμανία «επωφελείται η ίδια από τη στρατηγική της συνεργασία με την Κίνα σε όλα τα επίπεδα, την ίδια στιγμή καλλιεργεί ένα κλίμα αποτροπής ανάλογης συνεργασίας από άλλες χώρες της ΕΕ, προσπαθώντας να δημιουργήσει έναν μηχανισμό παρεμπόδισης των κινεζικών επενδύσεων»...

Αντίστροφα, η γερμανική «Frankfurter Allgemeine Zeitung» παρατηρεί σε άρθρο της ότι «η Ελλάδα θέλει να συνεργαστεί με την Κίνα στον νέο Δρόμο του Μεταξιού κι αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη στάση της ΕΕ». Η εφημερίδα τονίζει ότι «τα κράτη της ΕΕ είχαν συνεννοηθεί να μην το ξανακάνουν. Παρ' όλα αυτά η Ελλάδα υπέγραψε τώρα μια δήλωση προθέσεων με την Κίνα για τον νέο Δρόμο του Μεταξιού. Με αυτόν τον τρόπο η Αθήνα διαχωρίζει τη θέση της από την ομοφωνία που είχαν επιτύχει οι πρεσβευτές των χωρών της ΕΕ στο Πεκίνο, με εξαίρεση την Ουγγαρία, τον περασμένο Μάρτη».

Στο δημοσίευμα αναφέρεται ότι οι πρεσβευτές της ΕΕ είχαν ζητήσει ανάμεσα σε άλλα «ενιαία στάση των κρατών - μελών απέναντι στο μνημόνιο συνεργασίας με την Κίνα», ενώ ειδικά για το κείμενο που υπέγραψε ο Ν. Κοτζιάς, σημειώνει ότι «έχει υπαγορευτεί λέξη προς λέξη από το Πεκίνο και δεν είναι διαπραγματεύσιμο». Το δημοσίευμα παρατηρεί ότι «η Ελλάδα είχε υποχωρήσει και στο παρελθόν στις κινεζικές διαθέσεις» και καταλήγει τονίζοντας ότι «η Ελλάδα έχει επωφεληθεί περισσότερο από πολλά άλλα ευρωπαϊκά κράτη από τη συνεργασία με την Κίνα»...

Τη μεγαλύτερη εικόνα τη δίνει ωστόσο μια ανάλυση του αμερικανικού κέντρου εξωτερικών αναλύσεων «National Interest»² που επιχειρεί μια αποτίμηση των επιδιώξεων της Κίνας στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη, με τίτλο «Γιατί η Κίνα ερωτοτροπεί με την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη».

Πέρα απ' όλα τα άλλα, αναφέρεται στην ελληνοκινεζική συνεργασία και υπενθυμίζει τη δήλωση της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκ. Μέρκελ, η οποία είπε ότι η ΕΕ «πρέπει να μιλάει με την Κίνα με μία φωνή». Σημειώνει επίσης τη γενικότερη «ενόχληση» της Γερμανίας για τη διαφοροποίηση της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης - Κροατία, Τσεχία, Ουγγαρία - από την κοινή στάση που προωθεί το Βερολίνο.

Ωστόσο, θέτοντας το «ρητορικό ερώτημα» «η Γερμανία πράττει όσα υποστηρίζει;», παραθέτει τις αλλεπάλληλες επισκέψεις της Μέρκελ στο Πεκίνο από όταν αναδείχτηκε στην καγκελαρία, 11 στο σύνολο από το 2005, αλλά και τη γενικότερη αναβαθμισμένη σχέση που αναπτύσσει σε όλα τα επίπεδα κατά τα τελευταία χρόνια.

Ειδικά για το ζήτημα των επενδύσεων, υπενθυμίζει ότι ο μεγαλύτερος όγκος των άμεσων κινεζικών επενδύσεων στην ΕΕ κατευθύνεται προς χώρες της Δυτικής Ευρώπης και συγκεκριμένα 73 δισ. δολάρια στο Ην. Βασίλειο, 37,5 δισ. δολάρια στη Γερμανία και 22 δισ. στη Γαλλία, όταν την ίδια περίοδο καμία άλλη χώρα της Κεντροανατολικής Ευρώπης δεν έχει δεχτεί πάνω από 10 δισ. δολάρια.

Είναι φανερό ότι στο τρίγωνο ΗΠΑ - Κίνα - ΕΕ ο ανταγωνισμός μεγαλώνει, όπως και στο εσωτερικό της ΕΕ, καθώς χώρες με ισχυρό οικονομικό και γεωπολιτικό εκτόπισμα, όπως η Γαλλία, η Γερμανία και άλλες, επιδιώκουν να διαπραγματεύονται αυτοτελώς με την Κίνα, για λογαριασμό των δικών τους μονοπωλίων, ιδιαίτερα στις συνθήκες που δημιουργούν ο προστατευτισμός και η επαναδιαπραγμάτευση των σχέσεων με τις ΗΠΑ.

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο πρέπει να ιδωθεί και η ανάπτυξη των ελληνοκινεζικών σχέσεων σε συγκεκριμένους τομείς, που σε καμιά περίπτωση δεν αμφισβητούν τον ευρωΝΑΤΟικό προσανατολισμό της Ελλάδας, έχουν όμως πάνω τους ισχυρό το αποτύπωμα του ανταγωνισμού που οξύνεται ανάμεσα στις ΗΠΑ και στη Γερμανία.

Παραπομπές:

1. http://www.china.org.cn/opinion/2018-09/04/content_62056233.htm

2. https://nationalinterest.org/feature/why-china-wooing-eastern-and-central-europe-30492