Δυσκολίες υπάρχουν και, σε έναν βαθμό, είναι εντοπισμένες. Αλλωστε, δεν είναι και σημερινές.

Ποια είναι η ρίζα των δυσκολιών; Είναι, μήπως, η θέση των μικροαστικών στρωμάτων στην οικονομία, που τα κάνει δύστροπα, ασταθή στην οργανωμένη πάλη; Είναι οι ιδεολογικές τους καταβολές, που πηγάζουν από την κοινωνική τους θέση, και αναπαράγουν την ανυπομονησία, την απογοήτευση, τη μοιρολατρία;

Ολα αυτά ισχύουν και είναι γνωστά. Ομως, δεν έχουμε σκοπό να απαριθμήσουμε πλευρές της αντικειμενικής πραγματικότητας. Στόχος αυτής της παρέμβασης είναι να εμβαθύνει σε πτυχές του υποκειμενικού παράγοντα. Με την ευκαιρία του Συνεδρίου, ορισμένες επισημάνσεις.

Αν το ψάξουμε λίγο, δύο βασικές κατηγορίες δυσκολιών θα εντοπίσουμε, χωρίς να υποτιμάμε άλλες, δευτερεύουσας πάντως σημασίας. Δυσκολίες ανάλυσης και δυσκολίες καθοδήγησης. Η αντιμετώπιση των πρώτων αποτελεί προϋπόθεση, των δεύτερων είναι το ζητούμενο.

Πιο συγκεκριμένα.

Από πού προέκυψαν τόσο εκτεταμένα μικροαστικά στρώματα (κύρια της πόλης) και με τέτοια αντοχή στο χρόνο; Γιατί στην Ελλάδα (και σε μερικές ακόμα χώρες); Ποιες ανάγκες ανάπτυξης του καπιταλισμού καλύπτουν; Αποτελούν μορφή λανθάνουσας ανεργίας, αυτό που οι αστοί αναλυτές ονομάζουν «επιχειρηματικότητα ανάγκης», και σε ποιον βαθμό; Ποιο είναι το εκτόπισμά τους στην οικονομία, πώς επιδρά στις οικονομικές εξελίξεις; Πώς υλοποιείται η λειτουργία του κεφαλαίου στις μικροεπιχειρήσεις (τις επιχειρήσεις δηλαδή των αυτοαπασχολούμενων χωρίς προσωπικό και αυτών με 1-2 εργαζόμενους); Παράγεται αξία, και κατά συνέπεια υπεραξία, ή πρόκειται για μια προσωρινή, μεταβατική, ερμαφρόδιτη, δεν ξέρω εγώ τι, οικονομική μονάδα; Αν ισχύει το πρώτο οφείλουμε να μελετήσουμε τη λειτουργία των γενικών νόμων στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αν ισχύει το δεύτερο πρέπει να αναδείξουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της οικονομικής «ασυνέχειας». Και τελικά το ζουμί, δηλαδή η πρόβλεψη (αν η ανάλυση δεν οδηγεί στην πρόβλεψη αποτελεί άγονο σχολαστικισμό). Πώς, σε ποιον βαθμό, σε ποιους κλάδους, έχουν προοπτική να επιβιώσουν τα μικροαστικά στρώματα;

Προφανώς, τα παραπάνω και άλλα που πιθανόν διέφυγαν, αποτελούν τίτλους μελετών, που δεν είναι πάντα εφικτό να ολοκληρωθούν, με βάση τις δυνατότητες και τις προτεραιότητες. Και η πρόοδος ανά τομέα μελέτης ποικίλλει, γύρω από έναν ανεπαρκή μέσο όρο, είναι αλήθεια. Το βασικό πρόβλημα όμως δεν βρίσκεται στη μελετητική δουλειά αυτή καθαυτή. Αυτό που λείπει είναι ένα σύγχρονο, συνεκτικό εργαλείο κατανόησης της πραγματικότητας των μικροαστικών στρωμάτων. Αν το έχεις, μπορείς να το ακονίσεις μελετώντας παραπέρα. Ενα εργαλείο που, σε τελική ανάλυση, δεν είναι τόσο πρόβλημα μελέτης, όσο απόφασης. Που θα διευκολύνει τη λύση προβλημάτων καθοδήγησης, για να πάμε παρακάτω.

Τι σημαίνει η φράση «παρέμβαση του Κόμματος στα μικροαστικά στρώματα»;

Προφανώς, είναι η τεκμηρίωση και η ανάδειξη των θέσεών μας για τα λαϊκά αυτά στρώματα, η ενδυνάμωση της αγωνιστικής αντιμονοπωλιακής προοπτικής, είναι ακόμα η δράση των κομμουνιστών στα σωματεία και το συνδικαλιστικό τους κίνημα.

Αναμφίβολα, όλα αυτά είναι στοιχεία της παρέμβασής μας.

Είναι όμως ολόκληρη η εικόνα; Σίγουρα όχι.

Για να είμαστε πιο ακριβείς, θα λέγαμε ότι «παρέμβαση στα μικροαστικά στρώματα» σημαίνει δουλειά για τη Συμμαχία. Και, μάλλον, αυτός θα ήταν πιο εύστοχος τίτλος για το σημείωμα αυτό.

Η Συμμαχία προϋποθέτει συμμάχους στα λαϊκά στρώματα, δεν θα ψάξουμε αλλού για συμμάχους.

Δεν είναι συγκόλληση κομματικών δυνάμεων, είναι πεδίο σύγκρουσης με την αστική ιδεολογία και πολιτική.

Δεν φυτρώνει αυθόρμητα στο έδαφος του καπιταλισμού (το αντίστροφο ο «κοινωνικός αυτοματισμός» ευδοκιμεί).

Η Συμμαχία είναι προϊόν επίμονης και επίπονης συνειδητής δράσης της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης. Ερχεται «απέξω» (από το Κόμμα) και μπολιάζει το εργατικό και όλο το λαϊκό κίνημα. Γι' αυτό χρειάζεται και η επιστημονική τεκμηρίωση, που λέγαμε και παραπάνω.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη.

Ας πάρουμε μια οποιαδήποτε Κομματική Οργάνωση οπουδήποτε στην Ελλάδα, που βάζει τα καθήκοντα στη σειρά. Καθήκον πρώτο, δουλειά στην εργατική τάξη. Σωστά. Καθήκον δεύτερο; Θα λέγαμε δουλειά για τη Συμμαχία, άρα παρέμβαση στα μικροαστικά στρώματα. Γίνεται έτσι; Οχι. Είναι εύκολο; Καθόλου. Προϋποθέτει υψηλό ιδεολογικοπολιτικό επίπεδο λειτουργίας των οργάνων, που δεν είναι πάντα κατακτημένο. Αυτός όμως είναι ο δρόμος που οφείλουμε να περπατήσουμε.

Παρεμπιπτόντως, μια εργατική Κομματική Οργάνωση ασχολείται με τη Συμμαχία; Φυσικά. Στη Συμμαχία την ηγεσία έχει η εργατική τάξη, και η εδραίωσή της είναι σημαντική πλευρά της «πολιτικοποίησης» της δράσης μας στο εργατικό κίνημα. Ασε που οι μικροαστοί είναι τρυπωμένοι σε κάθε ρωγμή της οικονομικής βάσης.

Από μια άλλη πλευρά. Ποια είναι η ουσία της δράσης των μελών του Κόμματος στα μικροαστικά στρώματα; Να τραβήξουν ένα όσο μεγαλύτερο τμήμα τους στην προοπτική της εργατικής εξουσίας (την πλειοψηφία δεν γίνεται, ούτε είναι απαραίτητο) και να ουδετεροποιήσουν την πλειοψηφία, για να βρίσκει λιγότερα στηρίγματα η αστική τάξη. Δηλαδή, κάνουν δουλειά της εργατικής τάξης στα στρώματα αυτά. Οποιος νομίζει ότι μια τέτοια δράση είναι εύκολη και αυτονόητη, είναι «μακριά νυχτωμένος». Η παρέμβαση στα μικροαστικά στρώματα είναι σύνθετη, έχει απαιτήσεις και δεν γίνεται με τσαλαβουτήματα ούτε με τη γνωστή συνήθεια της στρουθοκαμήλου. Να, μια ακόμα υπογράμμιση της αναγκαιότητας της ανάλυσης.

Μήπως όμως μας χρειάζονται ξεχωριστές εξειδικευμένες Κομματικές Οργανώσεις των μικροαστών για να μας λύσουν το πρόβλημα; Σαφέστατα όχι. Οπου υπάρχουν σήμερα τέτοιες, τρύπες και αδυναμίες της παρέμβασής μας στο στρώμα μπαλώνουν, και με τον κίνδυνο των στεγανών και της μονομέρειας. Αν η δράση για τη Συμμαχία δεν γίνει υπόθεση όλου του Κόμματος, δεν λύνεται κανένα πρόβλημα.

Στο σημείωμα αυτό δεν διαχωρίζουμε τα μικροαστικά στρώματα της πόλης από αυτά της υπαίθρου, παρά τις διαφορές που υπάρχουν. Η μικρή ιδιοκτησία είναι πολύ πιο ισχυρή από τις όποιες διαφορές. Ο καπιταλισμός σήμερα κάνει τους αγρότες να μοιάζουν όλο και περισσότερο με τα συγγενικά τους στρώματα της πόλης. Και αυτό απαιτεί προσαρμογές. Για παράδειγμα, τι αξία έχει σήμερα το σύνθημα «η γη στους αγρότες», που αποτέλεσε τη βάση της εργατοαγροτικής συμμαχίας στην Οχτωβριανή Επανάσταση; Οι ενιαίες ρυθμίσεις στο Ασφαλιστικό και το Φορολογικό δεν είναι βίτσιο της κυβέρνησης, αντανακλούν πλευρές της προσαρμογής της αστικής πολιτικής.

Και, τέλος, να σχολιάσουμε μια άποψη, που συνήθως δεν διατυπώνεται ευθέως, αλλά προκύπτει εύκολα από τα μισόλογα. «Να μην τα πολυκοσκινίζουμε, γιατί ο καπιταλισμός θα ισοπεδώσει τα μικροαστικά στρώματα, και θα γλιτώσει και η εργατική τάξη από τον μπελά». Δύο παρατηρήσεις. Πρώτον, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο καπιταλισμός στην Ελλάδα θα φέρει σε πέρας μέχρι τέλους αυτό το «καθήκον». Δεύτερον, το ποιοι και πόσοι βρίσκονται «απέναντι», σε κάθε καμπή της ταξικής πάλης, είναι κρίσιμος παράγοντας στρατηγικής σημασίας. Υπάρχει πλούσια εμπειρία, και απ' την καλή και απ' την ανάποδη.