Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που υπογράφτηκε η Σύμβαση της Γενεύης (28 Ιουλίου 1951), η θεμελιώδης διεθνής σύμβαση για την προστασία των προσφύγων. Κι όμως ο «γιορτασμός» αυτός γίνεται αυτή τη φορά μέσα σε κλίμα ανησυχίας, αλλά και βεβαιότητας ότι πολλές από τις κύριες διατάξεις της Σύμβασης τίθενται πλέον σε αμφισβήτηση και καταπατούνται ανοιχτά από τις συμβαλλόμενες χώρες. Οπως για πρώτη φορά, ίσως, τόσο ανοιχτά η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες - με αφορμή τη σημερινή επέτειο - ξεπέρασε τον... εαυτό της κι έστειλε μια ανακοίνωση - καταπέλτη για τα 141 κράτη που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση, χωρίς ωστόσο να εφαρμόζουν πλέον τις διατάξεις της.

«Τα τελευταία χρόνια η διαχρονική ισχύς της Σύμβασης του 1951 έχει αμφισβητηθεί δημόσια, σε διάφορες περιοχές του κόσμου. Αυτό έχει σημάνει συναγερμό στα μέλη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς αισθάνονται ότι η παγκόσμια πολιτική παίζεται, σε ευρύ φάσμα, σε βάρος της Σύμβασης και κατά συνέπεια σε βάρος των προσφύγων που προστατεύονται απ' αυτή», αναφέρει η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ.

Τα βασικά «επιχειρήματα» των κρατών που αμφισβητούν τη Σύμβαση είναι ότι υπάρχει ραγδαία αύξηση του αριθμού των αιτούντων άσυλο στις αναπτυγμένες χώρες (οι λόγοι φυσικά πουθενά δεν αναφέρονται), η εξάπλωση των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών, η διευρυμένη πλέον αντίληψη ότι η πλειονότητα των αιτούντων άσυλο δεν είναι «γνήσιοι» και το υψηλό κόστος που απαιτούν τα συστήματα παροχής ασύλου στις χώρες υποδοχής. «Οι λόγοι και οι ανησυχίες αυτές τείνουν να αγνοήσουν πως η κύρια αιτία της απότομης αυτής ανόδου των αιτούντων άσυλο οφείλεται στις τρεις σημαντικές εστίες πολέμου που βίωσε η Ευρώπη κατά τη δεκαετία του 1990, παράλληλα με τις πολλαπλές συρράξεις σε άλλες περιοχές του κόσμου», απαντά ο ΟΗΕ. Λέει, δηλαδή, ουσιαστικά πως όσοι ευθύνονται γι' αυτούς τους πολέμους, έρχονται μετά και κλείνουν τις πόρτες τους στους πρόσφυγες που αυτοί δημιούργησαν!

Ο ΟΗΕ δεν ξεχνά να αναφέρει ότι οι διαδικασίες ασύλου ορισμένων κρατών είναι ανεπαρκείς, σε σημείο που να παίρνει χρόνια για να βγουν αποφάσεις υπέρ ή κατά των αιτούντων άσυλο, όπως και ότι οι χώρες αυτές κρατούν υπό μορφή κράτησης κάθε έναν αιτούντα άσυλο, που εισέρχεται στη χώρα τους χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα.

Η χώρα μας υπέγραψε τη συγκεκριμένη Σύμβαση το 1959, μόνο που σήμερα - με τα στοιχεία που δίνει το ίδιο το υπουργείο Δημόσιας Τάξης - είναι μια απ' τις χώρες με το χαμηλότερο ποσοστό έγκρισης πολιτικού άσυλου. Στην ουσία αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα παραβιάζει κατ' εξακολούθηση το άρθρο 33 της Σύμβασης (το πλέον σημαντικό), που λέει ότι «ουδεμία συμβαλλόμενη χώρα θα απελαύνει ή θα επαναπροωθεί, καθ' οιονδήποτε τρόπον, πρόσφυγας εις τα σύνορα εδαφών ένθα η ζωή ή ελευθερία αυτών απειλούνται...».

Συγκεκριμένα κατά τα τελευταία πέντε έτη στη χώρα μας οι αιτήσεις και χορηγήσεις πολιτικού ασύλου είχαν ως εξής: Το 1996 έγιναν 1.572 αιτήσεις, αναγνωρίστηκαν 139 άτομα (ποσοστό 22%), το 1997 το ποσοστό πέφτει στο 5,5%, το 1998 ακόμα χαμηλότερα στο 4%, το 1999 το ποσοστό εξακολουθεί να είναι χαμηλά στο 8,5%, το 2000 φτάνει το 11,2% και το πρώτο τρίμηνο του 2001 στο 13,4%. «Αν πρόσφυγες στέλνονται πίσω στον κίνδυνο, τότε όλα τα άλλα μέτρα που αποβλέπουν στην προστασία και την αρωγή τους είναι πραγματικά ανούσια. Κατά το Διεθνές Δίκαιο, αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει και η κραυγαλέα αγνόηση του Διεθνούς Δικαίου είναι μια πολύ επικίνδυνη οδός», λέει απ' την πλευρά του ο ΟΗΕ. Η ελληνική κυβέρνηση, πάντως, έχει αποδείξει χρόνια τώρα πως κωφεύει...