Σε παλιότερο σημείωμά μας, είχαμε καταγράψει την πληθώρα των οικολογικών περιοδικών που υπάρχουν (και υπήρξαν, γιατί μερικά από αυτά έκλεισαν) στην Ελλάδα και την αναντιστοιχία του μεγάλου τους αριθμού, με το οικολογικό κίνημα της χώρας, που εξακολουθεί να βρίσκεται σε εμβρυακή κατάσταση (ούτε καν νηπιακή), διασπαρμένο γεωγραφικά (σ.σ. οι πέντε - έξι αξιόλογες οργανώσεις βρίσκονται στην επαρχία) και με βαθύτατες εσωτερικές διαφορές (εξ ου και η διάλυση της Ομοσπονδίας των Οικολόγων - Εναλλακτικών, που κατόρθωσαν να εκπροσωπηθούν στη Βουλή πριν μερικά χρόνια). Το μεγάλο ενδιαφέρον, όμως, των πολιτών γύρω από τα οικολογικά ζητήματα είχε σαν αποτέλεσμα να κυκλοφορήσουν αρκετοί «πράσινοι» τίτλοι την τελευταία δεκαπενταετία, που αισίως έχουν προσεγγίσει τους χίλιους! Κι επειδή όσοι δεν έχουν κάποιο ειδικό ενδιαφέρον για την Οικολογία ή κάποιας μορφής ...διαστροφή με το περιβάλλον, είναι αδύνατο να τους αποκτήσουν και, πολύ περισσότερο, να τους διαβάσουν όλους, αποφασίσαμε να σας παρουσιάσουμε δώδεκα από έναν κατάλογο τριάντα από τους καλύτερους, κατά τη γνώμη μας, τίτλους, φροντίζοντας να καλύπτουν όλες τις «σχολές» και τις επικρατούσες τάσεις. Φυσικά, μια τέτοια επιλογή ενέχει τους κινδύνους να χαρακτηριστεί για σκοπιμότητες ή ηθελημένες παραλείψεις. Εμείς το επιχειρούμε, υποσχόμενοι σύντομα ένα δεύτερο αφιέρωμα. Καλή ανάγνωση και καλό καλοκαίρι!

Αν από κάπου πρέπει κανείς να ξεκινήσει την ενημέρωσή του για την Οικολογία, είναι, φυσικά, η ιστορία της και πώς αυτή διαμορφώθηκε στη διάρκεια του χρόνου. Η «Ιστορία της Οικολογίας» του Πασκάλ Ακο από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», είναι το πληρέστερο βιβλίο και από αυτά που απευθύνονται στους απαιτητικούς αναγνώστες. Αφού εξετάζει τη φύση της Οικολογίας στο πρώτο μέρος, περνά στη φύση των ανθρώπων, για να καταλήξει σε ορισμένα θεμελιώδη συμπεράσματα, που αποτελούν το Α και το Ω της επιστήμης αυτής. Μέσα από τις σελίδες του υπέροχου αυτού βιβλίου, διαβάζουμε για την Οικολογία του Αριστοτέλη, τον Χέκελ, τον Λίντεμαν, τους αδερφούς Οντουμ και όλους όσοι αποτέλεσαν τους θεμελιωτές της.

Η «Εισαγωγή στην Οικολογία» του J. Emberlin των εκδ. «Τυπωθήτω» είναι μια προσέγγιση της φύσης, με οδηγό την ιστορία των έμβιων όντων. Η βιολογία των πληθυσμών - όπως εύστοχα σημειώνει στο εισαγωγικό σημείωμα ο πανεπιστημιακός Α. Τρούμπης - έχει επικρατήσει σήμερα στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Αφού ο συγγραφέας παρουσιάσει με απλό και μεθοδολογικό τρόπο τις έννοιες της Οικολογίας, εξετάζει τους κυριότερους τύπους των φυσικών οικοσυστημάτων. Ακολουθεί η παράθεση των βασικότερων τεχνικών δειγματοληψίας των φυσικών συστημάτων και αναλύεται ο ρόλος του ανθρώπου ως οικολογικού παράγοντα. Τέλος, υποδεικνύεται η μεθοδολογία μελέτης μιας βιοκατοικίας.

Η «Οικολογία» του Πιερ Σάμουελ είναι από τα πρώτα και καλύτερα βιβλία του είδους τους κι έχει ζωή (στην Ελλάδα) είκοσι πέντε ετών. Κυκλοφόρησε από τις εκδ. «Νεφέλη» και διαβάστηκε από πολλούς αναγνώστες. Τα εφτά πρώτα κεφάλαιά του αναφέρονται στην ένταση των νερών - αέρα, τις πηγές, τα σώματά μας, την πολεοδομία, τον πόλεμο, τους αριθμούς, τα φύλα και καταλήγει στην ελευθερία της Οικολογίας. Μη σας ξενίζουν οι τίτλοι. Είναι μια μελέτη, που καλύπτει σχεδόν όλους τους τομείς της Οικολογίας. Κι από αυτές που λέμε «κλασικές».

«Ανθρωπος και περιβάλλον Ι, ΙΙ», είναι δυο τόμοι που γράφτηκαν για το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Αγγλίας και κυκλοφόρησαν από τον οίκο «Κουτσουμπός». Με πληθώρα διαγραμμάτων, στατιστικών πινάκων και εικόνων, βοηθούν σημαντικά σε όλους όσοι θέλουν να κατανοήσουν την Οικολογία. Η κατανόηση του περιβάλλοντος, ο άνθρωπος και το περιβάλλον, ο ρόλος της χαρτογραφίας, η επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον και η αξιοποίηση των πόρων είναι οι βασικές ενότητες των δυο τόμων. Πλούσια η βιβλιογραφία και πολύ χρήσιμα τα ερωτηματολόγια στο τέλος κάθε κεφαλαίου βοηθούν στην εμπέδωση των κειμένων.

Ο Α. Γεωργόπουλος υπογράφει το βιβλίο «Γη, ένας μικρός και εύθραυστος πλανήτης» των εκδ.«Gutenberg». Μια εξαιρετική εργασία, που μπορεί να γράφτηκε για τους φοιτητές των Παιδαγωγικών Τμημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αλλά μπορεί - και πρέπει - να διαβαστεί απ' όλους μας. Περιλαμβάνει όλα όσα θα θέλαμε να γνωρίζουμε για τα σύγχρονα οικολογικά προβλήματα του πλανήτη, με πληθώρα αναφορών στην Ελλάδα. Πίνακες και στατιστικά διαγράμματα βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της υπάρχουσας κατάστασης με γλώσσα εύληπτη και γλαφυρό ύφος, που, παρά το μεγάλο του όγκο, κάνει τον αναγνώστη να το διαβάσει από την αρχή μέχρι το τέλος.

«Στο σοσιαλισμό πάνε με ποδήλατο», μας λέει ο θεολόγος, φιλόσοφος, ιερέας και οικολόγος Ιβάν Ιλιτς, σ' ένα από τα πλέον μεταφρασμένα και αγαπητά βιβλία σ' ολόκληρη την υφήλιο. Στη χώρα μας κυκλοφόρησε πριν από δώδεκα χρόνια από τις εκδ. «Κατσάνος». Η ενεργειακή κρίση, η βιομηχανία της κυκλοφορίας, η σπατάλη του χρόνου, ο στρεβλός ρόλος της βιομηχανίας και οι εξοπλισμοί είναι μερικά από τα θέματα που θίγει ο συγγραφέας με μοναδικό τρόπο.

«Η σύγχρονη οικολογική κρίση» των εκδ. «Βιβλιόπολις» είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία του Μάρεϊ Μπούκτσιν. Του θεμελιωτή της Κοινωνικής Οικολογίας, που αποτελεί τον πιο πολυδιαβασμένο συγγραφέα οικολογικών ζητημάτων στην Ελλάδα (κι όχι μόνο). Στο συγκεκριμένο βιβλίο, περιλαμβάνονται τέσσερα θέματα για την «Αναθεώρηση της ηθικής, της φύσης και της κοινωνίας», για την «Οικονομία της αγοράς ή την ηθική οικονομία», την «Οικολογική και κοινωνική ισορροπία» και τους «Εργαζόμενους και το κίνημα ειρήνης».

Ενα από τα πιο προκλητικά βιβλία, με οικολογικό περιεχόμενο, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, είναι, αναμφισβήτητα, το βιβλίο της Ρίτα Μαντότο με τίτλο «Ο οικοκαπιταλισμός» των εκδ. «Στάχυ». Συνεργάτης της ιταλικής εφημερίδας «Μανιφέστο» και μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Καπιταλισμός - Φύση - Σοσιαλισμός», η συγγραφέας ασκεί κριτική εξ αριστερών σ' αυτούς που προσπαθούν να εξωραΐσουν τον καπιταλισμό ...πρασινίζοντάς τον. Παράλληλα, αποκαλύπτει το ρόλο της Διεθνούς Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στη φτώχεια και την περιβαλλοντική υποβάθμιση των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Απομυθοποιεί την αγορά, προσδιορίζει τα αίτια της κρίσης και προτείνει τρόπους για την έξοδο απ' αυτήν.

Η «Σιωπηλή Ανοιξη» της Ράκελ Κάρσον είναι από τα πρώτα βιβλία που γράφηκαν - ίσως με κάποια υπερβολή - για να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο στην επερχόμενη οικολογική καταστροφή. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Κάκτος». Δε γνώρισε, όμως, την επιτυχία που θα περίμενε κάποιος γνώστης του γεγονότος ότι έχει πραγματοποιήσει πολλαπλές εκδόσεις στο εξωτερικό κι έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες. Η αξία του έγκειται, εκτός όλων των άλλων, και στο χρόνο που η συγγραφέας επισήμανε τα προβλήματα που άπτονται του περιβάλλοντος, όταν το οικολογικό κίνημα βρισκόταν στα σπάργανα, οι επιστήμονες σνόμπαραν τα οικολογικά προβλήματα και η ανάπτυξη ήταν το μόνο ιδεώδες της παγκόσμιας κοινότητας.

Η λειψυδρία είναι ένα από τα πιο απειλητικά φαινόμενα του αιώνα μας. Η δραματική μείωση των γλυκών νερών μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε πολέμους μεταξύ χωρών που διεκδικούν αμφισβητούμενους υδάτινους πόρους. Σύντομα όλοι θα μιλούν για τον «άσπρο χρυσό» κι ο «μαύρος χρυσός» θα περάσει στη δεύτερη θέση. Υπάρχει λύση; Ναι, απαντά η Σάντρα Πόστελ, στο βιβλίο της «Η τελευταία όαση» των εκδ. «Νέα Σύνορα». Μια σειρά μέθοδοι εξοικονόμησης και αποδοτικότερης χρήσης του νερού έχουν δοκιμαστεί μ' επιτυχία σε διάφορα μέρη. Αυτό που μένει είναι να υιοθετηθούν, να εφαρμοστούν συστηματικά από όλες τις χώρες (ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές τους). Μια μελέτη με αισιόδοξα μηνύματα σ' ένα πολύπλοκο και κρίσιμο ζήτημα.

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση μέρα με τη μέρα εδραιώνει μια σημαντική παρουσία στο χώρο της εκπαίδευσής μας. Το βιβλίο των Θ. Κουσουρή - Α. Αθανασάκη με τίτλο «Περιβάλλον - Οικολογία - Εκπαίδευση» είναι ένα πρώτης τάξεως βοήθημα στους εκπαιδευτικούς, που πρωτοξεκινούν να στήσουν περιβαλλοντικές ομάδες στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Με μεγάλη θητεία στο χώρο, οι συγγραφείς κατορθώνουν να παρουσιάσουν με σύστημα «σκόρπιες γνώσεις», έτσι ώστε να υπάρχει κάποιος βασικός «μπούσουλας» στους δασκάλους. Γιατί, εκτός από το μεράκι, την όρεξη για δουλιά και το εθελοντικό πνεύμα, απαιτείται και ένα επίπεδο γνώσεων. Κυκλοφορεί από τις εκδ. «Σαββάλα».

Η «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» είναι το βιβλίο της πανεπιστημιακού Ε. Φλογαΐτη και κυκλοφορεί από τις «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις». Μαζί με το προηγούμενο αποτελούν ένα πρώτης τάξεως εφόδιο γι' αυτούς που ενδιαφέρονται και ασχολούνται με το συγκεκριμένο αντικείμενο στο χώρο της Παιδείας. Η γέννηση, η εξέλιξη και οι υπάρχουσες θεωρητικές προσεγγίσεις για την ΠΕ, όπως κι ένας οδηγός πρακτικών εφαρμογών στο σχολείο, είναι μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες σελίδες του πολύ καλού αυτού βιβλίου.