Οικονομική πολιτική. Εκπαίδευση. Υγεία... Ζητήματα, που ίσως έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στις γενικές εκλογές οποιασδήποτε χώρας, ελάχιστα απασχολούν τους περίπου 447.640 ψηφοφόρους του Μαυροβουνίου, που προσέρχονται σήμερα στις κάλπες, για να εκλέξουν νέα - προς το παρόν πολιτειακή... - κυβέρνηση και 77μελές Κοινοβούλιο. Ισως όχι αδικαιολόγητα, καθώς σ' αυτές τις κάλπες διακυβεύονται πολύ περισσότερα απ' ό,τι στις συνήθεις εκλογές. Κυρίως, επειδή ο νικητής των σημερινών εκλογών θα καθορίσει αυτόματα εάν το Μαυροβούνιο - παρά τα δεδομένα οικονομικά και στρατηγικά προβλήματα - θα τραβήξει το μοναχικό δρόμο της ανεξαρτησίας ή θα παραμείνει στην ήδη χαλαρή αγκαλιά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Εάν, δηλαδή, το Μαυροβούνιο και η Σερβία θα τραβήξουν χωριστούς δρόμους και θα χαρτογραφηθούν μελλοντικά ως ανεξάρτητα κράτη, όπως είχε, άλλωστε, γίνει και στο παρελθόν, μεταξύ του 1878 και του 1918...

Οσον αφορά, πάντως, την τάση του εκλογικού σώματος, όπως αυτή τουλάχιστον καταγράφεται από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, φαίνεται πως το 43,6% των ψηφοφόρων θα ψήφιζε υπέρ του νυν κυβερνητικού συνασπισμού του Προέδρου του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς («Η νίκη είναι του Μαυροβουνίου»), που επιθυμεί τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία και ένα άλλο ποσοστό της τάξης του 26,4% θα ψήφιζε υπέρ του αντιπολιτευόμενου συνασπισμού κομμάτων («Μαζί για τη Γιουγκοσλαβία»), που τάσσεται υπέρ της παραμονής στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.

Μολονότι οι υποψήφιοι βουλευτές που παίρνουν μέρος σ' αυτές τις εκλογές είναι δεκάδες και οι εκλογικοί συνασπισμοί και τα κόμματα που συμμετέχουν ανέρχονται σε 16, εντούτοις η στάση όλων απέναντι στο δίλημμα «ανεξαρτησία ή όχι» λειτουργεί καταλυτικά στο χαρακτηρισμό έκαστου πολιτικού σχηματισμού ως υπέρμαχου της ανεξαρτησίας ή υποστηρικτή της ομοσπονδίας... Ωστόσο, δύο εκλογικοί συνασπισμοί διακρίνονται ως οι «μονομάχοι» των σημερινών εκλογών. Ο εκλογικός συνασπισμός του νυν Προέδρου του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς «Η Νίκη Είναι του Μαυροβουνίου» και ο εκλογικός συνασπισμός «Μαζί για τη Γιουγκοσλαβία» του προέδρου του αντιπολιτευόμενου «Σοσιαλιστικού Λαϊκού Κόμματος», Πρέντραγκ Μπουλάτοβιτς.

«Η Νίκη είναι του Μαυροβουνίου» συγκροτείται από το Δημοκρατικό Κόμμα Σοσιαλιστών (DPS) του Μ. Τζουκάνοβιτς και από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDP) του Ζάρκο Ράκτσεβιτς. Ρητορικώς, τουλάχιστον, υποστηρίζει τον «επανακαθορισμό» των σχέσεων Βελιγραδίου - Ποντγκόριτσα με τη δημιουργία μιας ένωσης δύο ...ανεξαρτήτων κρατών, εκ των οποίων το ένα θα είναι το ανεξάρτητο Μαυροβούνιο...

Ο εκλογικός συνασπισμός «Μαζί για τη Γιουγκοσλαβία» αντιτίθεται στην προοπτική αποχώρησης του Μαυροβουνίου από την ΟΔΓ και ως εκ τούτου επιδιώκει τη διατήρηση της ομοσπονδίας σε μια «ισότιμη βάση», κατόπιν συμφωνίας των κυβερνήσεων των δυο Δημοκρατιών. Αποτελείται από το Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα (SNP) του Πρέντραγκ Μπουλάτοβιτς, το Λαϊκό Κόμμα (NS) του Ντράγκαν Σοτς και το Σερβικό Λαϊκό Κόμμα (SNS) του Μπόζινταρ Μπόγιοβιτς.

Ομως, και τα δύο αυτά εκλογικά μπλοκ αποτελούν τους δύο πόλους που ελκύουν την υποστήριξη και άλλων κομμάτων.

Για παράδειγμα, μεταξύ των συμμάχων του εκλογικού μπλοκ του Τζουκάνοβιτς, όσον αφορά στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία, καταγράφονται - για τους δικούς τους λόγους - ο «Βοσνιακός - μουσουλμανικός δημοκρατικός συνασπισμός Μαυροβουνίου», το «Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα - Φωνή υπέρ του Μαυροβουνίου» (LDPCG), η Φιλελεύθερη Ενωση Μαυροβουνίου(LSCG) του Μίοντραγκ Ζίβκοβιτς και τα τρία κόμματα των Αλβανών του Μαυροβουνίου: «Κόμμα Δημοκρατικής Ευημερίας» του Οσμάν Ρετζά (SDP), η «Δημοκρατική Ενωση Μαυροβουνίου» (DS) του Μεχμέτ Μπαρντχί και η «Δημοκρατική Ενωση Αλβανών» (DUA).

Απ' την άλλη πλευρά, τα κόμματα που συνεργάζονται με τον εκλογικό συνασπισμό «Μαζί για τη Γιουγκοσλαβία» και επιθυμούν την παραμονή του Μαυροβουνίου στην Ομοσπονδία, είναι το «Σερβικό Ριζοσπαστικό Κόμμα» του Β. Σέσελι, η «Γιουγκοσλαβική Αριστερά Μαυροβουνίου» και το «Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα Μαυροβουνίου» με επίτιμο πρόεδρο τον Μομίρ Μπουλάτοβιτς (πρώην Πρόεδρο του Μαυροβουνίου και πρωθυπουργό της Ομοσπονδίας).

Δεν μπορέσαμε, ωστόσο, να αντιληφθούμε τη στάση άλλων κομμάτων πάνω στο δίλημμα ανεξάρτητο ή μη Μαυροβούνιο, όπως, επί παραδείγματι, το «Κόμμα καταθετών συναλλάγματος Μαυροβουνίου», το «Κόμμα για την προστασία των συναλλαγματικών καταθέσεων και την κοινωνική ασφάλεια των πολιτών», το «Κόμμα φυσικών νόμων». Να συμπεράνουμε από την ονομασία των κομμάτων αυτών πως θέτουν υπόψη των ψηφοφόρων άλλες προτεραιότητες;

«Η ιδέα της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας στο Μαυροβούνιο είναι νεκρή», δήλωνε προ λίγων βδομάδων ο Πρόεδρος του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς, σε δημοσιογράφους ξένων πρακτορείων. Ο ίδιος, όμως, παρέλειπε να προσθέσει πως ο ίδιος είχε κάνει οτιδήποτε, για να σπάσει τους δεσμούς που ενώνουν το Μαυροβούνιο με τη Σερβία σε μία κοινή ομοσπονδία.

Πριν δύο περίπου χρόνια, η κυβέρνηση του Μ. Τζουκάνοβιτς καθιέρωσε το γερμανικό μάρκο ως το βασικό νόμισμα του Μαυροβουνίου, επιβάλλοντας μάλιστα και πρόστιμο σε όσους επέμεναν να κάνουν τις συναλλαγές τους με το σερβικό δηνάριο. Συγκρότησε, εκπαίδευσε και εξόπλισε (με δυτικοευρωπαϊκή - και όχι μόνον - υποστήριξη) μία, κατά τους τύπους μόνον, «αστυνομική δύναμη», που αριθμεί επισήμως 15.000 άνδρες, αλλά που σύμφωνα με κόμματα της αντιπολίτευσης σε Ποντγκόριτσα και Βελιγράδι θα μπορούσε να ξεπεράσει και τα 45.000 άτομα. Εχει στήσει «άτυπα» τελωνεία στα διοικητικά όρια με τη Σερβία. Ασκεί επί της ουσίας ξεχωριστή εξωτερική και οικονομική πολιτική, με την προσδοκία πως η Ποντγκόριτσα θα μπορούσε γρηγορότερα από το Βελιγράδι να προωθήσει την ένταξή της στους ευρω-ατλαντικούς θεσμούς. Ομως, ο Τζουκάνοβιτς παραλείπει εξίσου συχνά, αν όχι πάντα, αναφορές που, αν και φωτογραφίζουν ένα «ενισχυμένο» οικονομικά προφίλ της Ποντγκόριτσα, ακτινογραφούν στην πραγματικότητα ένα «κράτος εν κράτει» με σκελετό «οργανωμένης» παραοικονομίας, όπου ανθεί το λαθρεμπόριο τσιγάρων και αλκοόλ.

Δεν είναι, όμως, μόνον τα πεπραγμένα της κυβέρνησης Τζουκάνοβιτς στο πεδίο της αποτίναξης των ήδη χαλαρών δεσμών που έλκουν και συνδέουν το Μαυροβούνιο και τη Σερβία. Πολλές χώρες της Δύσης και ορισμένες της Ανατολής (όπως Ρωσία), «προβλέποντας» μεσοπρόθεσμες εξελίξεις και προεξοφλώντας την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου (με ή χωρίς το ενδεχόμενο δημοψήφισμα τον ερχόμενο Ιούνιο), έχουν ήδη εγκαταστήσει στην Ποντγκόριτσα προξενεία, με το σκεπτικό πως ό,τι και να γίνει θα πρέπει να υπάρξει μία ομαλή σχέση οικονομικής και άλλης συνεργασίας στο μέλλον...

Πέρα από τη Γερμανία, που έχει ολοφάνερα διεισδύσει πολυεπίπεδα σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, οι ΗΠΑ εξακολουθούν -παρά τα φαινόμενα (ας θυμηθούμε την άρνηση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κόλιν Πάουελ, να συναντηθεί προ διμήνου με τον Πρόεδρο του Μαυροβουνίου) - να έχουν στενή συνεργασία με το καθεστώς Τζουκάνοβιτς.

Οσο για την ανακοίνωση της 11ης Απρίλη, που προέκυψε από την τελευταία συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ομάδας Επαφής για το Γιουγκοσλαβικό και με την οποία ουσιαστικά αποθαρρυνόταν η ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου, μάλλον είναι αντικατοπτρισμός της υποκριτικής πολιτικής που ασκούν στην περιοχή οι υπερδυνάμεις και οι περιφερειακοί ουραγοί τους, καθώς, απ' τη μια, δηλώνουν πίστη και σεβασμό στα νυν βαλκανικά σύνορα, και, απ' την άλλη, κάνουν ό,τι μπορούν για να εξασφαλίσουν το δικό τους μερτικό στην πίτα που γεννά η πολιτική του «διαίρει και βασίλευε».

Αν όλα, λοιπόν, πάνε σύμφωνα με τα σχέδια του Τζουκάνοβιτς, τι μέλλει γενέσθαι στην ευρύτερη περιοχή;

Οι πιο αισιόδοξοι «σεναριολόγοι» θεωρούν πως η ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου δε θα σημάνει παρά την επισημοποίηση των ήδη ξεχωριστών δρόμων που έχουν διαλέξει προ πολλού οι δύο εταίροι της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας.

Οι απαισιόδοξοι προβλέπουν μία νέα σειρά ταραχών στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, καθώς η ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου θα έδινε νέα ώθηση στα αιτήματα μίας σειράς εθνοτήτων, που θα διεκδικούσαν το δικό τους κρατίδιο και ενδεχόμενα την απόσχιση των περιοχών όπου πλειοψηφούν, με στόχο την ένωσή τους με άλλες «αδελφές» εθνολογικά περιοχές - όπως, π.χ., έχουν ήδη διακηρύξει ορισμένα ακραία στοιχεία των Αλβανών και των Βόσνιων μουσουλμάνων του Μαυροβουνίου.

Τα κομμάτια του βαλκανικού ντόμινο, όμως, δεν αποκλείεται να αλλάξουν «στρατηγική σειρά» μόνο σε ό,τι αφορά το Μαυροβούνιο, καθώς ενδέχεται να δώσουν νέα δυναμική σε αυτονομιστικά κινήματα, κυρίως, των Αλβανών γειτονικών περιοχών ή χωρών. Ορισμένοι προβλέπουν, π.χ., πως ένα ανεξάρτητο Μαυροβούνιο θα λειτουργούσε ως ένας επιπρόσθετος «άσος» στα χέρια, είτε των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου για την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής, είτε των Αλβανών αυτονομιστών που επιδιώκουν την απόσχιση του Τέτοβο και άλλων αλβανοκατοικούμενων περιοχών της ΠΓΔΜ και την ένωση αυτών σε ένα «μεγάλο Κοσσυφοπέδιο» ή μακροπρόθεσμα σε μία «Μεγάλη Αλβανία».

Την απόσχιση του Μαυροβουνίου θα μπορούσαν επιπλέον να «αξιοποιήσουν» οι Σέρβοι της Βοσνίας, διεκδικώντας μία ουσιαστικά ανεξάρτητη «Σερβοβοσνιακή Δημοκρατία» και οι Κροάτες της Βοσνίας, που ήδη κινούνται πυρετωδώς, αυτό το διάστημα, προς μία παρόμοια κατεύθυνση.

Ας μην ξεχνάμε, απ' την άλλη πλευρά, και την επαρχία της Βοϊβοδίνας, που φιλοξενεί στο έδαφός της μία σημαντική ουγγρική μειονότητα και από την οποία δε λείπουν ούτε τα κόμματα, ούτε οι έξωθεν δυνάμεις, που θα επιθυμούσαν την κατά το συντομότερο δυνατόν απόσχισή της από τη Σερβία.

Ούτε λόγος να γίνεται, βέβαια, για τις συνέπειες που θα είχε η ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου στους ομοσπονδιακούς θεσμούς της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας. Πρώτα απ' όλα, ο νυν Γιουγκοσλάβος Πρόεδρος Βόγισλαβ Κοστούνιτσα δε θα είχε πλέον λόγο ύπαρξης, όπως επίσης και το ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο ή η ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Θεωρείται, επίσης, βέβαιο πως μία τέτοια εξέλιξη θα δρομολογούσε τουλάχιστον νέες πρόωρες εκλογές στη Σερβία. Μέρη τέτοιων υποθέσεων ίσως υλοποιηθούν συντομότατα, με την προϋπόθεση, βέβαια, πως οι κάλπες θα αναδείξουν νικητή το εκλογικό μπλοκ του Μίλο Τζουκάνοβιτς... Ομως, ακόμη και στην αντίθετη περίπτωση, η συνέχεια, ούτως ή άλλως, στα Βαλκάνια παραμένει σε «ενδιαφέρουσα»...