Τις τελευταίες δεκαετίες καταγράφεται σταθερά πως το προβάδισμα που είχαν σε κρίσιμες γεωπολιτικές εξελίξεις στη λεγόμενη «Μαύρη Ηπειρο» ευρωπαϊκές πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία και λιγότερο Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Πορτογαλία) ως τις δεκαετίες του '60 και του '70 (οπότε θριάμβευσαν αφρικανικά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και με τη στήριξη των σοσιαλιστικών χωρών και της ΕΣΣΔ), άρχισε να μειώνεται σημαντικά, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του '90, ως περίπου το 2000 προς όφελος κυρίως του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Οι επεμβάσεις των ιμπεριαλιστών στην Αφρική γίνονταν ως επί το πλείστον μέσω του πολιτικο-οικονομικού ελέγχου διεφθαρμένων, κυβερνήσεων που κάλυπταν τα συμφέροντα δυτικών πολυεθνικών εταιρειών σε βάρος των λαών τους. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δε δίσταζαν, ενίοτε και φανερά, να στηρίζουν πραξικοπήματα και να εξαπολύουν στρατιωτικές επεμβάσεις υπό διάφορα προσχήματα (διάσωση και απομάκρυνση Δυτικών υπηκόων, «ανθρωπιστικοί» λόγοι κλπ). Η κατάσταση αυτή οξύνθηκε ιδιαίτερα μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές στο τέλος της δεκαετίας του '80.

Ως το τέλος του 20ού αιώνα, ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός στην Αφρική κινούνταν στη σφαίρα της σύγκρουσης ή και -κατά περίπτωση- της ταύτισης των συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας.

Δεν είναι τυχαίο πως λίγα χρόνια μετά την ανατροπή της ΕΣΣΔ, η πρώτη ιμπεριαλιστική επέμβαση των δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ) καταγράφηκε στην υποσαχάρεια Αφρική το 1992-1994, στη Σομαλία (ανατολική Αφρική), με απόφαση του ΟΗΕ και πρόσχημα τα θύματα της λιμοκτονίας. (Οι ίδιες επεμβατικές δυνάμεις επανήλθαν πριν λίγα χρόνια στον τόπο του εγκλήματος, έχοντας σήμερα σημαντικές ναυτικές δυνάμεις στον Κόλπο του Αντεν, με πρόσχημα την καταπολέμηση της πειρατείας...).

Ακολούθησαν επεμβάσεις βρετανικών και γαλλικών στρατιωτικών δυνάμεων σε πρώην αποικίες (Ακτή Ελεφαντοστού, Λιβερία, Ρουάντα, Σιέρα Λεόνε κ.ά.) με διάφορα προσχήματα και αφορμές όπως η διάσωση πολιτών τους εν μέσω της ανάφλεξης εμφυλίων συρράξεων... Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνον η Γαλλία από τη δεκαετία του 1960 ως το 2005 είχε πραγματοποιήσει 46 στρατιωτικές επεμβάσεις σε πρώην αποικίες της...

Παράλληλα, τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου στο δυτικοαφρικανικό Κόλπο της Γουινέας, που είχαν εντοπιστεί (ήδη από τις δεκαετίες του '60 και του '70 αλλά επιλέχθηκε να αξιοποιηθούν «αργότερα») από αμερικανικές και ευρωπαϊκές πετρελαϊκές εταιρείες, άρχισαν να γίνονται εκμεταλλεύσιμα. «Αίφνης» χώρες όπως η Γκαμπόν, η Γκάμπια, ο Νίγηρας, η Λιβερία, η Ακτή Ελεφαντοστού, το Τσαντ, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Καμερούν άρχισαν να παράγουν πετρέλαιο... Εκτοτε ένα σημαντικό δίκτυο αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου άρχισε να διαπερνά σημαντικές εκτάσεις της δυτικής, ανατολικής, κεντρικής και νότιας Αφρικής...

Ωστόσο, από τα τέλη της δεκαετίας του '90 και ιδιαίτερα κατά την πρώτη δεκαετία του 2000, νέοι παίχτες - αναδυόμενες μεγάλες οικονομίες (π.χ. Κίνα, Ινδία) έκαναν την εμφάνισή τους στην υποσαχάρεια Αφρική, όχι βεβαίως γιατί επεδίωκαν την αντιμετώπιση των τεράστιων κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων στην Αφρική και την ανακούφιση των λαών της ηπείρου από το ασφυκτικό σφιχταγκάλιασμα της Δύσης, αλλά επειδή αναζητούσαν απεγνωσμένα νέες ενεργειακές πηγές και οδούς και ιδιαίτερα την ενεργειακή απεξάρτησή τους από την (ελεγχόμενη κυρίως από τις ΗΠΑ) Μέση Ανατολή. Πρόσφορος σε τέτοια σχέδια είναι ο τεράστιος (ορυκτός και όχι μόνον) πλούτος της αφρικανικής ηπείρου.

Δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ινδία, ο Καναδάς, αλλά και μικρότερες χώρες, όπως η Μαλαισία, εκμεταλλευόμενες τη δυσαρέσκεια αφρικανικών κυβερνήσεων για τη συνέχιση νεο-αποικιοκρατικών πολιτικών της Δύσης, εκμεταλλεύτηκαν κάθε περιθώριο εξασφαλίζοντας στην αρχή μία μικρή και αργότερα μία μεγάλη θέση στην εκμετάλλευση ενεργειακών πηγών στην περιοχή. Η εδραίωσή τους σε χώρες όπως η Αγκόλα (πλέον η πρώτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της υποσαχάρειας Αφρικής) ή η Ναμίμπια άρχισε να προκαλεί το «ενδιαφέρον» δυτικών ιμπεριαλιστικών χωρών...

Η περίπτωση του Σουδάν είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική, καθώς η απομόνωσή του στα τέλη της δεκαετίας του '90 από τις ΗΠΑ (λόγω τότε τρομοκρατικών επιθέσεων σε αμερικάνικες πρεσβείες στην Τανζανία και στην Κένυα), το έστρεψε στις αγκαλιές της Κίνας, η οποία κατάφερε να εξασφαλίσει τη μερίδα του λέοντος για τις πετρελαϊκές της εταιρείες προσφέροντας στο Χαρτούμ ως αντάλλαγμα τη δημιουργία νευραλγικών υποδομών στις συγκοινωνίες, τις μεταφορές, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας κλπ. Η εξέλιξη δεν άρεσε καθόλου σε δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία που χρησιμοποιώντας ως άλλοθι το 2003 τη «γενοκτονία» ντόπιου πληθυσμού στο Νταρφούρ του δυτικού Σουδάν προσπάθησαν να εκβιάσουν ευνοϊκές εξελίξεις για τις ενεργειακές εταιρείες των χωρών τους, που είχαν μείνει εκτός νυμφώνος σε μία περίοδο που αναζητούσαν επίμονα «απεξάρτηση» από τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής. Παράλληλα αξιοποίησαν κάθε αφορμή στο νότιο Σουδάν, προωθώντας με κάθε μέσο την ανεξαρτητοποίησή του, πράγμα που τελικώς αποφασίστηκε στις αρχές Γενάρη με δημοψήφισμα.

Κοντολογίς, ο χάρτης ανάπτυξης δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και αναδυόμενων ισχυρών οικονομιών από την Ασία στην υποσαχάρεια Αφρική έπαψε από καιρό να είναι μονοχρωματικός. Η ήπειρος πάλλεται από ενδοϊμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις που εναλλάσσονται (πιο σπάνια) με ταυτίσεις συμφερόντων. Οι έξωθεν επεμβάσεις οιασδήποτε μορφής (οικονομικές, πολιτικές, στρατιωτικές, πολιτιστικές) όχι μόνον δε λείπουν αλλά αναμένεται να κορυφωθούν μέσα στα επόμενα χρόνια ως επί το πλείστον σε βάρος των λαών της περιοχής, εκτός βεβαίως εάν αυτοί αποφασίσουν να πάρουν οργανωμένα την τύχη στα χέρια τους και να καθορίσουν το μέλλον τους με γνώμονα τα δικά τους συμφέροντα.