Ψευδαίσθηση αποτελεί η εικόνα ευημερίας των κυκλαδίτικων νησιών. Οι αριθμοί μπορεί να μαρτυρούν ένα σχετικά υψηλό μέσο όρο βιοτικού επιπέδου και μικρά ποσοστά ανεργίας, αλλά δεν περιγράφουν τη φθίνουσα πορεία που ακολουθούν οι τοπικές κοινωνίες και η οποία αναμένεται τα επόμενα χρόνια να φέρει στην επιφάνεια τα χρόνια προβλήματα των νησιών, εξαιρετικά διογκωνόμενα. Αυτά ως προς μια πρώτη διαπίστωση της επικρατούσας κατάστασης, έτσι όπως ο «Ρ» την κατέγραψε, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στα νησιά Νάξο, Πάρο και Μήλο.

Στην πραγματικότητα, οι Κυκλάδες κάθε άλλο παρά ακολουθούν μια πορεία ισόρροπης ανάπτυξης των διάφορων οικονομικών κλάδων. Κυρίως το βάρος έχει δοθεί στον τουρισμό, ενώ οι κλάδοι της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της αλιείας ουσιαστικά φυτοζωούν. Τι θα γίνει εάν ο τουριστικός κλάδος περιέλθει σε παρατεταμένη κρίση, αναρωτιούνται πολλοί κάτοικοι. Τα στοιχεία για τους άνεργους στα νησιά Νάξο, Πάρο, Αντίπαρο, Αμοργό, Σχοινούσα, Ηράκλειο, Δονούσα και Κουφονήσι δείχνουν ότι κατά τους χειμερινούς μήνες - όταν, δηλαδή, δεν υπάρχει τουριστική κίνηση - τα ποσοστά ανεργίας πενταπλασιάζονται.

Σε σύνολο 4.500 περίπου εργαζομένων (δεν περιλαμβάνονται τα γεωργικά επαγγέλματα), τον Αύγουστο του 1999 οι άνεργοι ήταν μόλις 208, αλλά τον Ιανουάριο του ίδιου έτους 1.064. Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζεται για το έτος 2000. Τον Αύγουστο, οι άνεργοι έφθαναν στους 315, ενώ τον Ιανουάριο ήταν περί τους 1.422. Αν και τα στοιχεία δεν αντανακλούν την πραγματική εικόνα, καθώς όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό τα καλοκαίρια, υποαπασχολούνται σε άλλες δραστηριότητες το χειμώνα, ώστε να συμπληρώσουν το εισόδημά τους, ωστόσο το ερώτημα παραμένει: Πώς θα μπορέσουν να επιβιώσουν οι πληθυσμοί των νησιών, που ως επί το πλείστον ασχολούνται με τον τουρισμό, αν συρρικνωθεί ακόμα περισσότερο η ήδη συρρικνωμένη τουριστική περίοδος, όταν οι άλλοι τομείς βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία;

Σε αυτή την περίπτωση, κυβερνητικά στελέχη σπεύδουν να προβάλουν ότι στα πλαίσια του τρίτου κοινοτικού πακέτου προβλέπονται χρηματοδοτήσεις για την ανάπτυξη της υλικοτεχνικής υποδομής των γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων. Ομως, τέτοιες χρηματοδοτήσεις, όπου υπάρχουν, έχουν περιορισμένο χρονικό ορίζοντα και δεν αφορούν στην υποστήριξη των αγροτών των μικρών νησιών, που δεν μπορούν να παράγουν ανταγωνιστικά, παρά μόνο και κυρίως για τις τοπικές αγορές.

Ετσι, το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο γι' αυτούς, γιατί η κυβέρνηση, όχι μόνο δε λαμβάνει μέτρα για να τους προστατεύσει, αλλά ουσιαστικά, εξυπηρετώντας τα προστάγματα της οικονομίας της αγοράς, επιταχύνει την καταστροφή των μικρών παραγωγών. Επιπλέον τα προβλήματα των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών και των υλικοτεχνικών υποδομών καθιστούν δυσκολότερη τη ζωή στα νησιά. Σε ό,τι αφορά τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, συνήθως, δεν υπάρχουν προκαθορισμένα δρομολόγια που να εξυπηρετούν τις ανάγκες των νησιωτών. Το αν θα γίνει ένα δρομολόγιο ή όχι, ιδιαίτερα το χειμώνα, εξαρτάται από τον εκάστοτε εφοπλιστή, που αποφασίζει με βάση τα κέρδη που θα του αποφέρει... Η παρέμβαση του κράτους είναι από ελλιπής έως ανύπαρκτη. Το χειρότερο είναι ότι η φιλοεφοπλιστική πολιτική της κυβέρνησης στηρίζει την εφοπλιστική ασυδοσία, που βάζει ακόμα και ζωές σε κίνδυνο με τα σαπιοκάραβα. Ενώ με την απελευθέρωση της ακτοπλοΐας η κατάσταση θα χειροτερέψει. Γι' αυτό και οι νησιώτες κατανοούν καλύτερα από τον καθένα πως μόνο με κρατική ακτοπλοΐα μπορούν να καλυφθούν επαρκώς οι ανάγκες τους.

Το ίδιο ανύπαρκτη είναι η παρουσία του κράτους και σε ζητήματα υποδομών. Οι Παριανοί ψαράδες της παράκτιας αλιείας δεν έχουν λιμενικά καταφύγια για τα καΐκια τους, το Τεχνικό Λύκειο της Πάρου στεγάζεται σε ξενοδοχείο, ενώ το Λύκειο που πρέπει να γίνει στη Νάξο επιχειρούν να το φτιάξουν σε περιοχή, όπου θα προκληθούν περιβαλλοντικά προβλήματα και, ταυτόχρονα, θα εμποδίζεται η εκπαιδευτική διαδικασία, γιατί ο χώρος βρίσκεται σε κεντρικό δρόμο και νοσοκομείο. Στο Κέντρο Υγείας της Μήλου δεν υπάρχει καρδιολόγος και παιδίατρος, ενώ σε όλα τα νησιά καθημερινά οικοπεδοποιούνται και οικοδομούνται περιοχές χωρίς κανένα σχεδιασμό. Ολα τα παραπάνω συνθέτουν μια πραγματικότητα, που καλύπτεται μέχρι στιγμής από το «λούστρο» της τουριστικής ανάπτυξης, αλλά που δε θα αργήσει να έρθει στην επιφάνεια.