«Κατά τη γνώμη μας συνιστά αποπροσανατολισμό η άποψη που ακούστηκε από αυτό το βήμα πολλές φορές από τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είτε δεν έχει σχέδιο εξόδου από την κρίση είτε έχει κάποιο σχέδιο που όμως δε γίνεται γνωστό. Μία τέτοια τοποθέτηση καλλιεργεί συνειδητά ή ασυνείδητα - δε θέλω να κάνω δίκη προθέσεων, πάντως αντικειμενικά - μία στάση αναμονής και δίνει πίστωση χρόνου στην κυβέρνηση.

Εμείς εκτιμάμε σαφέστατα, και το λέγαμε και προεκλογικά, ότι η κυβέρνηση έχει σχέδιο εξόδου από την κρίση και το σχέδιο αυτό είναι δημοσιοποιημένο. Δεν είναι δημοσιοποιημένο στις λεπτομέρειές του. Ολα αυτά τα σχέδια έχουν από πάνω κάποιους γενικούς τίτλους. Πρόκειται για σχέδιο αντιλαϊκό, αντεργατικό. Δεν έχει καμία σχέση με ένα φιλολαϊκό σχέδιο εξόδου από την κρίση. Υπηρετεί έναν και μοναδικό στόχο. Να εξασφαλίσει την επανάληψη της άνετης κερδοφορίας για τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις, για το κεφάλαιο, να διασφαλίσει ότι τα προϊόντα που είναι απούλητα, που δεν τα βάζουν οι καπιταλιστές στην αγορά γιατί θέλουν να διατηρήσουν τους ρυθμούς κερδοφορίας, θα πουληθούν με την απαιτούμενη κερδοφορία.

Θα υπενθυμίσω τρεις τίτλους που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση. Κάτω από αυτούς τους τίτλους βρίσκεται και με πολύ συγκεκριμένες εκφράσεις και εξειδικεύσεις το αντιλαϊκό σχέδιο εξόδου από την κρίση. Αυτό που λέει η κυβέρνηση για αλλαγή του προτύπου ανάπτυξης δεν μπορώ τώρα να το αναλύσω. Δε διαφωνούμε στους τίτλους, αλλά διαφωνούμε στην ουσία. Η πράσινη ανάπτυξη και η πρόσκληση ξένων επενδύσεων για να αξιοποιηθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας που τα ταυτίζει με τη ναυτιλία, τον τουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την κατασκευή κάποιων οδικών αξόνων.

Βεβαίως, αυτός ο προσανατολισμός οδηγεί στη συνειδητή επιλογή υποβάθμισης και αδιαφορίας για σημαντικούς τομείς που θα μπορούσε να αναπτύξει η Ελλάδα και μάλιστα σε τομείς που έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα. Για παράδειγμα, ο ναυπηγοεπισκευαστικός τομέας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ στη Ζώνη του Περάματος έχουν ξεσηκώσει μία ολόκληρη προπαγανδιστική δραστηριότητα εναντίον του σωματείου της Ζώνης, που λέει το εξής πράγμα: Πετύχατε αυξήσεις μεγαλύτερες από τη σύμβαση που καθόρισε η ΓΣΕΕ. Πετύχατε να δουλεύουν πενθήμερο οι εργαζόμενοι με κανονικό ωράριο και άρα οι εφοπλιστές δε φέρνουν εδώ τα πλοία να επισκευάζονται, διότι πέφτει η ανταγωνιστικότητα.

Δηλαδή, τι λένε στην ουσία; Αυτό που θέλει να κάνει και η κυβέρνηση. Φέρτε πακιστανικά, φέρτε κινέζικα, φέρτε ινδικά μεροκάματα για να μπορέσουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί και να έχουμε εδώ δουλειές. Αν έτσι επιδιώκουν οι δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα να λύσουν τα προβλήματα, καταλαβαίνετε ότι θα πάμε ακόμα χειρότερα διότι όταν ήταν κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία οι συνδικαλιστικές ηγεσίες που πρόσκεινταν στο ΠΑΣΟΚ, και όχι μόνο, το μόνο που έκαναν ήταν να ανακατεύουν την κουτάλα και να βοηθούν να αναπτυχθεί ένα κίνημα εντός των πλαισίων της δικομματικής εναλλαγής και να παζαρεύουν πόσα θα χάσουν οι εργαζόμενοι. Τώρα το παζάρεμα θα γίνεται για πόσες περισσότερες θυσίες θα καταθέσουν οι εργαζόμενοι.

Κατά τη γνώμη μου, εντελώς αποκαλυπτικός ήταν ο Α. Λοβέρδος, ο υπουργός Απασχόλησης. Αυτό που είπε δεν το είπε από άγνοια γιατί σε καμιά περίπτωση δε θέλω να του προσάψω άγνοια ή έλλειψη ικανότητας. Είναι ικανότατος σε αυτό που θέλει να προωθήσει. Και η βαρβαρότητα στις εργασιακές σχέσεις έχει ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 σταδιακά. Για να μη σας πω να πάμε και πιο πίσω, την περίοδο του 1986 όταν τέθηκε σε εφαρμογή η πολιτική της ενιαίας εσωτερικής αγοράς. Ηταν η περίοδος προετοιμασίας της Συνθήκης του Μάαστριχτ, όπου επί Ανδρέα Παπανδρέου ξεκίνησε η συζήτηση για τη θεσμοθέτηση της μερικής απασχόλησης.

Βεβαίως, όπως όλα τα άγρια και τα βάρβαρα έτσι και αυτό ξεκίνησε με ένα λογικοφανή τρόπο, με κάποια προσχήματα τα οποία μπορεί να δημιουργούν ορισμένες ταλαντεύσεις. Για παράδειγμα, η λογική της μερικής απασχόλησης σε ορισμένους τομείς της οικονομίας ξεκίνησε σε εποχιακούς κλάδους. Θυμάμαι πολύ καλά ότι εμείς τότε είχαμε καταγγείλει και είχαμε ανοίξει το ζήτημα ότι εγκαινιάζονται νέες μορφές απασχόλησης παρά το γεγονός ότι ακόμα δεν μπορούσαμε να έχουμε στο μυαλό μας εκείνη τη στιγμή το σύνολο, πού θα έφθαναν τα πράγματα. Ωστόσο, το είχαμε θέσει και είχαμε πει ότι η εποχικότητα της απασχόλησης θα αποτελέσει ένα πρόσχημα για γενίκευση.

Αφού λοιπόν ο Α. Λοβέρδος έκλαψε για τον εργασιακό Μεσαίωνα και αφού πρόβαλε με τον πιο άσχημο τρόπο τη βαρβαρότητα που υπάρχει στις εργασιακές σχέσεις, είπε ότι θα βάλει τάξη και ότι θα θεσμοθετήσει την εναλλακτική απασχόληση. Με άλλα λόγια, είναι αυτό που προπαγάνδισε και προχώρησε στην πράξη ο Κ. Σημίτης. Δεν αναφέρομαι στο πρόσωπο Σημίτη, αλλά στη συγκεκριμένη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Θυμάστε πόσο είχε σοκάρει τότε ο όρος «απασχολησιμότητα». Ο Α. Λοβέρδος το είπε πιο απλά. Εναλλακτική απασχόληση...

Θα μου πείτε, πριν δεκαπέντε - είκοσι χρόνια δεν τολμούσε κανένα κόμμα, ακόμα και το πιο αντιδραστικό μα ούτε και η χούντα, να πουν ότι δεν ισχύει η δουλειά για όλους και οι ίσες ευκαιρίες για δουλειά σε όλους. Εδώ έχουν φθάσει τα πράγματα. Δε θα τα αναλύσω. Τα έχουμε πει πάρα πολλές φορές τι σημαίνει σύγχρονη στρατηγική του κεφαλαίου. Τώρα φθάσαμε στο σημείο να θεωρείται προοδευτικό, να κατοχυρώνεις τη μερική απασχόληση αφού πρώτα τη βάλεις στη ζωή εκβιαστικά. Και τώρα, αφού προχωράμε πολλές μορφές εναλλακτικής μερικής απασχόλησης και ελαστικότητας έρχεστε και λέτε ότι θα θεσμοθετήσετε, θα εκσυγχρονίσετε, θα προστατέψετε την εναλλακτική απασχόληση.

Ολα τα άλλα που μας είπε ο Γ. Παπανδρέου, για την οικογένεια που θα κάνει παιδιά όσα θέλει, για την Παιδεία η οποία θα ασχοληθεί με την προσωπικότητα του κάθε μαθητή... δεν πρόκειται να γίνουν ούτε σε πεντακόσια χρόνια, όσο ριζοσπαστικό σύστημα και αν υπάρχει. Η εναλλακτική απασχόληση είναι εναλλακτική απασχόληση. Να το πείτε καθαρά. Θα γενικευτούν οι εναλλακτικές μορφές απασχόλησης.

...Και συνέδεσε την εναλλακτική απασχόληση με τη μαθητεία. Εδώ είναι το μεγαλύτερο ψέμα, γιατί δεν μπορώ να φανταστώ ότι είναι αφελής ο υπουργός όσο και αν είναι καινούργιος ή για πρώτη φορά ασχολείται με αυτό το αντικείμενο. Τα εργασιακά είναι υπόθεση όλων. Δεν είναι θέμα ειδικότητας. Ας πάει να ψάξει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και ας συνεννοηθεί και με τη Νέα Δημοκρατία για να δει πώς αξιοποιήθηκαν επί κυβέρνησης Σημίτη και επί κυβέρνησης Κ. Καραμανλή οι θέσεις μαθητείας ή προσωρινής απασχόλησης μέσω ΟΑΕΔ, για παράδειγμα στον ιδιωτικό τομέα. Δεν αξιοποιήθηκαν αυτές οι δωρεές προς την εργοδοσία, προς τις μεγάλες μονοπωλιακές επιχειρήσεις, γιατί αυτές θέλουν σταθερό προσωπικό και όχι εναλλασσόμενο.

Και άλλωστε αν θέλουν εναλλασσόμενους παίρνουν εργολάβους. Εχουν άλλους τρόπους να δανείζουν. Δεν θέλουν εναλλασσόμενο προσωπικό στη θέση του μόνιμου. 'Η τι κάνανε. Απέλυαν το σταθερό τους προσωπικό και προσλάμβαναν με τα καινούρια, με τα δωρεάν προγράμματα του ΟΑΕΔ ή με την απαλλαγή από τις εργοδοτικές εισφορές. Κυρίως προσλάμβαναν αυτό το προσωπικό μεσαίες επιχειρήσεις.

Γιατί τα λέμε αυτά; Γιατί τώρα θα περάσουμε σε μια καινούρια φάση. Με τη γενίκευση και τη μετατροπή των ελαστικών μορφών εργασίας και ανεργίας σε εναλλακτική απασχόληση θα γίνει το εξής πράγμα. Δεν πρόκειται να βρίσκουν δουλειά οι ανειδίκευτοι ή οι μαθητευόμενοι. Πτυχιούχοι πανεπιστημίου και υψηλής ειδίκευσης θα μπαίνουν σε αυτά τα προγράμματα της εναλλακτικής απασχόλησης και ιδιαίτερα σε αυτά τα τετράχρονα προγράμματα, και τα παιδιά που είναι στις Σχολές Μαθητείας και τα παιδιά των πιο φτωχών εργατικών λαϊκών στρωμάτων δεν πρόκειται στην ουσία να κάνουν μαθητεία. Θα κάνουν αυτό που γίνεται ακόμα πιο γενικευμένα, θα κάνουν τη βαριά δουλειά, τη λάντζα σε όλους τους τομείς, χωρίς καν να υπηρετείται η μαθητεία.

Και εν πάση περιπτώσει εμείς θα το πούμε καθαρά. Η μαθητεία πριν απ' όλα πρέπει να γίνεται μέσα στις ίδιες τις τεχνολογικές σχολές και τα πανεπιστήμια. Και εκεί που χρειάζεται να πάνε στην παραγωγή, εκεί τα παιδιά θα πρέπει να δουλεύουν πολύ λιγότερες ώρες, όχι κανονικά ωράρια. Τι μαθητεία είναι αυτή; Πηγαίνουν και στην Τεχνική Σχολή και πληρώνουν όταν είναι ιδιωτική, πάνε και δουλεύουν και άλλες τόσες ώρες... Θα δουλεύουν λιγότερες ώρες, θα αμείβονται κανονικό μισθό, θα παίρνουν άδεια για να πηγαίνουν στις εξετάσεις και να προετοιμάζονται για τις εξετάσεις. Τέτοια πρέπει να είναι η μαθητεία. Θα κάνουν δε κανονική δουλειά μαθητείας. Δεν κάνουν τώρα κανονική δουλειά μαθητείας.

Οσον αφορά τους επιθεωρητές εργασίας, κύριε Λοβέρδο, θα πρέπει να σας πω ότι για να εξασφαλίσετε ότι τηρείται η νομοθεσία, η οποία αυτή τη στιγμή είναι αντεργατική - μιλάμε για τήρηση της αντεργατικής νομοθεσίας - αλλά και αυτή η αντεργατική νομοθεσία να τηρηθεί απαιτεί έναν επιθεωρητή σε κάθε δουλειά και έναν επιθεωρητή που δε θα τα "πιάνει" από τον εργοδότη, και έναν επιθεωρητή που θα βγάζει το φόβο του εργαζόμενου από μέσα του να καταγγέλλει, γιατί έχουμε περιπτώσεις που πάει η Επιθεώρηση Εργασίας και οι εργαζόμενοι παίρνουν πίσω τις καταγγελίες γιατί φοβούνται την απόλυση.

Σ' αυτή τη ζούγκλα θα μου πείτε ότι μπορείτε να βάλετε τάξη και ρυθμίσεις; Η νομοθεσία είναι αντεργατική, θα την κάνετε πιο αντεργατική και οι επιθεωρητές εργασίας στην καλύτερη περίπτωση θα είναι οι επιστάτες της εργοδοσίας, για να εφαρμόζεται η αντεργατική νομοθεσία. Τι να τους κάνουμε τους επιθεωρητές για την αντεργατική νομοθεσία;

Αλλωστε, για να τελειώσω, δεν είναι τυχαίο, και όλη αυτή η σκέψη που έχετε για το νέο εκλογικό νόμο, που πραγματικά το γερμανικό εκλογικό νόμο τον έχει προπαγανδίσει και η Νέα Δημοκρατία αλλά, αν όχι στο σύνολό τους, τα στελέχη, όπως και το ΠΑΣΟΚ. Να δούμε τι Μακιαβελικό εκλογικό σχέδιο θα φέρετε. Και οπωσδήποτε με αυτό το σχέδιο θα προσπαθήσετε να αναστηλώσετε, να κάνετε γερά τα πόδια της δικομματικής εναλλαγής. Σας ανησυχεί η κρίση στη Νέα Δημοκρατία γιατί θέλετε τη δικομματική εναλλαγή, εξ ου και τα δάκρυα που ρίχνετε μην τυχόν και γίνει κάτι, διότι αυτή την αντιπολίτευση θέλετε. Θέλετε αντιπολίτευση Νεοδημοκρατική, συναινετική ευρωμονοδρομική. Θα δούμε τον εκλογικό νόμο και θα τα πούμε για τα καλά τότε».