Βροχερός ο καιρός. Ουρανός και γη ενώθηκαν. Γονιμοποίηση. Η άνοιξη έρχεται. Το νιώθουμε κι ας είναι καταχείμωνο. Ναι, βέβαια, με βροχή και λάσπη, δουλειά δε γίνεται. Θα καλυτερέψει ο καιρός. Και τότε θα δείτε πόσο και πώς θα δουλέψουμε. Είναι μεγάλη υπόθεση ο ελεύθερος χρόνος. Για τον άνθρωπο που εργάζεται. Υπερβαίνεις το μικρόκοσμό σου. Σμίγεις με τους άλλους. Χαίρεσαι τη σκέψη που γεννάει λόγο, ουσιαστικό λόγο. Τους πονάω τους Παλαιστίνιους. Οργίζομαι για τους θανάτους, τις καταστροφές. Δεν αντέχω το θάνατο παιδιών. Τόσο όμορφων παιδιών. Λουλούδια πραγματικά, που εκπέμπουν διαμαρτυρία γιατί τα έκοψαν. Τους πονάω τους Παλαιστίνιους. Αλλά κι αυτοί δεν κάθονται ήσυχα. Ρίχνουν ρουκέτες. Προκαλούν. Αυτό είπα προχτές το βράδυ στο καφενείο. Κάποιοι συμφώνησαν. Αλλοι σιώπησαν. Μερικοί κούνησαν το κεφάλι απελπισμένα. Και μοναχά ο δάσκαλος με κοίταξε στα μάτια. Στη συνέχεια όλους. Ησυχία. Περιμέναμε το λόγο του.

Ηταν 13-12-1943. Οι Χιτλερικοί έφτασαν στα Καλάβρυτα. Οχι ένας και δύο. Στρατός ολάκερος, με όλμους, πολυβόλα, τανκς. Αποφασισμένοι να επιβάλουν αντίποινα. Να εκδικηθούν. Ακούς εκεί, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ να τους επιτεθούν, να σκοτώσουν αξιωματικό τους. Θάνατος. Ετσι το 'παν και ας μην ήταν αυτή η αλήθεια για το θάνατο. Ο δάσκαλος μιλούσε κι εμείς ακούγαμε. Συγκέντρωσαν τον κόσμο στο σχολείο. Τον χώρισαν. Στη μια μεριά, όλα τ' αρσενικά από 12 ετών και πάνω. Στην άλλη, οι γυναίκες, οι γερόντισσες, τα κούτσικα, τα βρέφη.

Πομπή οι αρσενικοί, με τις κάννες των όπλων στα πλευρά. Προς το λόφο. Εκεί τους έστησαν. Εστησαν και τα πολυβόλα. Τους σκότωσαν όλους. Το αίμα μούλιασε τη γη. Σχηματίστηκαν ρυάκια και στο τέλος ποτάμι. Πίσω, στο σχολείο έβαλαν φωτιά, και στα σπίτια. Χάθηκε κόσμος και κόσμος. Εσβησαν γενιές. Εγκλημα; Βαρβαρότητα; Τι σημασία έχει η ονομασία; Αντίποινα. Αυτοάμυνα. Αυτό είπαν. Και στο Δίστομο το ίδιο έγινε. Και στο Χορτιάτη. Το Μεσόβουνο. Και πού δεν έγινε. Παλιότερα, ο Ιμπραήμ το ίδιο έκανε. Αντίποινα, επειδή τόλμησαν οι ραγιάδες να επαναστατήσουν. Καταλαβαίνετε; Απόσωσε το λόγο του ο δάσκαλος.

Δηλαδή, δάσκαλε, καλά κάνουν οι Παλαιστίνιοι; ρώτησε ένας. Αν σου πω καλά, φοβούμαι πως δε θα με καταλάβεις. Αν σου πω κακά, θα μπερδευτείς. Ακου, λοιπόν. Καθόμαστε εδώ. Ακούμε πυροβολισμούς, φωνές, κραυγές. Βγαίνουμε έξω. Βλέπεις κι εσύ τη γυναίκα σου να κρατά στην αγκαλιά της το σκοτωμένο κοριτσάκι σου. Ουρλιάζεις. Αρπάζεις μια πέτρα. Την πετάς στο τανκ. Για αντίποινα σε γαζώνουν με μια ριπή. Τρέχουμε όλοι, εδώ κι εκεί. Τα σπίτια μας γκρεμισμένα. Η μάνα μας τραυματισμένη. Ο γερο-πατέρας μας στα συντρίμμια κάτω, με το εγγόνι του. Χαμός. Γιατί; Αντίποινα, σου λένε. Αντίποινα, επειδή είπες θέλω να ζήσω. Και το είπες και με ρουκέτα.

Σιώπησε ο δάσκαλος και άναψε τσιγάρο. Κανείς δε μιλούσε. Μια σιωπή αλλιώτικη βιώναμε. Μην παρασυρθείτε, συνέχισε ο δάσκαλος. Σ' αυτό που γίνεται στη Γάζα δε χωράνε ίσες αποστάσεις. Το αποκλείει η ματωμένη γάζα της. Ονομάστε τους φταίχτες και εκείνους που τους στηρίζουν. Αποκλείστε τον κάθε Αστακό και ματαιώστε τη φόρτωση πυρομαχικών και όπλων. Μην παρασυρθείτε. Αντίποινα οι χιτλερικοί. Αντίποινα οι Ισραηλινοί. Δηλαδή, δεν έπρεπε ν' ανταρτέψουμε; Δεν έπρεπε να πολεμήσουμε εκείνους που μας σκλάβωσαν; Το χωράει ο νους σας; Δεν το χωράει. Γιατί να το χωρέσει ο νους των Παλαιστίνιων;