Κυριακή 30 Σεπτέμβρη 2007
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 2
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "ΡΙΖΟχαρτο"
ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ «ΡΙΖΟΧΑΡΤΟ»
Η απόδραση από το χρέος δε λυτρώνει

Μανώλης Κορνήλιος «Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΑΠΕΤΗΣ» εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»

Ο δραπέτης δεν είναι πάντα εκείνος που τον αντιλαμβανόμαστε σαν δραπέτη. Δηλαδή, κάποιος που τον κυνηγάει η αστυνομία ή η ασφάλεια, γιατί «το 'σκασε». Υπάρχει και «ο άλλος δραπέτης», κοντά μας, στο περιβάλλον μας. Είναι αυτός, που δραπετεύει από το χρέος του να αντισταθεί στο κακό που γίνεται γύρω του.

«Ο άλλος δραπέτης» του Μανώλη Κορνήλιου διαδραματίζεται σε μιαν εποχή που αποτέλεσε μιαν ανεξάντλητη πηγή τέχνης. Διότι υπάρχουν περίοδοι στην ιστορία μιας χώρας που είναι τόσο συνταρακτικές και χαράσσουν τόσο βαθιά τη συλλογική μνήμη και ψυχή ενός λαού, ώστε να αποτελέσουν μια πολύτιμη και αστείρευτη πηγή δημιουργίας για ανθρώπους, που έχουν τη δυνατότητα να μεταπλάσουν αυτήν την παρακαταθήκη σε κάποια μορφή τέχνης. Οπως και ο Μανώλης Κορνήλιος, που δε δραπέτευσε από το χρέος του να αντισταθεί και γι' αυτό «έκανε» και Μακρόνησο. Το μυθιστόρημα τοποθετείται σ' ένα χρονικό μεταίχμιο. Μόλις έχει τελειώσει ο Εμφύλιος και ακόμα δεν έχει ξεκινήσει καλά καλά ο δολοφονικός μηχανισμός του μετεμφυλιακού κράτους ή με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα, το βιβλίο είναι «ένα πρώτο υστερόγραφο στον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο του χίλια εννιακόσια σαράντα εφτά - σαράντα εννιά. Πριν ηχήσουν οι απανωτές ομοβροντίες των εκτελεστικών αποσπασμάτων που ακολούθησαν».

Ο συγγραφέας δεν μπαίνει βαθιά στην ψυχολογία του κυνηγημένου αγωνιστή - δραπέτη. Τον βλέπουμε σαν από μακριά. Αυτός ο δραπέτης είναι, άλλωστε, ένα γνωστό φαινόμενο που αποτέλεσε την πρώτη ύλη για αρκετά βιβλία. Αντίθετα, στο «Ο άλλος δραπέτης» ψυχογραφούνται πολύ περισσότερο οι άλλοι χαρακτήρες, οι μη-ήρωες, που αντιπροσωπεύουν ταυτόχρονα και ανάλογες στάσεις ζωής καλύπτοντας περίπου όλο το φάσμα των επιλογών στις τότε συνθήκες χωρίς ο συγγραφέας να καταδικάζει.

Ετσι, ο αναγνώστης παίρνει μιαν εικόνα αρκετά διαφοροποιημένη και ανθρώπινη από τους ανθρώπους και τα ανθρωπάκια μιας ιστορικής συγκυρίας που δεν επέτρεψε τη μετριότητα μιας φιλήσυχης ζωής, αλλά επέβαλε εκ των πραγμάτων οδυνηρές επιλογές. Οι συνθήκες στη χώρα (Κατοχή, Εμφύλιος, το μετέπειτα «καθάρισμα» από την αντίδραση) δεν άφησαν το λαό της να κάνει μια «κανονική» ζωή. Τον έβαλε μπροστά σε μιαν απόλυτη επιλογή: Είτε να γίνει δουλοπρεπής, να υποταχθεί για να μην «μπλέξει», ακόμα και να γίνει καταδότης και χαφιές, είτε να μη δώσει «γην και ύδωρ», να γίνει ήρωας με όλες τις οδυνηρές συνέπειες, όπως τις έζησαν τόσοι και τόσοι αγωνιστές. Οι ακραίες καταστάσεις ακραίες επιλογές επιβάλλουν. Δεν αφήνουν περιθώρια.

Στο «Ο άλλος δραπέτης» άλλοι φυλάνε Θερμοπύλες, άλλοι τις παραδίδουν, χωρίς ωστόσο οι τελευταίοι πάντα να τη γλιτώσουν. Η δραπέτευση από το ηθικό χρέος δεν τους εγγυάται την ομαλή συμβιβασμένη επιβίωση. Μπορούν και να βρεθούν στη φυλακή, μπορούν και να σκοτωθούν, αλλά χωρίς την αξιοπρέπεια του εκτελεσμένου αγωνιστή.

Ο Μανώλης Κορνήλιος έχει πετύχει την ψυχογραφία των ανθρώπων μιας τέτοιας κοινωνίας, αλλά και τη ζωντανή αναπαράσταση του κλίματος, που επικρατούσε.

Δεν αρκεί να διαβάζουμε ιστορικά ντοκουμέντα, όσο απαραίτητα κι αν είναι για την αντικειμενική απόδοση ιστορικών γεγονότων. Οι επόμενες γενιές πρέπει να γνωριστούν με την παραστατικότητα, με την οποία η τέχνη απαθανατίζει την ιστορία και διδάσκει να μη διαλέξουν το δρόμο της φυγής από το δύσκολο, τον απαιτητικό αγώνα τού μη συμβιβασμού, να μη δραπετεύουν από το χρέος τους, να φυλάνε Θερμοπύλες.


Αννεκε Ιωαννάτου


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ