Κάθε χρόνο οι ντοκιμαντερίστες δίνουν ραντεβού στη Θεσσαλονίκη, προς τα τέλη του Μάρτη. Το Φεστιβάλ αυτό, που έχει καθιερωθεί και έχει γίνει θεσμός, έχει να μας παρουσιάσει καλές και κακές στιγμές. Θα αναφερθούμε και στις δύο.

Από τα προτερήματα είναι ότι μαζεύει σχεδόν όλη την παραγωγή της χώρας μας. Ειδικά οι ταινίες που έχουν γυριστεί σε βίντεο (dvd) βρίσκουν εδώ ένα βήμα παρουσίασης και προβολής τους. Παράλληλα λειτουργεί η αγορά (market), η οποία κάθε χρόνο πηγαίνει καλύτερα. Φέτος μάθαμε ότι το 25% των ταινιών του market πουλήθηκε σε επαγγελματίες του εξωτερικού. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του, Δημήτρης Εϊπίδης, έχει μαζέψει καλές ταινίες από πολλές χώρες, έχει προσκαλέσει σημαντικούς σκηνοθέτες και έχει οργανώσει αφιερώματα για την Μπάρμπαρα Κοπλ, τον Τζον Αλμπερτ, την Τζούλια και τον Στίβεν Μπόκναρ.

Στις κακές στιγμές του Φεστιβάλ έχουμε να καταλογίσουμε το πολύ διογκωμένο πρόγραμμά του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί κανείς να δει πολλές καλές ταινίες, να μην υπάρχει ουσιαστικά επαφή των σκηνοθετών μεταξύ τους, αφού αυτοί δεν μπορούν να κάνουν και τα δύο συγχρόνως, να βλέπουν ταινίες και να έρχονται σε επαφή με τους ξένους συναδέλφους τους. Μια πρότασή μας θα μπορούσε να ήταν: Λιγότερες ταινίες και περισσότερες συναντήσεις των σκηνοθετών μεταξύ τους και με το κοινό, όπως και εργαστήρια με έμπειρους ντοκιμαντερίστες Ελληνες ή ξένους. Ενα πολύ σημαντικό πρόβλημα είναι η συνύπαρξη των τηλεοπτικών με τα αμιγώς κινηματογραφικά ντοκιμαντέρ, με αποτέλεσμα να μπερδεύεται ο θεατής και να κινδυνεύουν κάποια κινηματογραφικά ντοκιμαντέρ να υποτιμηθούν.

Σε γενικές γραμμές η παρουσία του Φεστιβάλ ήταν «διακριτική» στην πόλη, λιγότεροι οι δημοσιογράφοι, πολλοί δεν είχαν προσκληθεί, όπως και εμείς, με αποτέλεσμα αυτό το Φεστιβάλ να χάνει από τη λαμπρότητα που του αναλογεί. Παρ' όλα αυτά δεν έχει χάσει τη σπουδαιότητά του, κάποια σύννεφα σκιάζουν μια εικόνα που είναι ξεκάθαρη και λαμπερή.

Δε θα αναφερθούμε σε ταινίες, λόγω έλλειψης χώρου και κινδύνου να αδικήσουμε κάποιους. Πρέπει να τονίσουμε ότι τα τμήματα του Φεστιβάλ που τράβηξαν την προσοχή του κόσμου ήταν οι «Οψεις του κόσμου», οι «Μικρές αφηγήσεις», η «Μουσική» και, φυσικά, το «Ελληνικό πανόραμα». Τα υπόλοιπα τμήματά του είχαν και αυτά καλές ταινίες, των οποίων το κέντρο ενδιαφέροντος ήταν ο άνθρωπος, ο αγώνας του για επιβίωση, για καλυτέρευση της ζωής του, η πάλη του για ανεξαρτησία και δικαιοσύνη. Σημαντικές οι ταινίες του «Εξάντα», με προβληματική που βρίσκεται σε καλό δρόμο, αλλά θέλει περισσότερη επεξεργασία για να αρθρώσει με απόλυτη σαφήνεια τον πολιτικό της λόγο, σπέρματα του οποίου ήδη βλέπουμε.

Το τμήμα του Φεστιβάλ «Ανθρώπινα δικαιώματα» είχε ταινίες που μιλούσαν με καίριο τρόπο για τους αγώνες των λαών για καλύτερη ζωή και ανεξαρτησία. Οι ταινίες στην «Κλονισμένη αθωότητα» ακούμπαγαν σε βάθος το θέμα της κοινωνικής συνοχής, την αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων. Στο «Ελληνικό πανόραμα» πήραμε μια καλή γεύση από το «Παρασκήνιο», ειδικά από μια ταινία του Λάκη Παπαστάθη, όπου για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν κομμάτια από το αρχείο της Ταινιοθήκης, τα πρώτα βήματα των σκαπανέων του ελληνικού κινηματογράφου. Πρέπει να αναφέρουμε και την ταινία της Εύας Στεφανή «Τι ώρα είναι;». Είναι, ίσως, η καλύτερη στιγμή της καριέρας της, αλλά και του Φεστιβάλ αυτού, μια ταινία που αποδεικνύει ότι όρια μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας ουσιαστικά δεν υπάρχουν όταν έχουμε να κάνουμε με ένα καλό κινηματογραφικό έργο. Συγκινητική η ταινία του Σταύρου Καπλανίδη «Play it again, Χρήστο», που αναφερόταν στον Χρήστο Βακαλόπουλο, κριτικό, σεναριογράφο και σκηνοθέτη.

Εμείς να ανανεώσουμε το ραντεβού μας για τον επόμενο χρόνο για να καταθέσουμε τις προτάσεις μας. Και να τελειώσουμε με μια απορία: Γιατί ένα μεγάλο μέρος αυτού του φεστιβάλ δεν «κατεβαίνει» στην Αθήνα, όπως συμβαίνει με το φεστιβάλ που γίνεται το Νοέμβρη; Είναι το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μια πολιτιστική διοργάνωση που απευθύνεται μόνο στους Θεσσαλονικείς; Και γιατί;

Βραβείο Κοινού - ΕΡΤ3 που αφορά σε ταινίες άνω των 45΄ απονέμεται: Για ελληνική παραγωγή, που συνοδεύεται με 3.000 ευρώ, στην ταινία «Play it again, Χρήστο», του Σταύρου Καπλανίδη. Για ξένη παραγωγή, που συνοδεύεται με 3.000 ευρώ, στην ταινία «Ενα τραγούδι για τον Αργύρη» του Στέφαν Χάουπτ.

Βραβείο Κοινού - ΕΡΤ 3 που αφορά σε ταινίες κάτω των 45΄ απονέμεται: Για ελληνική παραγωγή, με έπαθλο 2.000 ευρώ, στην ταινία «Schoolwave», του Παύλου Τσιαντού. Για ξένη παραγωγή, με έπαθλο 2.000 ευρώ, στην ταινία «Το αίμα της περιφέρειας Yingzhou», του Ρούμπι Γιανγκ.

ΒΡΑΒΕΙΑ FIPRESCI: Η κριτική επιτροπή της FIPRESCI απονέμει τα βραβεία: Ελληνικής παραγωγής, στην ταινία «Μυστικά και ψέματα» του Σταύρου Στάγκου. Ξένης παραγωγής, στην ταινία «Souvenirs» των Σαχάρ Κόεν - Χαλίλ Εφράτ (Ισραήλ).

ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ: Η κριτική επιτροπή απονέμει το βραβείο στην ταινία: «The Trials of Darryl Hunt» των Ρίκι Στερν - Ανι Σάντμπεργκ (ΗΠΑ).

ΒΡΑΒΕΙΟ WWF: Η κριτική επιτροπή απονέμει το βραβείο στην ταινία «Loop» του Σουρ Πάουλσεν (Νορβηγία).