Associated Press

Από τις λαϊκές διαδηλώσεις στην πόλη Κοτσαμπάμπα, που αντιμετωπίστηκαν από τις δυνάμεις καταστολής του αντιδραστικού κυβερνήτη Ρέγιες

Είναι λίγες από τις εικόνες, πλέον χαρακτηριστικές όμως, της σημερινής Βολιβίας, ένα χρόνο μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Εβο Μοράλες και το Κίνημα για το Σοσιαλισμό - MAS, στις 22 Γενάρη. Μια ανάληψη εξουσίας που έγινε πανηγυρικά, καθώς η νίκη του Εβο Μοράλες ήταν «πανηγυρική», με τις ψήφους του λαϊκού κινήματος. Ενα λαϊκό κίνημα που δύο φορές - μία κατά τον πόλεμο του φυσικού αερίου που ανέτρεψε τον Οκτώβρη του 2003, τον τότε Πρόεδρο Γκονσάλο Σάντσες ντε Λοσάδα και το Μάη - Ιούνη του 2005 που ανέτρεψε τον διάδοχό του Κάρλος Μέσα - ανέτρεψε μεν την εξουσία αλλά δεν μπόρεσε να την αποσπάσει και άπειρο και αποπροσανατολισμένο, με το στοιχείο των ιθαγενών να κυριαρχεί σε πολλούς τομείς, αλλά νικηφόρο στους αγώνες, έστρεψε το βλέμμα στις εκλογές στηρίζοντας τον ιθαγενή Εβο Μοράλες. Μια «κατοχυρωμένη» τρόπον τινά τάση, το τελευταίο χρονικό διάστημα στη Λατινική Αμερική.

Ενα χρόνο μετά το σκηνικό είναι ακόμη πιο σύνθετο από τη «νίκη των λαϊκών δυνάμεων», δηλαδή την ημέρα εκλογής του Μοράλες και των τότε δηλώσεων του αντιπροέδρου Αλβαρο Γκαρσία Λινέρα, πως «ο σοσιαλισμός στη Βολιβία θα αργήσει για τα επόμενα 100 χρόνια», υποσχόμενος έναν «καπιταλισμό των Ανδεων και του Αμαζονίου».

Ενα σύνθετο σκηνικό που συνίσταται στη γενικότερη τάση που έχει διαμορφωθεί στη Λατινική Αμερική, η οποία αποτελεί χείρα βοηθείας και φιλί της ζωής ορισμένες φορές για την κυβέρνηση Μοράλες και στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο εσωτερικό.

Ενα εσωτερικό που μοιάζει με «κουβάρι», όπου στη «σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού», οι δυνάμεις της ολιγαρχίας, κυρίως μέσω της Ενωσης Επιχειρηματιών που την βάφτισαν Επιτροπή πολιτών της Σάντα Κρους (Comite Civico Pro-Santa Cruz), του κόμματος PODEMOS, της Ενωσης Νεολαίας - Union Juvenil Crucenista και των έξι κυβερνητών επαρχιών (Σάντα Κρους ή το 45% της οικονομίας της χώρας, Πάντο, Μπένι, Ταρίχα, Κοτσαμπάμπα και Λα Πας) επιτίθενται ανελέητα, κραδαίνοντας κυρίως αποσχιστικές απειλές και αναμετριούνται τόσο με την κυβέρνηση όσο και με τις λαϊκές δυνάμεις σε διάφορα μέτωπα που ανοίγουν και κλείνουν συνέχεια.

Από την άλλη πλευρά, στη «φωτεινή πλευρά του φεγγαριού», οι λαϊκές δυνάμεις που συνεχίζουν να κινητοποιούνται ενάντια στις προσπάθειες αποσταθεροποίησης από την ολιγαρχία.

Αυτή η διάθεση επικράτησε κατά τις πρόσφατες κινητοποιήσεις στην Κοτσαμπάμπα που ζητάνε την αποπομπή του αντιδραστικού κυβερνήτη Μάνφεντ Ρέγιες Βίγια, εξαιτίας των αποσχιστικών του κινήσεων και την προώθηση δημοψηφίσματος για την αυτονόμηση της κεντρικής επαρχίας της Κοτσαμπάμπα, που άφησε πίσω του δύο νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Είναι αυτές οι δυνάμεις που επιζητούν την αναμέτρηση και τη σύγκρουση, όπως τα Συμβούλια Γειτονιάς του Ελ Αλτο - FEJUVE και τα πιο ριζοσπαστικά τμήματα του συνδικαλιστικού κινήματος, μέσα στο El Alto COR και φυσικά στην εργατική συνομοσπονδία COB που δεν αρκούνται στην «ασθμαίνουσα» εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων και ζητούν εργατικό έλεγχο και διαχείριση, στέλνοντας μήνυμα ότι είναι διατεθειμένα να ψάξουν άλλους τρόπους, ώστε να πάρουν την τύχη στα χέρια τους και να αλλάξουν τη ζωή τους. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η δράση των κομμουνιστών, του ΚΚ Βολιβίας και της ΚΝ Βολιβίας, που βρίσκονται μέσα στους αγώνες και καλούν για την παραπέρα ριζοσπαστικοποίησή τους.

Κάπου στη μέση δείχνει να βρίσκεται ή καλύτερα έχει επιλέξει να βρίσκεται η κυβέρνηση Εβο Μοράλες, η οποία όμως σε διεθνές επίπεδο έχει διαλέξει στρατόπεδο: Τόσο μέσα από την είσοδό της στην Μπολιβαριανή Εναλλακτική Λύση για την Αμερική - ALBA, όσο και με την αντιιμπεριαλιστική στάση του Προέδρου Μοράλες που συντάσσεται πάντα με δυνάμεις όπως η Κούβα και η Βενεζουέλα δίχως να δείχνει σημάδια φόβου ή ατολμίας.

Είναι γεγονός και αληθές ότι η κυβέρνηση Μοράλες έχει κάνει «θετικά βήματα» και αρκετά μάλιστα μέσα σε ένα χρόνο δεδομένης της κατάστασης στο εσωτερικό, κυρίως στο επίπεδο Υγείας, Παιδείας και Κοινωνικού Κράτους με την απόλυτη στήριξη της Κούβας και της Βενεζουέλας που συνδράμουν τα μάλα σε όλους τους τομείς. Εντούτοις, οι δηλώσεις του Μοράλες στην ομιλία του για τη συμπλήρωση ενός χρόνου στην εξουσία όπου απαρίθμησε τα θετικά βήματα και ανακοίνωσε τη σύσταση ενός συντονιστικού οργάνου για την προώθηση των αλλαγών δεν εμπεριέχουν τόσο αίσθημα αισιοδοξίας, όσο ήταν την 1η Μάη 2006 που μετά την επιστροφή του από την Αβάνα όπου υπέγραψε την ALBA, ανακοίνωσε την εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων: «Αρχίσαμε την εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων. Αύριο θα ακολουθήσουν τα ορυχεία, τα δάση και όλοι οι φυσικοί πόροι, αυτοί για τους οποίους αγωνίστηκαν οι πρόγονοί μας. Το κράτος ανακτά την ιδιοκτησία, την κατοχή και τον έλεγχο αυτών των πόρων».

Καταρχήν η εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων «ασθμαίνει», με τις πολυεθνικές να πιέζουν και να απειλούν, με τη βραζιλιάνικη κρατική «Πετρόμπας» να βρίσκεται στην πρωτοπορία αυτού του μετώπου. Ούτε οι εσωτερικές μεταρρυθμίσεις της κρατικής εταιρείας YPFB, ώστε να εξυπηρετεί απολύτως τα λαϊκά συμφέροντα έχουν προωθηθεί ούτε και η πρόσφατη παραίτηση του Χουάν Κάρλος Ορτίς, επικεφαλής της YPFB και η αντικατάσταση από τον Μανουέλ Μοράλες Ολιβέρα, υπεύθυνο του MAS για ζητήματα ενέργειας αντανακλούν τις δυσκολίες που έχει η εφαρμογή του νόμου για τους υδρογονάνθρακες. Κατά τα άλλα, οι υπόλοιπες εθνικοποιήσεις έχουν μετατεθεί προς το παρόν χρονικά με πρώτη να περιμένει η εθνικοποίηση των ορυχείων που αναβλήθηκε πέρσι και αναμένεται τους πρώτους μήνες του χρόνου.

Στη Συντακτική Συνέλευση, δε, τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα, εξαιτίας του ποσοστού του MAS, που μεν του εξασφάλισε την πλειοψηφία αλλά όχι την απαιτούμενη. Από τις 6 Αυγούστου που έγινε η έναρξη των εργασιών, όπου μέσα σε ένα χρόνο έχει στόχο τη σύνταξη της νέας Μάγκνα Κάρτα, οι περισσότερες μάχες εξακολουθούν να δίνονται στον τρόπο διεξαγωγής της ψηφοφορίας και στο εάν τα άρθρα του Συντάγματος θα ψηφίζονται με απλή πλειοψηφία του 50% +1 ή των 2/3. Οσο για την αναδιανομή της γης και την «αγροτική επανάσταση», που μπόρεσε να ψηφιστεί εξαιτίας 3 ψήφων αποστατών εκ των γραμμών των κομμάτων της αντιπολίτευσης, το 20% των ακαλλιέργητων γαιών άρχισαν να διανέμονται. Γεγονός που έχει προκαλέσει την οργίλη αντίδραση της ολιγαρχίας και φυσικά τη σχετική δυσφορία στο λαϊκό κίνημα για το «μετριοπαθές» της κίνησης.