Υστερα από "κύηση" πολλών μηνών η κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα το νομοθετικό τερατούργημα για τις εργασιακές σχέσεις. Στόχος αυτού του σημειώματος δεν είναι η πλήρης ανάλυση του νομοσχεδίου, αλλά κύρια η ανάδειξη των κεντρικών αξόνων που αποτελούν τον πυρήνα του.

Οι ιδεολογικοί στόχοι του νομοσχεδίου στηρίζονται στις θεωρίες του "μονόδρομου της ΟΝΕ", της "ανταγωνιστικότητας", του "μεγάλου εργατικού κόστους", της "παραγωγικότητας" και της "αύξησης των κερδών". Ολες αυτές οι απόψεις αποτελούν το κυρίαρχο σύστημα αντιλήψεων του κεφαλαίου σε βάρος της εργατικής τάξης. Αυτό που προβάλλεται σαν "μονόδρομος" για τη χώρα είναι απλά ο δρόμος της μιας τάξης - της αστικής - για την εδραίωση της κυριαρχίας της πάνω στην εργατική τάξη. Οσα λοιπόν αναφέρονται τόσο στην εισηγητική έκθεση, όσο και στο νομοσχέδιο για τη "βελτίωση της ελληνικής οικονομίας", είτε για την "ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας", χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε ότι αφορούν τη βελτίωση και την ανταγωνιστικότητα των οικονομικών και των κερδών των βιομηχάνων. Για την εργατική τάξη όλα αυτά σημαίνουν ένταση του βαθμού εκμετάλλευσης, απόλυτη και σχετική εξαθλίωση.

Στους κεντρικούς στόχους του νομοσχεδίου ξεχωρίζει η προσπάθεια κυβέρνησης - κεφαλαίου να χτυπήσει τις οργανωμένες κλαδικές και εργοστασιακές μορφές του συνδικαλιστικού κινήματος.Τις βγάζει έξω από οποιοδήποτε ρόλο και αρμοδιότητα, αξιοποιώντας την πείρα από ανάλογες ρυθμίσεις, όπως εκείνες του Ρήγκαν και της Θάτσερ. "Αναδεικνύει" το ρόλο ατομικά του κάθε εργαζόμενου και ρίχνει το βάρος υπέρ των λεγόμενων "επιχειρησιακών συμβουλίων", υπέρ των "ενώσεων προσώπων" του ν.1264/82 και αορίστως υπέρ των "νομικών εκπροσώπων των εργαζομένων". Οπου γίνεται αναφορά για "συμμετοχή" των συνδικάτων, αυτή είναι εντελώς διακοσμητική, όπως π. χ. στα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης (ΤΣΑ), που θα καλείται το αντίστοιχο Εργατικό Κέντρο σαν "γλάστρα" και την απόφαση θα την παίρνουν οι υπουργοί Εθνικής Οικονομίας και Εργασίας (άρθρο 4). Ετσι, και τους κυβερνητικούς συνδικαλιστές βγάζουν από τη δύσκολη θέση να συναινέσουν στα ΤΣΑ και την όποια άρνηση ενός συνδικάτου τη μετατρέπουν σε χωρίς πρακτική σημασία. Παράλληλα με την εφαρμογή δεκάδων μορφών απασχόλησης και την εμφάνιση πανσπερμίας μορφών συνδικαλιστικής - υποτίθεται - έκφρασης, σπρώχνουν στη διάσπαση ή τουλάχιστο στον τεμαχισμό της εργατικής τάξης, σε τεχνικούς διαχωρισμούς, σε δυσκολία συσπείρωσης, συντονισμού και κοινής δράσης.

Στην εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου αναφέρεται ωμά και απροκάλυπτα ότι "τα μέτρα του νομοσχεδίου αποτελούν προϊόν του κοινωνικού διαλόγου που κατέληξε στο "Σύμφωνο Εμπιστοσύνης προς το 2000"...".Αυτή η ομολογία επιβεβαιώνει αφ' ενός την κεντρική γραμμή του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος ότι οι θεωρίες αυτές, όπως και ο ίδιος ο "κοινωνικός διάλογος", αποτελούν φουρνέλο στις κατακτήσεις της εργατικής τάξης και αφ' ετέρου ξεγυμνώνει τις εγκληματικές ευθύνες των παρατάξεων ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ, Αυτόνομης Παρέμβασης, που πήραν μέρος στην απάτη αυτή και έχουν συνεισφέρει τα μέγιστα στην αφαίρεση σημαντικών εργατικών δικαιωμάτων. Επίσης η ίδια η ομολογία επιβάλλει την απαίτηση για αποχώρηση τώρα και για κατηγορηματική άρνηση σε όποιο "κοινωνικό διάλογο",είτε για το ασφαλιστικό, είτε για τα ΤΣΑ, είτε για οτιδήποτε άλλο.

Με το νομοσχέδιο βεβαιώνεται ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία καλά σχεδιασμένη επιχείρηση, με στόχο την ενίσχυση της εργοδοτικής αυθαιρεσίας, της ωμής τρομοκρατίας μέσα στους χώρους δουλιάς,την αξιοποίηση της στρατιάς των ανέργων και των αλλοδαπών σε βάρος της ίδιας της εργατικής τάξης, είτε δουλεύει, είτε είναι άνεργη. Σε πολλά σημεία του νομοσχεδίου αναφέρεται ότι ο εργοδότης πρέπει να εξασφαλίσει τη "σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου", είτε για να τον μετατρέψει από πλήρους απασχόλησης σε μερικώς απασχολούμενο,είτε για να τον απασχολεί την Κυριακή, είτε για να αμείβεται χαμηλότερα από τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις. Ο καθένας, με βάση την πείρα του, εύκολα αντιλαμβάνεται τι θα συμβεί στην πράξη. Οι εκβιασμοί και οι απολύσεις, η αύξηση των εργατικών ατυχημάτων θα συνοδεύουν κάθε στιγμή τον εργατοϋπάλληλο.

Ενας παραδοσιακός, με ισχυρά ακόμα χαρακτηριστικά, θεσμός όπως αυτός της εργατικής οικογένειας, του λαϊκού νοικοκυριού, δέχεται μέσα από το νομοσχέδιο αυτό πλήγματα,αφού σπάνια η οικογένεια θα έχει τη δυνατότητα να καθίσει στο ίδιο τραπέζι, να κουβεντιάσει όλη μαζί, να πάρει μέρος σε μια κοινωνική εκδήλωση. Οι ρυθμίσεις που προωθεί το νομοσχέδιο, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανεργία, θα έχουν πολύπλευρες κοινωνικές, οικογενειακές, ψυχολογικές και πολιτιστικές επιπτώσεις.Το όραμα της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ για αμερικανοποίηση της ελληνικής οικογένειας παίρνει σάρκα και οστά στις γραμμές του νομοσχεδίου.

Το κυβερνητικό τερατούργημα δεν εξαντλεί τις επιπτώσεις του στις εργασιακές σχέσεις. Τα ασφαλιστικά δικαιώματα,τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων, η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και περίθαλψης θα δεχτούν σοβαρά χτυπήματα. Τις συνέπειές του θα αισθανθούν και οι μικρομεσαίοι και οι επαγγελματοβιοτέχνες που έχουν κάθε φορά συμφέρον να ευθυγραμμιστούν με την εργατική τάξη στον αγώνα για την απόσυρσή του.

Ας δούμε πιο συγκεκριμένα ορισμένα σημεία - φωτιά του νομοσχεδίου.

Αρθρο 3 παρ. 1 και 2.Με το άρθρο αυτό, το νομοσχέδιο καταργεί το οχτάωρο και δίνει τη δυνατότητα στις αυξομειώσεις των ωρών απασχόλησης μέσα από "επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας ή με συμφωνίες του εργοδότη και του συμβουλίου των εργαζομένων...". Για τρεις μήνες το οχτάωρο θα γίνεται εννιάωρο και "σε περιπτώσεις που συντρέχουν λόγοι αντικειμενικοί ή τεχνικοί ή λόγοι οργάνωσης της εργασίας" το οχτάωρο θα γίνεται δεκάωρο ημερήσια, χωρίς βέβαια αύξηση των αποδοχών. Η ασυδοσία του εργοδότη να κρίνει μόνος του τους αντικειμενικούς και άλλους λόγους αποτελεί την κορυφή μόνο του αντεργατικού παγόβουνου. Επειδή, επίσης, το νομοσχέδιο δεν αναφέρει αν για ένα τρίμηνο ή για δυο τρίμηνα μέσα στο χρόνο θα ισχύει 9ωρο, γίνεται κατανοητό ότι τελικά το ένα τρίμηνο θα διαδέχεται το άλλο μέχρι την υπερκάλυψη του 12μηνου.Στο ίδιο άρθρο γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο μοτίβο "ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης". Σαν αντιστάθμισμα των αυξημένων ωρών απασχόλησης θα χορηγείται στον εργαζόμενο ρεπό ή θα προσαυξάνεται η ετήσια άδειά του, διατάξεις που περισσότερο έχουν χαρακτήρα ευχής, αλλά και εάν ακόμα ισχύσουν, αποτελούν προκάλυμμα στον πυρήνα του άρθρου που είναι η κατάργηση του οχτάωρου.

Αρθρο 4 παρ. 1 και 2.Με το άρθρο αυτό καταργούνται οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις άμεσα στις λεγόμενες φθίνουσες περιοχές (Ν.2601/98) και επειδή όλη η Ελλάδα... είναι φθίνουσα, με ταχύτητα θα καταργηθούν παντού. Λέει το άρθρο αυτό "φορείς του Δημοσίου, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και κοινωνικοί εταίροι, με βάση τις ανάγκες ευπαθών περιοχών δύνανται να συνάπτουν ειδικές Συλλογικές Συμφωνίες, στις οποίες επιτρέπεται να ρυθμίζονται τα κατώτερα όρια μισθών και γενικότερα οι όροι απασχόλησης προσωπικού.Οι ρυθμίσεις αυτές απαγορεύεται να παραβιάζουν τις Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις". Δε σταματά όμως εδώ. Ορίζει ότι στις περιοχές αυτές οι νεοπροσλαμβανόμενοι υποχρεωτικά θα αμείβονται με την ΕΓΣΣΕ, που - όπως είναι γνωστό - ορίζει τα κατώτερα για τους ανειδίκευτους. Το πελώριο πρόβλημα όμως θα δημιουργηθεί σε όσους ήδη απασχολούνται, που θα κληθούν από τον εργοδότη ή να δεχτούν τους καινούριους αντεργατικούς όρους ή να απολυθούν.

Αρθρο 2. Καταργεί την πλήρη απασχόληση και γενικεύει τη μερική.Ταυτόχρονα και στις διατάξεις αυτού του άρθρου χτυπιέται το 8ωρο και το 7ωρο. Αναφέρει συγκεκριμένα "κατά σύσταση της σχέσης εργασίας ή κατά τη διάρκεια αυτής ο εργοδότης και ο μισθωτός δύνανται με ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν για, ορισμένο ή αόριστο χρόνο,εργασία μικρότερης διάρκειας από την κανονική". Και με τη διάταξη αυτή όχι μόνο όσοι πιάνουν τώρα δουλιά, αλλά και όσοι ήδη εργάζονται, θα υποχρεώνονται από την εργοδοσία σε αλλαγή της Σύμβασης Εργασίας τους.

Στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου το έγκλημα επιβραβεύεται, αφού "ο εργοδότης (μόνος του) δύναται να επιβάλλει εκ περιτροπής εργασία σε περίπτωση περιορισμού της δραστηριότητάς του"! Στο ίδιο άρθρο (παρ. 15) "επιτρέπεται και στις δημόσιες επιχειρήσεις, τους Οργανισμούς και τους λοιπούς φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα η μερική απασχόληση", με συνέπεια, πέραν όλων των άλλων, την από το παράθυρο άρση άμεσα της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Παράλληλα, πάντα στο άρθρο 2 (παρ.4) ανοίγει τους ασκούς για την κατάργηση της Κυριακής ως αργίας.

Η προκλητικότητα της κυβέρνησης εξαντλεί τα όριά της, όταν αναφέρει ότι ..."δεν παρέχεται στον εργοδότη αξίωση για παροχή εργασίας πέρα από τη συμφωνημένη από τον μερικώς απασχολούμενο όταν ο μισθωτός βαρύνεται με... οικογενειακές υποχρεώσεις".

Αρθρο 5.Αξιοποιώντας η κυβέρνηση τις δυνατότητες που της δίνουν τα άρθρα 52 και 59 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την 96η Διεθνή Σύμβαση Εργασίας, προχωρά στην ίδρυση των Ιδιωτικών Γραφείων Συμβούλων Εργοδοτών (ΙΓΣΕ), δηλαδή ιδιωτικών ΟΑΕΔ.Νομιμοποιείται έτσι το δουλεμπόριο και η καταβολή μεγάλων χρηματικών ποσών από τον άνεργο για να εξασφαλίσει κάποια μεροκάματα. Οι εργαζόμενοι που θα βρίσκουν απασχόληση μέσα από αυτό το κανάλι, είναι βέβαιο ότι θα υποχρεώνονται σε άπειρες και επικίνδυνες υποχωρήσεις, εξαναγκασμούς και εξευτελισμούς ποικίλους. Η ουσία αυτής της ρύθμισης βρίσκεται στην αφαίρεση αρμοδιοτήτων από τον ΟΑΕΔ και τελικά στη μεταφορά όλων των αρμοδιοτήτων του και των σχετικών κονδυλίων στα χέρια των ιδιωτών αετονύχηδων. Σε κάθε περίπτωση η "μονοπωλιακή θέση" του ΟΑΕΔ τελειώνει!

Το αίτημα του συνδικαλιστικού κινήματος ήταν οι Επιθεωρήσεις Εργασίας να ξαναγυρίσουν στο υπουργείο Εργασίας, να αναβαθμιστούν και να εκδημοκρατιστούν πρωταρχικά με την ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων, να εξοπλιστούν με αρμοδιότητες επιβολής και είσπραξης μεγάλων ποινών στους εργοδότες και να κοπεί ο ομφάλιος λώρος που συνδέει ορισμένες Επιθεωρήσεις με την εργοδοσία. Τίποτα από όλα αυτά δεν κάνει το νομοσχέδιο.Προωθεί ακριβώς τον ευνουχισμό τους με στόχο την ευκολότερη εφαρμογή των νέων εργασιακών σχέσεων της μεσαιωνικής λογικής.

Διατηρεί τις Επιθεωρήσεις Εργασίας στους νομάρχες για να χαράζουν τις προσωπικές τους πολιτικές και συγκροτεί και στο υπουργείο "Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας" για να τακτοποιηθούν οι "ημέτεροι" και να ενισχύεται η αναποτελεσματικότητα μέσα από τον κατακερματισμό. Ποιες είναι οι αρμοδιότητες του ΣΕΠΕ; "Να προσφεύγει στη δικαιοσύνη για την επιβολή ποινικών κυρώσεων ή να χορηγεί εύλογη προθεσμία για τη συμμόρφωση με τις προβλεπόμενες διατάξεις". Ο ρόλος του Σωματείου, η παρουσία του στους ελέγχους κλπ. πουθενά. Για να μη διαταράσσεται η συζήτηση - συνεννόηση του ελεγκτή με τον εργοδότη!

Το νομοσχέδιο επίσης χρειάζεται να σημειωθεί ότι στο τέλος του έχει τέσσερα άρθρα (18, 19, 20 και 21), που ενώ υπάρχει η αρίθμησή τους δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα ή δεν έχουν ακόμα συμπληρωθεί. Το τι θα συμπεριλαμβάνουν είναι αντιληπτό. Και νέες αντεργατικές ρυθμίσεις.

* Ο Γιώργος Μαυρίκος είναι αντιπρόεδρος της ΓΣΕΕ