Το εκλογικό σύστημα της Κούβας προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μια και δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που υπάρχει τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες. Εχει μια σειρά από ιδιαιτερότητες που εξασφαλίζουν τη συμμετοχή όλου του λαού και τη σωστή και δίκαιη διεξαγωγή των εκλογών.

Μια από τις κύριες ιδιαιτερότητες του εκλογικού συστήματος της Κούβας είναι πως οι υποψήφιοι σε κάθε επίπεδο - δημοτικό, περιφερειακό και γενικό - δεν ορίζονται από πολιτικά κόμματα, όπως γίνεται παραδοσιακά στην πλειοψηφία άλλων χωρών. Ο κάθε πολίτης, ηλικίας 16 χρόνων και πάνω, έχει το δικαίωμα να προτείνει υποψηφίους. Οι προτάσεις αυτές κατατίθενται είτε απευθείας είτε μέσω αντιπροσωπευτικών οργανώσεων ή ινστιτούτα, στα οποία μπορεί ο καθένας να εγγραφεί εθελοντικά. Αυτή η διαδικασία είναι ένα παράδειγμα της συμμετοχής των πολιτών, που βασίζεται στην ισότητα των δικαιωμάτων.

Η λειτουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος βασίζεται βασικά στην εγγύηση της αυστηρά πραγματοποίησης των αρχών αυτών, ώστε να είναι σίγουρος ο λαός πως οι προτάσεις τους και η διεξαγωγή των εκλογών θα είναι σωστή. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η μέθοδος δεν έχει αντιγραφτεί ή εισαχθεί από κάπου αλλού. Εχει συζητηθεί και εγκριθεί σε πολλές χιλιάδες συζητήσεις που έγιναν σε τόπους δουλιάς, σχολεία και γειτονιές, ενέργεια που αποτέλεσε ένα εθνικό δημοψήφισμα. Ετσι, το σύστημα αυτό επιλέχθηκε δημοκρατικά από τους ίδιους τους πολίτες της Κούβας και μόνο αυτοί έχουν το δικαίωμα να το τροποποιήσουν ή να το καλυτερέψουν.

Στην Κούβα υπάρχουν δύο τύποι εκλογών για τις συνελεύσεις της Λαϊκής Εξουσίας. Οι "μερικές εκλογές" διεξάγονται κάθε δυόμισι χρόνια, ώστε να επιλεγούν οι αντιπρόσωποι που θα συμμετέχουν στα 169 δημοτικά συμβούλια. Οι "γενικές εκλογές" διεξάγονται κάθε 5 χρόνια, ώστε να εκλεγούν τα μέλη των συμβουλίων σε 14 περιφέρειες και οι βουλευτές για το Εθνικό Συμβούλιο της Λαϊκής Εξουσίας, που είναι παρόμοιο με Κοινοβούλιο.

Μαζική υπήρξε η προσέλευση των Κουβανών ψηφοφόρων στα εκλογικά τμήματα την Κυριακή 19 Οκτώβρη για την ανάδειξη των δημοτικών συμβουλίων στη χώρα. Χαρακτηριστικό είναι πως το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές έφτασε το 97,59%, υπερβαίνοντας τα αντίστοιχα ποσοστά συμμετοχής στις δύο προηγούμενες αναμετρήσεις (97,1% το 1995, και 97,2% το 1992). Η εκλογική διαδικασία διεξήχθη "σε απόλυτη διαφάνεια, με τάξη και δίχως κανένα επεισόδιο", τόνισε ο πρόεδρος της κεντρικής εφορευτικής επιτροπής και υπουργός Δικαιοσύνης, Ροβέρτο Ντιας Σοτολόνγκο.

Οι κάτοικοι της κάθε γειτονιάς στις ανοιχτές συνελεύσεις τους - περίπου 35.900 σε όλη τη χώρα - είχαν προτείνει αυτούς που πιστεύουν πιο ικανούς ώστε να τους αντιπροσωπεύσουν σε δημοτικό επίπεδο. Σ' αυτές τις συνελεύσεις ο καθένας είχε το δικαίωμα να συμμετάσχει. Δεν υπήρχε κανείς που να απαγορεύει σε οποιονδήποτε το δικαίωμα λόγου ή πρότασης υποψηφίου.

Από τους εκλεγμένους αυτούς όχι λιγότεροι από το 50% θα αποτελέσουν μέρος του ψηφοδελτίου για τα περιφερειακά συμβούλια και το Εθνικό Συμβούλιο της Λαϊκής Εξουσίας (εκλογές που θα διεξαχθούν στις αρχές του 1998), ενώ οι υπόλοιποι υποψήφιοι θα προταθούν από τις επιτροπές υποψηφίων.

Αυτές οι επιτροπές - που αποτελούν ακόμα ένα στοιχείο του εκλογικού συστήματος της Κούβας - έχουν την ευθύνη να παρουσιάσουν λίστες με τυχόν υποψήφιους για τις εθνικές και περιφερειακές εκλογές. Οι επιτροπές αυτές έχουν ως επικεφαλής τους μέλος του σωματείου και απαρτίζονται από αγρότες, γυναίκες, μαθητές και φοιτητές, μέλη των Επιτροπών Υπεράσπισης της Επανάστασης (CDR),μιας οργάνωσης που αποτελείται από μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού. Εχουν την υποχρέωση να διαμορφώνουν λίστες με υποψήφιους, ονόματα που βγαίνουν ύστερα από συζητήσεις σε αίθουσες, σχολεία και σε κοινωνικά ινστιτούτα της χώρας. Για να καταλάβει κανείς τη σπουδαιότητα της δουλιάς, χρειάζεται να πούμε πως οι επιτροπές αυτές χρειάστηκαν να συμβουλευτούν 1.500.000 ανθρώπους πριν συγκροτηθούν οι λίστες για τις προηγούμενες εκλογές, το Φλεβάρη του 1993.

Υστερα από κάποια επιλογή ανάμεσα στους δεκάδες χιλιάδες προτεινόμενους, οι επιτροπές παρουσιάζουν τις λίστες στις δημοτικές συνελεύσεις της Λαϊκής Εξουσίας, που οι παρευρισκόμενοι τότε τις δέχονται ή τις απορρίπτουν. Ωστόσο, οι δημοτικές συνελεύσεις της Λαϊκής Εξουσίας, που εκλέγονται κατευθείαν από τους πολίτες, δεν εκλέγουν ούτε τους εθνικούς βουλευτές ούτε τους περιφερειακούς αντιπροσώπους. Αντίθετα, αυτό είναι ακόμα ένα δικαίωμα του πληθυσμού, που εκφράζεται με έναν ελεύθερο, απευθείας και μυστικό τρόπο.

Ενα ακόμα μοναδικό χαρακτηριστικό του εκλογικού συστήματος της Κούβας είναι το γεγονός ότι αφού ο ίδιος ο λαός προτείνει τους υποψηφίους, οι αργότερα εκλεγμένοι βουλευτές του Εθνικού Συμβουλίου αντιπροσωπεύουν κάθε βασικό τομέα της κοινωνίας: φοιτητές από 18 ετών και πάνω, εργάτες, αγρότες, επιστήμονες, γιατρούς, νοσοκόμες, αθλητές, δημοσιογράφους, καλλιτέχνες, διανοούμενους, το στρατό, και, φυσικά, γνωστές πολιτικές προσωπικότητες τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο.

Με άλλα λόγια, ένας βουλευτής δε χρειάζεται να είναι γνωστή προσωπικότητα, αλλά ένας απλός, τίμιος άνθρωπος και αυτό επειδή η ουσία της κουβανικής δημοκρατίας είναι η ομοιότητα των συμφερόντων που μοιράζονται μεταξύ τους η κυβέρνηση και οι άνθρωποι.

Πρέπει να τονιστεί ότι στην Κούβα δεν υπάρχει προεκλογική εκστρατεία,οι υποψήφιοι παρουσιάζονται σαν μια ομάδα σε τόπους δουλιάς και σε δημόσιες δραστηριότητες, ώστε οι εκλογείς να έχουν τη δυνατότητα να τους γνωρίσουν καλύτερα.

Στην επαναστατημένη Κούβα δεν έχει αναφερθεί καμιά περίπτωση εκλογικής νοθείας, ούτε εξαγορά ψήφων ή κλέψιμο των καλπών, τα οποία φρουρούνται από μαθητές (!) και όχι από στρατιώτες.Η καταμέτρηση των ψήφων γίνεται μπροστά σε όποιον επιθυμεί να παρακολουθήσει, όπως επίσης σε ξένους ανταποκριτές, που συνήθως, καλύπτουν το γεγονός.

Του χρόνου, όταν θα έχουν ήδη γίνει εκλογές για τους βουλευτές του Εθνικού Συμβουλίου της Λαϊκής Εξουσίας, οι βουλευτές αυτοί θα πρέπει - μυστικά - να επιλέξουν μεταξύ τους τόσο τον πρόεδρο του Συμβουλίου, όσο και τον πρόεδρο και αντιπρόεδρο και άλλα μέλη του Συμβουλίου του Κράτους.

Ισως αυτό το σύστημα να φαίνεται αρκετά περίπλοκο, ωστόσο αποτελεί μέχρι τώρα το πιο τέλειο, δίκαιο και δημοκρατικό δυνατόν, που επιλέχθηκε από τον κουβανικό λαό και όχι από την κυβέρνηση. Αυτές οι εκλογές είναι εκλογές του λαού και όχι εκλογές που πηγάζουν από τη δημοτικότητα κάποιου και γι' αυτό το λόγο δεν υπάρχουν οικονομικές σπατάλες. Οι αποφάσεις παίρνονται με βάση την αξία και την απόδοση των υποψηφίων και όχι με βάση τα χρήματα που ξοδεύτηκαν για πολιτικές εκστρατείες,όπως σε άλλες χώρες. Ούτε φυσικά, οι εκλογείς παραμυθιάζονται με προεκλογικές υποσχέσεις, επειδή όπως είναι γνωστό στην Κούβα δεν υπάρχει εκμετάλλευση, δεν υπάρχει φυλετική ή σεξουαλική διάκριση, δεν υπάρχει αγραμματοσύνη. Η γη ανήκει σ' αυτούς που την καλλιεργούν, τα σπίτια είναι ιδιοκτησία αυτών που ζουν σ' αυτά, και υπάρχει απόλυτη πρόσβαση για όλους στην υγειονομική περίθαλψη, στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό και τον αθλητισμό.

Κλωντίν ΧΕΣΠΕΡ