Φινάλε όπου η μια πλευρά έχει περισσότερα και δεμένα μεταξύ τους πιόνια, ανήκουν ουσιαστικά στις τελείως θεωρητικές θέσεις, που αφορούν αποκλειστικά τις θέσεις όπου στη σκακιέρα υπάρχουν μόνο πιόνια. Τι γίνεται, όμως, όταν σε μια θέση με προχωρημένα και ελεύθερα πιόνια, ο αντίπαλος διαθέτει ένα ευέλικτο ελαφρύ κομμάτι;

Η θεωρία λέει πως η αριθμητική αξία ενός Αξιωματικού ή Ιππου, είναι 3 πιόνια. Ομως, ο κανόνας αυτός δεν ισχύει στην πράξη συχνά. Για παράδειγμα, βλέπουμε παρτίδες - πυροτεχνήματα - όπου ελαφρά κομμάτια θυσιάζονται εύκολα με σκοπό την υλική υπεροχή ή το ματ, καθώς και άλλες, όπου η θυσία οδηγεί σε καλύτερο φινάλε.

Η αξία των πιονιών αυξάνεται σημαντικά όσο πλησιάζουν τις «ζώνες» προαγωγής (τη δεύτερη και έβδομη οριζόντια). Στο φινάλε, λοιπόν, είναι αναμφισβήτητο ότι ένα προχωρημένο πιόνι, που απειλεί να προαχθεί, μετρά περισσότερο από ένα ελαφρύ κομμάτι, (ή και πύργο), καθώς αυτά είναι «καταδικασμένα» να μη μεταμορφώνονται σε βασίλισσες! Ολα αυτά, βέβαια, είναι σχετικά. Αυτό που παίζει μεγάλο ρόλο, είναι η σωστή τοποθέτηση των κομματιών στη σκακιέρα.

Στο διάγραμμα αυτού του κειμένου, βλέπουμε μια κλασική εφαρμογή στην πράξη του διλήμματος: «Πιόνια ή ελαφρύ κομμάτι;» Μια θέση στην κόψη του ξυραφιού. Η δομή των μαύρων πιονιών, με το «δ2» έτοιμο να προαχθεί, μοιάζει απειλητική. Ο μαύρος βασιλιάς όμως δεν πρέπει να «αισθάνεται» ιδιαίτερα βολικά... Ο ίππος, η βασίλισσα, αλλά και πιόνι «ε5», έχουν φοβερά στρατηγικές θέσεις. Την κίνηση έχουν τα λευκά. Εσείς τι θα παίζατε; Βλέπε την απάντηση σε άλλη στήλη.