Την ακόμα μεγαλύτερη ...«απελευθέρωση» της ασυδοσίας του οπτικοακουστικού κεφαλαίου «υιοθέτησε» η Ευρωπαϊκή Ενωση, με αντιδραστικότερο «εκσυγχρονισμό» της γνωστής οδηγίας «Τηλεόραση χωρίς σύνορα».

Στις 13/12/2005, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε «πρόταση επικαιροποίησης της ευρωπαϊκής οδηγίας του 1989 "Τηλεόραση χωρίς σύνορα", ώστε να ανταποκριθεί στις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας και της αγοράς του ευρωπαϊκού τηλεοπτικού τομέα». Πρόκειται, δηλαδή, για νομική έκφραση της ανάγκης του οπτικοακουστικού κεφαλαίου να «αλώσει» όποιο θεσμικό πλαίσιο προστασίας των θεατών και ακροατών απέμεινε στα κράτη - μέλη της ΕΕ, για τους δύο διαχρονικούς «στρατηγικούς» λόγους: αύξηση των κερδών, έλεγχος των συνειδήσεων.

Η οδηγία «Τηλεόραση χωρίς σύνορα» θεωρείται από την ΕΕ «θεμέλιος λίθος της νομοθεσίας του οπτικοακουστικού τομέα», που ορίζει τις «προϋποθέσεις για τη μετάδοση τηλεοπτικών εκπομπών στην Ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά». Η οδηγία εκδόθηκε το 1989 και επικαιροποιήθηκε το 1997. Τόσο όμως το αρχικό όσο και το επικαιροποιημένο (1997) περιεχόμενο της οδηγίας «εμπνέεται» από την «αρχή» της «οικονομίας της αγοράς». Ετσι, «η οδηγία ζητά από τα κράτη - μέλη να συντονίσουν την εθνική τους νομοθεσία ώστε να εξασφαλίσουν ότι», μεταξύ άλλων, «δεν υφίστανται φραγμοί στην ελεύθερη διακίνηση τηλεοπτικών προγραμμάτων στην ενιαία αγορά».

Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ κυριαρχούν στον οπτικοακουστικό τομέα, το ευρω-ενωσιακό κεφάλαιο επιχείρησε, με την οδηγία, να «ντύσει» την αγωνία του για μεγαλύτερο μερίδιο στη διανομή, με τις γνωστές προπαγανδιστικές «καραμέλες» περί «προστασίας» της «πολιτιστικής ποικιλομορφίας»: «Οι τηλεοπτικοί δίαυλοι, όπου είναι εφαρμόσιμο, αφιερώνουν τουλάχιστον το ήμισυ του χρόνου εκπομπής τους για ταινίες και προγράμματα ευρωπαϊκής παραγωγής. Εφαρμόζονται μέτρα για την προστασία ορισμένων σημαντικών στόχων δημοσίου συμφέροντος όπως η πολιτιστική ποικιλότητα».

Επίσης, η ισχύουσα οδηγία προβλέπει ότι «οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των ανηλίκων έναντι βίαιων ή πορνογραφικών προγραμμάτων που προγραμματίζονται στην εκπομπή τους αργά τη νύχτα και/ή περιορίζοντας την πρόσβαση σε αυτά μέσω τεχνικής διάταξης ενσωματωμένης στο τηλεχειριστήριο της τηλεοπτικής συσκευής». Τέλος, «ο μέγιστος όγκος διαφημίσεων που οι τηλεοπτικοί δίαυλοι μπορούν να προβάλουν κατά μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (μετρούμενη σε λεπτά ανά ώρα ή ανά ημέρα) τηρείται πλήρως».

Τι και πώς από όλα αυτά «τηρείται» στο γνωστό ως «τηλεοπτικό τοπίο» δε χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Οι περισσότεροι «κανόνες» είναι το «περιτύλιγμα» ενός «πακέτου - βόμβα» που υπακούει μόνο στο «νόμο» του κέρδους των καναλαρχών και των άλλων ιδιοκτητών των συνεχώς εξελισσόμενων, τεχνολογικά, ΜΜΕ.

Πλέον, όμως, ακόμη και αυτό το «περιτύλιγμα», θεωρείται από το κεφάλαιο περιττό. Η «χωματερή» του οπτικοακουστικού τομέα που κυριαρχεί πλήρως σε παραγωγή και διανομή, από τον κινηματογράφο μέχρι τους τηλεοπτικούς δέκτες, σε συνδυασμό με τις αυξημένες κεφαλαιοκρατικές «ανάγκες» στο πλαίσιο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού και την υποχώρηση των λαϊκών κινημάτων μετά την επικράτηση της αντεπανάστασης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, έχει νέες απαιτήσεις.

Σχετικά, τον περασμένο Σεπτέμβρη, η ΕΕ εκτιμούσε ότι (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας): «Εμφορούμενη από την αρχή της βελτίωσης της νομοθεσίας, η πρόταση (σ.σ. της επικαιροποίησης της οδηγίας) αποβλέπει αφ' ενός να περιορίσει τον κανονιστικό φόρτο που βαρύνει τους Ευρωπαίους παρόχους τηλεοπτικών και ομοειδών υπηρεσιών και αφ' ετέρου να προσδώσει μεγαλύτερη ευελιξία στη χρηματοδότηση οπτικοακουστικού περιεχομένου από νέες μορφές διαφήμισης. Η πρόταση διαμορφώνει επίσης ισότιμους όρους ανταγωνισμού για όλες τις εταιρίες που προσφέρουν υπηρεσίες ομοειδείς προς τις τηλεοπτικές, ανεξάρτητα από τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία παροχής των υπηρεσιών (π.χ. τηλεοπτική εκπομπή, υψίρρυθμη ευρυζωνική, κινητά τηλέφωνα τρίτης γενιάς)».

Δηλαδή το «κανονιστικό» πλαίσιο της οδηγίας αποτελεί πλέον «φόρτο» για το κεφάλαιο, από τον οποίο πρέπει να «απαλλαγεί». Πώς θα γίνει αυτό; «Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει την αντικατάσταση των ετερόκλιτων εθνικών κανόνων όσον αφορά την προστασία των ανηλίκων, την πρόκληση φυλετικού μίσους και τη συγκαλυμμένη διαφήμιση από ένα βασικό, ευρωπαϊκής κλίμακας, ελάχιστο πρότυπο προστασίας για οπτικοακουστικές κατ' αίτηση υπηρεσίες. Αναμένεται ότι με τη νέα αυτή πολιτική προσέγγιση θα επιταχυνθεί η επίτευξη αρραγούς ενιαίας αγοράς για τηλεοπτικές και ομοειδείς υπηρεσίες και η προώθηση ενός ισχυρού και δημιουργικού ευρωπαϊκού κλάδου παραγωγής προγραμμάτων».

Αποδιάρθρωση και αποδυνάμωση δηλαδή των εθνικών νομοθεσιών με στόχο, όπως αναφέρει η αρμόδια Ευρωπαία επίτροπος, Βίβιαν Ρέντινγκ, την «άνθηση του ευρωπαϊκού κλάδου τηλεοπτικού περιεχομένου με την υπαγωγή του σε ένα πλέγμα κανόνων που θα είναι οι πλέον σύγχρονοι και ευέλικτοι παγκοσμίως. Αναμένεται οι νέοι κανόνες να διανοίξουν ευκαιρίες στο χώρο των πολυμέσων, αυξάνοντας τον ανταγωνισμό και τις δυνατότητες επιλογής του καταναλωτή, ενώ παράλληλα θα δοθεί ώθηση σε στόχους δημόσιου συμφέροντος, όπως η προστασία των ανηλίκων και η πολιτιστική πολυφωνία». Πρόκειται για ακόμη ένα αναμάσημα της προπαγανδιστικής λογικής αντίφασης περί «προστασίας του δημοσίου συμφέροντος» μέσω της «οικονομίας της αγοράς»! Για την ιστορία να θυμίσουμε πως αυτούσια αυτή η φράση εμπεριέχεται και στο νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο που δημοσιοποίησε πρόσφατα το υπουργείο Πολιτισμού. Ετσι, «υφιστάμενοι κανόνες», που ξεπεράστηκαν λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και στην αγορά, «πρέπει να καταργηθούν ώστε να πραγματοποιηθεί αποφασιστικό βήμα προς τα οπτικοακουστικά μέσα επικοινωνίας χωρίς σύνορα στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά».

Ερχόμαστε, λοιπόν, στην πρόσφατη «πρόταση επικαιροποίησης» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η «εκσυγχρονισμένη» οδηγία για την «τηλεόραση χωρίς σύνορα» θα «διέπει τηλεοπτικές και ομοειδείς υπηρεσίες». Συγκεκριμένα προτείνεται η διάκριση μεταξύ «γραμμικών» υπηρεσιών (π.χ. προγραμματισμένες εκπομπές μέσω παραδοσιακής τηλεόρασης, Ιντερνετ, κινητής τηλεφωνίας, «με τα οποία το περιεχόμενο "ωθείται" στους θεατές») και «μη γραμμικών», όπως ταινίες ή δελτία ειδήσεων, «τα οποία ο θεατής "αποσπά" από το δίκτυο».

Για τις «γραμμικές» υπηρεσίες θα ισχύουν οι σημερινοί κανόνες για τις τηλεοπτικές εκπομπές ...«υπό σύγχρονη, πλέον ευέλικτη μορφή». Οι δε «μη γραμμικές» υπηρεσίες «θα υπόκεινται μόνο σε βασικό πλέγμα ελάχιστων αρχών, ώστε π.χ. να προστατεύονται οι ανήλικοι, να προλαμβάνεται η πρόκληση φυλετικού μίσους και να κηρυχτεί ως παράνομη η υποβολιμαία διαφήμιση». Αντί δηλαδή να χτυπηθεί η πορνογραφία, π.χ. πριν διανεμηθεί, η ΕΕ θέλει να «πείσει» ότι θα θεσπίσει... «κανόνες» ως προς τη διανομή της!

Ακόμη όμως και αυτή η εξόφθαλμη απάτη καταρρέει πλήρως με την πρόβλεψη της επικαιροποιημένης οδηγίας ότι (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας) «η εναρμόνιση των ανωτέρω κανόνων σε ευρωπαϊκή κλίμακα θα συνεπάγεται ότι οι πάροχοι υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων θα πρέπει πλέον να συμμορφώνονται μόνο προς τους κανόνες των κρατών - μελών στα οποία είναι εγκαταστημένοι και όχι με τους ετερόκλιτους κανόνες όλων των κρατών - μελών στα οποία λαμβάνονται οι υπηρεσίες τους»! Δηλαδή, ο ξένος ιδιοκτήτης ΜΜΕ θα «δεσμεύεται» από το νομικό πλαίσιο της χώρας του και όχι από της χώρας που θα εκπέμπει, καταργώντας, στην πράξη, το τελευταίο.

Και πώς θα είναι αυτό το πλαίσιο της «χώρας εγκατάστασης»; Σύμφωνα με την πρόταση (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας): «Για τις προγραμματισμένες τηλεοπτικές εκπομπές η Επιτροπή προτείνει περιορισμό της γραφειοκρατίας, μεγαλύτερη ευελιξία των ισχυόντων κανόνων για νέες μορφές διαφήμισης και ενθάρρυνση της αυτορρύθμισης και της συρρύθμισης. Αντί για αναλυτικές προδιαγραφές σχετικά με τη συχνότητα και τους όρους υπό τους οποίους μπορούν να διακόπτονται τα προγράμματα από διαφημίσεις, με την αναθεωρημένη οδηγία θα απλουστευτούν οι ισχύοντες κανόνες της ΕΕ. Στο μέλλον, οι τηλεοπτικοί οργανισμοί θα μπορούν να επιλέγουν οι ίδιοι πότε θα παρεμβάλλουν διαφημίσεις στα προγράμματά τους, αντί της υποχρέωσης - όπως συμβαίνει σήμερα - να μεσολαβούν τουλάχιστον 20 λεπτά μεταξύ διαφημιστικών διαλειμμάτων ή της συγκέντρωσης των μηνυμάτων σε διαφημιστικές περιόδους»!

Πρόκειται για εξόφθαλμη αποχαλίνωση της ασυδοσίας, που θα συνοδευτεί και με νέες μεθόδους καταναλωτικής πλύσης εγκεφάλου: «Με τη νέα οδηγία θα δοθεί επίσης στήριξη σε νέες μορφές διαφήμισης, όπως η διαιρούμενη εικόνα στην οθόνη, η εικονική και διαδραστική διαφήμιση». Επειδή πρόκειται να προκληθεί εύλογο «χάος» στο περιεχόμενο και στο πλήθος των διαφημίσεων, για να προληφθούν αντιδράσεις, η πρόταση περιλαμβάνει επουσιώδεις ρυθμίσεις, όπως: «Με εξαίρεση τα δελτία ειδήσεων, την επικαιρότητα και τα παιδικά προγράμματα, η τοποθέτηση προϊόντων θα επιτραπεί, με σαφή σήμανση, στην Ευρώπη, σε αμφότερες τις γραμμικές και μη γραμμικές τηλεοπτικές υπηρεσίες».

Κατά την ΕΕ «οι νέοι αυτοί κανόνες θα άρουν τη νομική αβεβαιότητα, θα προσφέρουν επιπρόσθετους πόρους για ευρωπαϊκές παραγωγές και συνεπώς θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού τηλεοπτικού κλάδου». Πρόκειται λοιπόν για ακόμη μία απόδειξη του γεγονότος ότι ο ανταγωνισμός των μεγάλων ιμπεριαλιστικών πόλων για περισσότερα κέρδη «αναπαράγεται» μόνο μέσα σε καθεστώς αμείλικτης ιδεολογικής χειραγώγησης.