Ο θάνατος στοιχειώνει την ινδική επαρχία: Τουλάχιστον 80 αυτοκτονίες αγροτών καταγράφηκαν ανάμεσα στην 18η και την 29η Μαΐου εφέτος. Οι λεπτομέρειες για τις αυτοκτονίες αποκαλύπτουν μια ανατριχιαστική ατμόσφαιρα απελπισίας στην αγροτιά. Ακαδημαϊκοί, αγρότες, εκπρόσωποι συνεταιρισμών, πολιτικοί και εργαζόμενοι σε υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας συμφωνούν ότι αυτή η έξαρση αυτοκτονιών σε ένα τόσο σύντομο διάστημα, μέσα σε δύο βδομάδες, είναι κάτι χωρίς προηγούμενο στην ιστορία του κρατιδίου Αντρα Πραντές. Το συγκεκριμένο κρατίδιο - γράφει ο V. Sridhar στο περιοδικό Frontline - κατέχει τα θλιβερά πρωτεία: Τρεις στις τέσσερις αυτοκτονίες αγροτών στην Ινδία τα τελευταία χρόνια συμβαίνουν εκεί, σύμφωνα με το νέο πρωθυπουργό του, τον Y.S. Rajasekhara Reddy.

Οι αυτοκτονίες σημειώθηκαν σε κάθε γωνιά του κρατιδίου, περιλαμβανομένης της αυτοχειρίας μιας γυναίκας αγρότισσας. Πολλά από τα απονενοημένα αυτά διαβήματα προήλθαν από τις περιοχές του κρατιδίου που πλήττει η ξηρασία, αλλά υπήρξαν αρκετές και σε περιοχές που αρδεύονται επαρκέστερα. Η απελπισία των αγροτών δεν περιορίζεται στους καλλιεργητές ενός είδους. Καλλιεργητές τσίλι, φιστικιών, οσπρίων, βαμβακιού, λαχανικών και ρυζιού είναι ανάμεσα σε αυτούς που αυτοκτόνησαν. Η περιοχή Αμανταπούρ είναι ίσως η «πρωτεύουσα των αυτοκτονιών» στην Ινδία: Από το 2000, 450 αγρότες έχουν αυτοκτονήσει στην περιοχή. Οι ξηρασίες υπήρξαν συχνές τα τελευταία χρόνια. Η περιοχή έχει το δεύτερο χαμηλότερο επίπεδο βροχόπτωσης στην Ινδία.

Η καλλιέργεια φιστικιών γίνεται στο 90% της καλλιεργήσιμης γης στην περιοχή. Οι μικροί, περιθωριακοί αγρότες, που κάνουν μονοκαλλιέργειες, ρισκάρουν κάθε φορά να καταστραφούν οικονομικά αν αποτύχει η σοδειά, δίχως καμιά βοήθεια από το κράτος. Η μονοκαλλιέργεια σημαίνει ότι 8 έως 9 μήνες το χρόνο η γη είναι σε αγρανάπαυση, ενώ μόλις το 10% της καλλιεργούμενης γης αρδεύεται. Την ίδια ώρα, ο δεκαπλασιασμός της εισαγωγής λαδιών μαγειρέματος σημαίνουν ακόμη χαμηλότερες τιμές πώλησης για το προϊόν των αγροτών.

Ακόμη και η τιμή πώλησης της γης έχει πέσει δραματικά τα τελευταία πέντε χρόνια στην Αμανταπούρ. Μεγάλες μάζες αγροτών, σε κατάσταση απόγνωσης, πούλησαν ό,τι είχαν και δεν είχαν: Ζωντανά, σπίτια, τη γη τους. Πολλοί μετανάστευσαν, ελπίζοντας να σωθούν από τη μιζέρια.

Σύμφωνα με τον D. Narasimha Reddy της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Χαϊντεραμπάντ, η ζωή των μικρών αγροτών έχει γίνει αβέβαιη και κινδυνώδης. Η εκτεταμένη έλλειψη νερού για άρδευση σημαίνει ότι η συγκομιδή της σοδειάς είναι κάθε φορά επισφαλής ιστορία. Απελπισμένοι για νερό, οι αγρότες επενδύουν τα χρήματά τους στο να σκάβουν τη γη, ψάχνοντας για πηγάδια. Σε μία περίπτωση, ένας μικρός αγρότης έσκαψε 10 πηγάδια χωρίς να βρει νερό και όταν το 11ο πηγάδι που έσκαψε αποδείχτηκε κι αυτό ξερό αυτοκτόνησε. Ο Ρέντι επισημαίνει ότι η έλλειψη κρατικής επένδυσης στις υποδομές άρδευσης αναγκάζει τους αγρότες να πάρουν ακόμα μεγαλύτερα ρίσκα. Ακόμα κι αν η σοδειά τους φέρει ένα λογικό έσοδο, ο αγρότης δεν είναι βέβαιο ότι θα καταφέρει να το εξασφαλίσει προωθώντας το στην αγορά.

Ολ' αυτά εξηγούν το γιατί οι αγρότες καταλήγουν στις αυτοκτονίες, λέει ο Ρέντι. Ενώ τα χρήματα που ξοδεύουν αυξάνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια, τα χρήματα που καταφέρνουν να κερδίζουν διακυμαίνονται και συνήθως μειώνονται. Αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό, λόγω της απροθυμίας ή της ανικανότητας της κεντρικής και της πολιτειακής κυβέρνησης να παρέμβουν για να σταθεροποιήσουν τις τιμές των αγροτικών προϊόντων.

Ακόμη και οι σχετικά πιο πλούσιοι αγρότες καταφέρνουν να έχουν, ως πιστοληπτική ικανότητα από θεσμικές πηγές, μόλις το 20% όσων χρειάζονται. Οπως είναι προφανές, οι μικροί και περιθωριακοί αγρότες δεν καταφέρνουν να δανειστούν ούτε τα μισά από αυτό το ποσό με χαμηλά επιτόκια. Σύμφωνα με σχετικά στοιχεία, οι περισσότεροι αγρότες που αυτοκτόνησαν τις τελευταίες βδομάδες είχαν δανειστεί από ιδιωτικούς δανειστές --δηλαδή τοκογλύφους, σε πολλές περιπτώσεις-- διακινητές ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων και τοπικές «εταιρίες κεφαλαίου». Οι όροι του δανεισμού είναι εξαιρετικά επαχθείς, με επιτόκια που κατά μέσον όρο φθάνουν από 36% έως 60% και σε πολλές περιπτώσεις, σύμφωνα με πηγές του Frontline, φθάνουν το αστρονομικό 120%. Ο Ρέντι δηλώνει ότι οι αγρότες στην πλειοψηφία τους ταπεινώνονται από τους δανειστές. Οι τελευταίοι κατάσχουν --υφαρπάζουν κυριολεκτικά-- ζωντανά, ακόμα και τα σπίτια των δύσμοιρων που πέφτουν στα νύχια τους.

Ο Ρέντι δηλώνει ότι η κυβέρνηση προέβη σε συλλήψεις χιλιάδων αγροτών στην Αμανταπούρ επειδή δεν πλήρωσαν τους λογαριασμούς ρεύματος. «Αντί να ανακουφίσει τον αγρότη, η (κρατιδιακή) κυβέρνηση διόρισε ειδικούς επιθεωρητές στην αστυνομία με αποστολή να κάνουν επιδρομές στα σπίτια των αγροτών που δεν ήταν σε θέση να πληρώσουν τους λογαριασμούς παροχής ενέργειας», εξηγεί. Σε περίπτωση που η καταβολή των οφειλομένων γινόταν εκπρόθεσμα, προσθέτει, επιβάλλονταν δυσβάστακτα πρόστιμα.

Ποιος είναι όμως ο λόγος γι' αυτήν την ξαφνική έξαρση των αυτοκτονιών των αγροτών, ακόμη και μετά την εκλογή νέας κυβέρνησης, που υποσχέθηκε μέτρα ανακούφισης της αγροτιάς; Αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Rajasekhara Reddy ανακοίνωσε ένα πακέτο ελάφρυνσης για τις οικογένειες των αγροτών, τόσο με επιδοτήσεις για τις οικογένειες των αγροτών που αυτοκτόνησαν, ώστε αυτές να μπορέσουν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, όσο και για να μπορέσουν να ζήσουν για μερικές βδομάδες. Οι πιο κυνικοί παρατηρητές, όμως, που αντιμετώπισαν με ειρωνεία την ανακοίνωση των «μέτρων ανακούφισης» των αγροτών, επισήμαναν ότι ο αυξημένος αριθμός των αυτοκτονιών μπορεί να οφείλεται στα μέτρα αυτά, που είναι εξαιρετικά «φιλανθρωπικά» και ανεπαρκή.

Ο B.V. Raghavalu, γραμματέας της κρατιδιακής οργάνωσης του ΚΚ Ινδίας (Μαρξιστικού) στο Αντρα Πραντές, προσφέρει μιαν άλλη εξήγηση για το φαινόμενο: Οι δανειστές και οι τοκογλύφοι, δηλώνει, είχαν σταματήσει προσωρινά να πιέζουν τους αγρότες να τους πληρώσουν τις δόσεις των δανείων όσο διαρκούσε η διαδικασία των εκλογών. Υπήρχαν «φόβοι» εκ μέρους των δανειστών, σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές, ότι η νέα κυβέρνηση του Αντρα Πραντές θα ακύρωνε τα δάνεια που τους όφειλαν οι αγρότες.

Υπάρχουν δύο χωριστά θέματα που προκύπτουν από το κύμα των πρόσφατων αυτοκτονιών. Είναι τα άμεσα, αλλά και τα μακροπρόθεσμα μέτρα που πρέπει να λάβει η κυβέρνηση, ώστε να αποφευχθεί η συνέχιση των θανάτων. Τα δύο θέματα θα πρέπει να διαχωριστούν. Ενώ είναι σημαντικό η κυβέρνηση να παράσχει διαβεβαιώσεις στους αγρότες διεξάγοντας μια δημόσια εκστρατεία ανακούφισής τους, τέτοια μέτρα από μόνα τους δεν επαρκούν, σύμφωνα με αναλυτές. Η κυβέρνηση θα πρέπει, σύμφωνα με εκπροσώπους τους, να «κηρύξει ένα μορατόριουμ αποπληρωμής των δανείων για ένα χρόνο... μόνο αν συμβεί αυτό θα σταματήσουν οι δανειστές να ταπεινώνουν τους αγρότες. Αφού γίνει αυτό, η κυβέρνηση θα μπορέσει να βρει τρόπους και μέσα ώστε οι αγρότες να έρθουν σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Μπορεί να εξελίξει διάφορους τρόπους λύσεων για διαφορετικές ομάδες δανειοληπτών αγροτών. Για τους πιο φτωχούς ίσως να είναι αναγκαία η πλήρης απαλλαγή τους από τα χρέη, ενώ για άλλους ίσως πρέπει να υπάρξουν πακέτα ανακούφισης με μείωση των επιτοκίων».

Τα παντσαγιάτ, οι άτυπες οργανώσεις αυτοδιαχείρισης που ωστόσο αποτελούν τον πιο άμεσο διαθέσιμο θεσμό ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης στους καταχρεωμένους αγρότες, ίσως θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα μηχανισμό οργάνωσης και αντιμετώπισης των προβλημάτων της αγροτιάς του Αντρα Πραντές. Θα μπορούσε, προτείνει το Frontline, να τους ανατεθεί ένας διαμεσολαβητικός ρόλος, αλλά και να αναληφθούν πρωτοβουλίες από μέρους τους για την προστασία των αγροτών από τους δανειοδότες και τους τοκογλύφους. Ακόμη, τα παντσαγιάτ, ως τοπικά κοινοτικά συμβούλια, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ένα ρόλο διαπραγμάτευσης και εφαρμογής μέτρων ανακούφισης σε συνεργασία με την κυβέρνηση.

Αλλά, παρά το γεγονός ότι η λογική απάντηση στο πρόβλημα φαίνεται να είναι η αναστολή των αποπληρωμών των δανείων, η κυβέρνηση Ρέντι μοιάζει να αποκλείει τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης. Αντί γι' αυτό, η κυβέρνηση άρχισε μια διαφημιστική καμπάνια, στην οποία συμμετέχουν προσωπικότητες της τηλεόρασης και της σόουμπιζ, γυρίζοντας διαφημιστικά που καλούν τους αγρότες να μην αυτοκτονούν...