Σε μια πόλη της Ελβετίας, στη Λουκέρνη, και όχι στη Ζυρίχη αυτή τη φορά, παίζεται ήδη από την προηγούμενη βδομάδα μια ακόμη πράξη του κυπριακού δράματος. Η αναζήτηση μιας «βιώσιμης και λειτουργικής λύσης» είναι, όπως λέγεται, το ζητούμενο. Μπορεί όμως μια λύση να είναι βιώσιμη και λειτουργική αν δεν είναι «δίκαιη»;

Από αύριο, με την παρουσία των πρωθυπουργών Ελλάδας και Τουρκίας στη Λουκέρνη, οι διαπραγματεύσεις εισέρχονται στην τελική τους φάση. Για την ουσία των συνομιλιών ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει γνωστά. Αξίζει, ωστόσο, τον κόπο να επισημανθούν, καθώς περιγράφουν το ασφυκτικό πλαίσιο στο οποίο είναι υποχρεωμένες να κινηθούν Αθήνα και Λευκωσία.

Κατ' αρχάς, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διαδικασία των συζητήσεων είναι επακριβώς και δεσμευτικώς προσδιορισμένη από τις 13 του Φλεβάρη 2004 με τη Συμφωνία της Νέας Υόρκης, την οποία προσυπέγραψε η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη συμπεφωνημένη διαδικασία, εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία στη Λουκέρνη, τότε ο ΓΓ του ΟΗΕ θα αναλάβει να καλύψει, αξιοποιώντας το επιδιαιτητικό του δικαίωμα, τα κενά. Η συμφωνία για την επίλυση του Κυπριακού, λοιπόν, θα υπάρξει έτσι κι αλλιώς, ακόμη κι αν ο ΓΓ του ΟΗΕ αναλάβει να τη συντάξει εξ ολοκλήρου. Σύμφωνα, μάλιστα, με τα συμφωνηθέντα στη Νέα Υόρκη στις 13 του Φλεβάρη, αυτή η συμφωνία θα είναι που θα υποβληθεί στη δοκιμασία των ξεχωριστών δημοψηφισμάτων από τους λαούς των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι για να μην ακολουθηθεί αυτή η διαδικασία, κάποια από όλες τις πλευρές (Ελλάδα, Τουρκία, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι) θα πρέπει να υπαναχωρήσουν από όσα συμφώνησαν στις 13 του Φλεβάρη.

Το ερώτημα που τίθεται, καθώς κορυφώνεται η διαδικασία της διαπραγμάτευσης και δεν εμφανίζεται στον ορίζοντα η πιθανότητα συμφωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων μερών, αφορά στις προθέσεις του επιδιαιτητή.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες (λίγες) πληροφορίες, ο ΓΓ του ΟΗΕ έχει διαμορφώσει ένα νέο κείμενο συμφωνίας. Το κείμενο πιθανότατα θα ικανοποιεί το τουρκικό αίτημα για παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ενώ στους Ελληνοκυπρίους θα προσφέρονται εδαφικά και οικονομικά ανταλλάγματα.

Παράλληλα, ο ΓΓ του ΟΗΕ φαίνεται να προχωρά ένα βήμα πέρα από τη Συμφωνία της 13ης του Φλεβάρη: Ζητά από τις εμπλεκόμενες πλευρές να υπογράψουν το σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού που θα προκύψει από τη διαδικασία στη Λουκέρνη - είτε κατόπιν συμφωνίας είτε έπειτα από την επιδιαιτησία του.

Σύμφωνα με την ατμόσφαιρα την οποία δημιουργούν οι πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν την περασμένη βδομάδα με τις αλλαγές στο νέο σχέδιο Ανάν, θα πρέπει να αναμένουμε να ικανοποιείται το τουρκικό αίτημα για μόνιμες παρεκκλίσεις, αλλά κατά τρόπο που δε θα αντίκειται στις βασικές αρχές, στη βάση των οποίων έχει εγκαθιδρυθεί η ΕΕ. Για το λόγο αυτό αναζητείται η φόρμουλα που να είναι αποδεκτή από την Αγκυρα.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με ήδη δημοσιευμένες δημοσιογραφικές πληροφορίες, αντί πλήρους δικαιώματος εγκατάστασης Ελληνοκυπρίων στο τουρκοκυπριακό κρατίδιο, με το νέο σχέδιο οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι δε θα μπορέσουν ποτέ να ξεπεράσουν το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού του. Αντίστοιχη ποσόστωση θα ισχύσει και για τους Τουρκοκυπρίους στο ελληνοκυπριακό κρατίδιο.

Επίσης, μόνιμη παρέκκλιση θα ισχύσει και για το ποσοστό των Τούρκων και των Ελλήνων που θα μπορούν να εγκατασταθούν στην Κύπρο μετά την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Το ποσοστό αυτό θα διατηρηθεί στο 5% του συνολικού πληθυσμού των δύο κρατιδίων, αντίστοιχα.

Πηγαίνοντας στην Ελβετία ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κ. Καραμανλής, κρατά στα χέρια του δύο σημεία της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε την περασμένη βδομάδα στις Βρυξέλλες. Η συγκεκριμένη αναφορά στο Κυπριακό, που περιλαμβάνεται στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, και η συμμετοχή του επιτρόπου αρμόδιου για τη διεύρυνση, Γκίντερ Φερχόιγκεν, στις συνομιλίες της Λουκέρνης, «είναι δύο θετικές εξελίξεις που προέκυψαν από τις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου», δήλωσε ο πρωθυπουργός.

Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά τη λήξη της Συνόδου, ο Κ. Καραμανλής χαρακτήρισε «θετική εξέλιξη» την ύπαρξη στο κείμενο των συμπερασμάτων μίας παραγράφου στην οποία γίνεται σαφής αναφορά στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και στο πλαίσιο των αρχών πάνω στις οποίες έχει θεμελιωθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση.

Αναφορικά με τη συμμετοχή Φερχόιγκεν στις συνομιλίες, ο Κ. Καραμανλής χαιρέτισε αυτή την εξέλιξη, δεδομένου ότι η παρουσία του «σηματοδοτεί το ρόλο του θεματοφύλακα σε σχέση με τις ευρωπαϊκές αρχές και το ευρωπαϊκό κεκτημένο».

Ο πρωθυπουργός κατέστησε σαφές ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να δεχτεί αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο ενώ άφησε ανοιχτό το θέμα των αποκλίσεων κατά τη διάρκεια μιας μεταβατικής περιόδου. Οπως είπε χαρακτηριστικά, «τις μεταβατικές περιόδους μπορεί να τις δει κανείς με άλλο μάτι».

Σε ό,τι αφορά στις συνομιλίες της Λουκέρνης, ο Κ. Καραμανλής υπενθύμισε ότι η κυβέρνησή του ανέλαβε την ευθύνη χειρισμού της υπόθεσης «σε μια διαδικασία που ήταν πλέον δεδομένη» και εξέφρασε την ελπίδα να υπάρξει λύση, τόνισε ωστόσο ότι «δεν μπορούμε όμως να προκαταλάβουμε τις εξελίξεις».