Ολες οι προηγούμενες μέρες γεμάτες Κύπρο... Τραγική συγκυρία, γιατί σ' αυτές τις μέρες ήταν που πολλοί συνειδητοποίησαν ότι η Κύπρος βρίσκεται στο χείλος της διχοτόμησης (ή μήπως του ευρωδιχασμού;).

Σε κάποιες εκδηλώσεις ξανασυναντήσαμε την Αντρη: Κύπρια, που γεννήθηκε και παντρεύτηκε στην Αμμόχωστο και ζει στην Ελλάδα. Πάντα με το όνειρο της επιστροφής... Με το όνειρο να ξαναπερπατήσει στην πολιτεία που έχει γίνει πια γι' αυτήν μυθική, ύστερα από 28 χρόνια νοσταλγίας. Την πολιτεία του γιασεμιού και της λεμονιάς.

Ολα αυτά τα χρόνια την έβλεπε στα όνειρά της: Παιδί η ίδια, να παίζει στον κήπο του σπιτιού της με τους συνομήλικους - ανάμεσά τους και μικρούς Τουρκοκύπριους. Εβλεπε την απέραντη ηλιόλουστη αμμουδιά, τις καταπράσινες αυλές, τους δρόμους, τα καταστήματα. Τα βιβλιοπωλεία, τους κινηματογράφους, το ζαχαροπλαστείο απ' όπου έπαιρνε εκείνα τα αξέχαστα γαλακτομπούρεκα. Το ψωμί από το φούρνο του Αρέστη... Την εκκλησία του Αγίου Νικολάου... Σαν όραμα έβλεπε την Αμμόχωστο, νεράιδα του γιαλού!

Ομως αυτές τις μέρες η Αντρη, είπε, βλέπει εφιάλτες. Ξαναβλέπει τα σκυλιά να αλυχτάνε, τον κόσμο να ξεχύνεται αλαφιασμένος στους δρόμους, ακούει τους βομβαρδισμούς και τα αυτοκίνητα να φεύγουν... Θυμάται τις σκηνές, τους ανθρώπους που χάθηκαν για πάντα. Τις γυναίκες που κλαίγανε για τους αγνοούμενους. Τις πορείες. Ανάμεσά τους τη φοβερή εκείνη πορεία στην κηδεία του Μακάριου... Το «Δεν ξεχνώ». Το λιντσάρισμα του Ισαάκ, τη δολοφονία του Σολωμού. Κι ακόμα πιο μακριά, τους λεβέντες που κρέμασαν οι αποικιοκράτες Εγγλέζοι... Παρελθόν, εθνικισμός, όπως ισχυρίζονται μερικοί; Οχι, δεν μπορεί να είναι παρελθόν το να αγαπάς την πατρίδα σου, να τη θέλεις ελεύθερη, ειρηνική, ευτυχισμένη. Στ' αυτιά της αντηχούν τα λόγια του προέδρου της Κυπριακής Βουλής Δημήτρη Χριστόφια, που ήρθε πριν λίγες μέρες στην Αθήνα να πάρει μέρος στην εκδήλωση του Ιδρύματος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την «Κύπρο, στα πρόθυρα της ένταξης»: «Δε θα ξεπουλήσουμε, είπε, τον τόπο μας για χάρη της ένταξης». «Θέλουμε ένα κράτος, μια κυριαρχία και εκπροσώπηση δυο πολιτικά ίσων κοινοτήτων. Κοινοτική και διζωνική ομοσπονδία - ΟΧΙ στη διχοτόμηση ή απόσχιση! Διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των πολιτών, σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΟΗΕ».

Κραυγή αγωνίας να διατηρηθεί η μνήμη είναι το βιβλίο της ποιήτριας Κλαίρης Αγγελίδου, πρώην υπουργού Παιδείας της Κύπρου, με τίτλο «Συνομιλία με την αδελφή μου Αμμόχωστο - Βίοι παράλληλοι» που παρουσιάστηκε από το «Σπίτι της Κύπρου» και την κυπριακή πρεσβεία.

Η ποιήτρια γνωρίζει ότι ένας λαός για να σταθεί όρθιος χρειάζεται να έχει τα γερά θεμέλια της αυτογνωσίας. Και η συγγραφέας, Αμμοχωστιανή η ίδια, που αγωνίστηκε για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας της, μας φέρνει πίσω στην Αμμόχωστο όπως ήταν πριν την κατοχή - μέσα σε 175 σελίδες με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, όχι μόνο από αρχεία και συλλογές, αλλά και από φωτογραφίες που μάζεψαν από τα ερείπια και της παρέδωσαν Τουρκοκύπριοι. Η καθημερινή ζωή στην αξέχαστη πολιτεία, αλλά και η πνευματική προσφορά των ανθρώπων που πέρασαν από την Αμμόχωστο και οι αγώνες τους. Ομως, τώρα, η πόλη είναι «γυμνή, έρημη, ξερά τα δέντρα σου, η ψυχή μας θρύψαλα». Η ίδια η ποιήτρια στο τέλος της εκδήλωσης αισθάνθηκε την ανάγκη να μιλήσει, σπρωγμένη από τη δραματική συγκυρία της κατάθεσης του «σχεδίου Ανάν» για το Κυπριακό:

«Το σχέδιο, είπε, μας έχει αναστατώσει. Είκοσι οκτώ χρόνια περιμέναμε να έρθει η μέρα χαράς της επιστροφής και τώρα μας κόβονται τα φτερά. Περιμέναμε κάποια λύση, κάποιο φως - κι αυτό το σχέδιο είναι ωμό - οι θύτες κερδίζουν, τα θύματα χάνουν. Αν όλ' αυτά είναι έτσι όπως μας τα λεν, μου ραγίζουν την καρδιά και πολλοί άνθρωποι στην Κύπρο αισθάνονται το ίδιο. Αλλα περιμέναμε, άλλα έρχονται! Η πόλη θα είναι διαιρεμένη. Το ιστορικό κέντρο, η παλιά πόλη θα παραμείνει στους Τούρκους. Σ' εμάς θα μείνουν μόνο τα καταστήματα και τα ξενοδοχεία. Εκατόν είκοσι χιλιάδες έποικοι θα πολιτογραφηθούν - και δε θα είναι οι Τουρκοκύπριοι που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στο νησί! Θα θεσμοθετηθεί η εκ περιτροπής προεδρία και το 18% θα αποφασίζει για όλους! Αυτά κάνουν ο ΟΗΕ και η Ευρωπαϊκή Ενωση, που δέχονται αυτές τις προτάσεις.

Και αυτή η «λύση» θα δοθεί σταδιακά, λένε, σε διάρκεια 20 χρόνων θα ζω τότε εγώ; Τα παιδιά μας θα θέλουν να γυρίσουν; Ολ' αυτά με τρομάζουν, δεν είναι λύση. Αν είναι όπως παρουσιάζεται μέχρι σήμερα, δε θα είναι βιώσιμη. Θα αντιδράσουμε και θα γίνει ξανά μακελειό. Αλλά και αν σιωπήσουμε, θα έχουμε την τύχη της Ιμβρου. Με τον εποικισμό, σε λίγα χρόνια θα γίνει αλλοίωση του πληθυσμού.

Την ανάγκη να λυτρωθούν οι Τουρκοκύπριοι από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της Τουρκίας εξέφρασε η εκδήλωση που έγινε στην ΕΣΗΕΑ την περασμένη Τρίτη, από το «Σπίτι της Κύπρου» για την παρουσίαση του βιβλίου «Η πατρίδα μου είναι υπό κατοχή». Γραμμένο από τον Τουρκοκύπριο δημοσιογράφο Σενέρ Λεβέντ, που φυλακίστηκε από το ψευδοκράτος επειδή είχε το θάρρος να καταγγείλει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των συμπατριωτών του, μεταφρασμένο από τον Ιμπραχίμ Αζίζ σε επιμέλεια του Δημήτρη Σιδηρόπουλου (εκδόσεις «Συμέλα»). Το κείμενο είναι ανάμεσα σε άλλα ένα κήρυγμα ειρήνης - όπως ήταν και το μήνυμα που έστειλε μέσω της κόρης του, Ελβας Λεβέντ. Γράφει στον πρόλογο: «Δεν μπορέσαμε να γιατρέψουμε τις καρδιές των μανάδων, που, με ζωγραφισμένη την πίκρα στο πρόσωπο, γυρεύουν το γιο τους με μια φωτογραφία στο χέρι.

Το παρελθόν πάντα μας τρόμαζε, ενώ αντικρίσαμε το μέλλον με φόβο και καχυποψία. Αναλωθήκαμε σε οράματα, όρκους κι ανεκπλήρωτους πόθους, αντί να γίνουμε μοναδικοί αφέντες στη γη που μας γέννησε. Από θάλασσες μακρινές, μας έρχονταν απρόσκλητοι κι έκαναν χάνι τον τόπο μας... Νομίζαμε πως ήταν ταξιδιώτες που θα 'ρχονταν και θα περνούσαν. Με τον καιρό όμως εκείνοι έγιναν πανδοχείς κι εμείς οι ταξιδιώτες. Μας έδεσαν με χαράτσι και πήραν τα σπίτια και τη γη μας. Φράξανε τη γη μας και έβαλαν παντού πινακίδες με λόγχες που απαγορεύουν το πέρασμα. Μας έκλεισαν ολούθε σαν να 'ταν στρατόπεδο αιχμαλώτων...».

«Αμμόχωστος, η πόλη της καρδιάς μας, περιμένει...».

Η Αντρη θυμάται τα μεγάλα λόγια, τις ψεύτικες υποσχέσεις των κρατούντων, τις αυταπάτες και τον εφησυχασμό που καλλιεργούσαν όλ' αυτά τα χρόνια μιλώντας με γλώσσα πονηρή για... σεβασμό στις αποφάσεις του ΟΗΕ. «Τι υποκρισία, λέει, για να μας αποκοιμήσουν, να εκτονωθεί η νοσταλγία, να κουραστούμε, να συνηθίσουμε, να ξεχάσουμε, να γεράσουμε, να ενσωματωθούμε στο σύστημα... Να φοβηθούμε τους βομβαρδισμούς της πρώην Γιουγκοσλαβίας που την έκαναν χίλια κομμάτια. Μήπως όμως και το καινούριο σχέδιο δεν εγκυμονεί τον πόλεμο»;

«Αμμόχωστος, η πόλη της καρδιάς μας». Η Αντρη αναρωτιέται: Τι θα είναι τώρα η πόλη; Αδεια, διαιρεμένη, γυμνή, έρημη, λεηλατημένη. Πώς θα είναι το σπίτι της ύστερα από 28 χρόνια, ύστερα από τόσα πένθη; Αραγε θα το ξαναδεί; Γνωρίζει βέβαια ότι η πολιτεία είναι οι άνθρωποί της, όχι μόνο τα ντουβάρια. Και η «ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων» δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ελευθερία των ανθρώπων...