Ογδόντα χρόνια πέρασαν από τη μικρασιατική καταστροφή. Σε μερικά εκατομμύρια μάλλον ανέρχονται οι απόγονοι και οι ζώντες και σήμερα Μικρασιάτες, από το 1.221.849 των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Πολλοί Μικρασιάτες, πριν την καταστροφή, είχαν το προνόμιο να γεννηθούν ή να ταξιδέψουν και να μαγευτούν με τις αμέτρητες, μοναδικές, ανεπανάληπτες αρχαιολογικές, αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές ομορφιές, με τα περίφημα ελληνικά εκπαιδευτήρια και τις εκκλησιές του «πρώτιστου της Κωνσταντινουπόλεως προαστίου». Του περιτειχισμένου από τους Βυζαντινούς και έπειτα από τους Γενοβέζους και πυργωμένου «Σταυροδρομιού». Του πολυζωγραφισμένου, πολυτραγουδισμένου, πολυλάλητου Πέραν. Αλλιώς, της Περαίας των Γραικορωμιών. Της πανωραίας πόλης - «κράτους», μέσα (για την ακρίβεια αντίκρυ) στην πρωτεύουσα του οθωμανικού κράτους, την Κωνσταντινούπολη.

Τη μακραίωνη ιστορία αυτής της πόλης - «θαύματος» του μικρασιατικού ελληνισμού, διασώζει το έργο του Ακύλα Μήλλα «ΠΕΡΑ, Το Σταυροδρόμι της Ρωμιοσύνης», σε μια πανέμορφη έκδοση της «Μιλήτου». Γέννημα - θρέμμα του Πέρα, αναγκαστικά ξεριζωμένος από αυτό εδώ και είκοσι δύο χρόνια, ο Ακύλας Μήλλας, παράλληλα με την ιατρική, «θεραπεύει» τα «τραύματα» της μικρασιατικής μνήμης με το ερευνητικό και ιστοριοδιφικό του έργο. Στα 22 χρόνια της προσφυγιάς του, με την αγάπη του για τη γενέτειρά του και το ερευνητικό του πάθος, κατόρθωσε να καταθέσει δέκα σημαντικότατα βιβλία για τον πολιτισμό του μικρασιατικού ελληνισμού. Μετά την περσινή «Αναδρομή στα Πριγκηπόννησα» («Μίλητος»), με το δέκατο βιβλίο του, «φωτίζει» την πρότερη της άλωσης της Πόλης, άγνωστη ιστορία του Πέρα, και κυρίως από το 1475, οπότε άρχισαν να καταφεύγουν σ' αυτό αποδιωγμένοι από άλλες οθωμανοκρατούμενες περιοχές Ρωμιοί και άλλες μειονότητες. Το βιβλίο παρακολουθεί όλη την ιστορικοκοινωνική, οικονομική και πολιτιστική πορεία αυτού του πλουτοφόρου τετράστρατου της Προποντίδας από τα βυζαντινά χρόνια και μέχρι το μέγιστο πολιτιστικό - οικονομικό αγλάισμά του τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα.

Το κείμενο (επτά ενότητες) και τα 573 εικονογραφικά θέματα (επιλεγμένα μεταξύ χιλιάδων φωτογραφιών), συνθέτουν έναν εξαιρετικό «μνημόσυνο άθλο», όπως επισήμαναν στη χθεσινή παρουσίαση του τόμου ο μητροπολίτης Πέργης Ευάγγελος και η ιστορικός - ερευνήτρια Μαριάννα Κορομηλά.