«Οπως βλέπετε, το "βιογραφικό" μου είναι γεμάτο από τους αγώνες που έδωσα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, αγώνες που συνδυάστηκαν με τις μουσικές συνθέσεις εκείνης της εποχής, με κορυφαία έργα τη "Ρωμιοσύνη" και τις "Γειτονιές του Κόσμου", και τα δύο σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου...», είχε αναφέρει ο Μίκης Θεοδωράκης στη συναυλία που είχε διοργανώσει η ΚΕ του ΚΚΕ για τη συμπλήρωση των 90 χρόνων του, το 2015. Μια συναυλία που ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει «δικαίωση μιας ζωής».

Ηταν άλλωστε κι αυτός μέλος της γενιάς που ανδρώθηκε στην Αντίσταση, που πάλεψε για να έρθουν καλύτερες μέρες στον τόπο μας και γι' αυτήν του την απόφαση διώχτηκε, φυλακίστηκε, εξορίστηκε, συνέχισε να παλεύει και να δημιουργεί. Για τον ίδιο, όμως, αυτά ήταν τα πιο δυνατά και όμορφα χρόνια του. Είχε πει χαρακτηριστικά στη μεγάλη συναυλία που είχε διοργανώσει το Κόμμα για τα 90χρονά του, δίνοντας με μια «πινελιά» τη μεγάλη διαδρομή: «Βρίσκομαι σήμερα εδώ μπροστά σας με μεγάλη συγκίνηση, γιατί τα πιο δυνατά και όμορφα χρόνια μου τα έζησα στις γραμμές του ΚΚΕ. Εθνική Αντίσταση, εμφύλιος πόλεμος, οι διώξεις που ακολούθησαν την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, η βαθιά παρανομία με την ένοπλη προσπάθεια το 1944 μέσα στην Αθήνα, που πνίγηκε στο αίμα, η Ικαρία και η Μακρόνησος, η αναγεννητική προσπάθεια μέσα από την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες. Η παράνομη δράση με την ίδρυση του Πατριωτικού Μετώπου, δέκα μέρες μετά την επικράτηση της χούντας. Αργότερα, υποψήφιος δήμαρχος του ΚΚΕ στην Αθήνα και τέλος η εκλογή μου ως βουλευτής του Κόμματος το 1981 και το 1985».

Ειδικά τα μεγάλα χρόνια της δεκαετίας του '40 τον καθορίζουν βαθιά. Μέσα από τον οργανωμένο αγώνα ο Μίκης κατόρθωσε και έδωσε απάντηση στις εσωτερικές του αναζητήσεις, ενώ βίωνε το μεγαλείο του αγωνιστή, του ανθρώπου που παλεύει για έναν ανώτερο σκοπό στη ζωή του. «Μπορεί τα γεγονότα να ήταν σκληρά. Ποιος όμως έδινε σημασία σ' αυτά; Υπήρχε μέσα μας μια εκπληκτική δύναμη, βασικά δύναμη ευδαιμονίας, που μας έκανε πανίσχυρους, τον καθέναν ατομικά και όλους μαζί συνολικά. Είχαμε διάχυτη την αίσθηση και την πεποίθηση ότι η ζωή θα έπαιρνε τελικά τη μορφή που της δίναμε εμείς, μέσα στους πιο τολμηρούς ακόμη οραματισμούς μας».

Για αυτό και χρόνια αργότερα θα πει: «Η στράτευση και οι αγώνες μαςκάτω από την κόκκινη σημαία αποτελούν την ιερότερη περίοδο της ζωής μας, που είχε ένα και μόνο στόχο, να κάνει τον λαό μας ελεύθερο, ανεξάρτητο και ευτυχισμένο», διαμαρτυρόμενος για τις προσπάθειες ξαναγραψίματος της Ιστορίας, με αφορμή τις αντικομμουνιστικές φιέστες της ΕΕ.

Χαραγμένη στη μνήμη είναι και η συμβολή του Μίκη στο τιτάνιο έργο της διάσωσης του Ιστορικού Αρχείου του ΚΚΕ, που είχε πληγεί από τις πλημμύρες το 1994, δίνοντας έναν κύκλο συναυλιών στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις της χώρας.

Πλαισιωμένος από την Μαρία Φαραντούρη, τον Μανώλη Μητσιά, τον Βασίλη Λέκκα, τους Θεσσαλονικείς τραγουδιστές Δημήτρη Νικολούδη και Παναγιώτη Καραδημήτρη και την Νάντια Ουαϊνμπέργκερ, ο Μίκης έδωσε πολλές συναυλίες σε όλη τη χώρα, μέχρι την 1η Φλεβάρη 1995, όταν το ταξίδι αυτό κορυφώθηκε με τη συναυλία στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Νωρίτερα είχε δοθεί μεγάλη συναυλία στη Θεσσαλονίκη, στο Παλαί Ντε Σπορ.

Οι συναυλίες είχαν σημειώσει μεγάλη επιτυχία, προσελκύοντας πλήθος κόσμου και συμβάλλοντας κι αυτές να φτάσει πλατιά το προσκλητήριο, να γίνει υπόθεση πλατιών τμημάτων του λαού η διάσωση του Ιστορικού Αρχείου του ΚΚΕ.

Και, φυσικά, η σταθερή συμμετοχή του στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του «Οδηγητή», από τα πρώτα Φεστιβάλ μέχρι και πρόσφατα, το 2017.