Σε εξοντωτικούς ρυθμούς, υπό καθεστώς ομηρίας και εργασιακής ανασφάλειας, σε χώρους και συνθήκες που πολλές φορές προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αναγκάζονται να προσφέρουν ανθρώπινη φροντίδα στους ψυχικά ασθενείς οι εργαζόμενοι στην Ψυχική Υγεία.

Τα αδιέξοδα της ακολουθούμενης πολιτικής στον τομέα της Ψυχικής Υγείας, που έχουν άμεσες συνέπειες στους ασθενείς και τους εργαζόμενους, επισημάνθηκαν στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης που έγινε στην Αθήνα. «Διαπιστώθηκε ότι το εγχείρημα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης με αφετηρία τον κανονισμό 815/84, όχι μόνο δεν έκανε μια βαθιά τομή στα ψυχιατρικά πράγματα, αλλά κατέληξε στη δημιουργία μιας εκσυγχρονιστικής βιτρίνας, για τον εξωραϊσμό του παλιού, του αναχρονιστικού, ιδρυματικού συστήματος που βρίσκεται σ βαθιά κρίση», τονίζεται στην απόφαση του Συνεδρίου, που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα.

Δραματικές ήταν, στην κυριολεξία, οι καταγγελίες των εργαζομένων στη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου: «Η ένταση της δουλιάς, τόνισαν, στις ψυχιατρικές δομές της χώρας, η ανυπαρξία ουσιαστικής ψυχικής υποστήριξης σε εργαζόμενους και νοσηλευόμενους, οι χώροι που προκαλούν αηδία και, τελικά, η περιρρέουσα μιζέρια του ασύλου καταπίνουν μέρα με τη μέρα τη ζωή όλων μας! Η εκάστοτε πολιτική ηγεσία έχει την ευθύνη γι' αυτήν τη βαρβαρότητα που μας επιβάλλεται»!

Από την εποχή του ασύλου - αποθήκη σωμάτων και ψυχών, επισήμαναν εργαζόμενοι των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων Αττικής και Θεσσαλονίκης, του Δρομοκαΐτειου, του Νοσοκομείου Βόλου, στην εποχή της μεταλλαγής σε ψυχιατρικό νοσοκομείο και μετά στο πέρασμα στην εποχή της λεγόμενης και υπό αμφισβήτηση αποασυλοποίησης των προγραμμάτων «Ψυχαργώς», το βασικότερο πρόβλημα που πάντοτε παρουσιαζόταν ήταν η έλλειψη επαρκούς αριθμού προσωπικού, ικανού να στελεχώσει όλες τις δομές και υπηρεσίες.

Η επίσημη πολιτεία, για να καλύψει τις ελλείψεις αυτές προχωρεί, ειδικά στα προγράμματα αποασυλοποίησης, στην πρόσληψη συμβασιούχων επαγγελματιών με ποικίλες σχέσεις εργασίας - αορίστου χρόνου, σύμβαση έργου, 12μηνες, 8μηνες, ακόμα και 4μηνες συμβάσεις. Επαγγελματίες υγείας με μικρή έως μηδαμινή εκπαίδευση ρίχνονται στην αρένα της λεγόμενης ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, βιώνοντας ένα καθεστώς ομηρίας, με τον κίνδυνο της ματαίωσης, σε κλίμα εργασιακής ανασφάλειας. Εργαζόμενοι όλων των ειδικοτήτων, κακοπληρωμένοι, καλούνται να ελαστικοποιήσουν τις βάρδιες και τη ζωή τους, για να καλύψουν αδυναμίες και ανυπαρξίες του κρατικού σχεδιασμού.

Η ανάγκη για ένα πλήρες, οργανωμένο και ικανό δίκτυο υπηρεσιών ψυχικής υγείας παρακάμπτεται μέσω του εθελοντισμού. Ετσι, συνεχώς προωθείται η απεμπλοκή της πολιτείας απ' τις κοινωνικές της υποχρεώσεις και η παροχή υπηρεσιών πρόνοιας ανατίθεται πλέον στις φιλανθρωπικές δραστηριότητες κάποιων οργανωμένων ομάδων.

Αυτές τις καταστάσεις έρχεται να επιδεινώσει το νέο σύστημα υπηρεσιών υγείας, που, ασύνδετο και αποσπασματικό όπως είναι, αντιμετωπίζει τον ψυχικά πάσχοντα μέσα από ένα πολύπλοκο δίκτυο παραπομπών και μεταθέσεων ευθυνών - αλλού η πρωτοβάθμια υπηρεσία, αλλού όταν αρρωστήσει, αλλού για την αποκατάσταση, αλλού για την εκπαίδευση. Ενα σύστημα, που έχει οδηγήσει στην παραγωγή της «νέας χρονιότητας», τη διαιώνιση του ψυχιατρείου.

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στο ΙΚΑ, όπου εργάζονται ελάχιστοι ειδικευμένοι ψυχίατροι και καθόλου ειδικευμένοι σε ζητήματα ψυχικής υγείας νοσηλευτές. Σαν να μην έφτανε η απουσία δομών και προσωπικού, που καθιστά σχεδόν αδύνατη την προσφορά του γιατρού προς τα αιτήματα των ασθενών, πλήθος εγκυκλίων θέτουν περιορισμούς ακόμα και στη συνταγογράφηση των απαραίτητων για τις θεραπείες φαρμάκων, των απαραίτητων εξετάσεων.

Παρά τις τεράστιες ανάγκες για υπηρεσίες ψυχικής υγείας, τονίστηκε στο συνέδριο, στα γενικά και ειδικά νοσοκομεία, στην εκπαίδευση, στις υπηρεσίες του ΙΚΑ, στην Ελλάδα, δεν έχουμε φτάσει ούτε στο ένα τέταρτο του απαραίτητου για την κάλυψη του πληθυσμού, αριθμού ψυχολόγων.

Αυτές οι συνθήκες είναι που οδηγούν στο σύνδρομο κοπώσεως, εξουθένωσης, το λεγόμενο burn out, που εκδηλώνεται στους εργαζόμενους στην ψυχική υγεία με την έλλειψη ενθουσιασμού, τη λιγότερη διαθεσιμότητα για εργασία ή και συζήτηση, την απομάκρυνση από τους άλλους ανθρώπους, την απαισιοδοξία, την έντονη νευρικότητα.

«Για τη βελτίωση της ζωής στο ψυχιατρείο, χρειάζονται βελτίωση των υποδομών, γενναία αύξηση του προσωπικού, αλλαγή του μοντέλου εργασίας, αποδέσμευση από λογιστικές αντιλήψεις για περιορισμό του κόστους λειτουργίας», υπογράμμισαν οι εργαζόμενοι. Σ' αυτά τα πλαίσια, εκφράστηκαν και τα αιτήματα για αποκλεισμό των ιδιωτικών εταιριών από το πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, την υλοποίηση του «Ψυχαργώς» αποκλειστικά μέσω κρατικών υπηρεσιών, για τη διαφύλαξη του δημόσιου χαρακτήρα του τομέα της Ψυχικής Υγείας.