Στο Πρώην Ναζιστικό Στρατόπεδο Συγκέντρωσης στο Νταχάου βρέθηκε χτες, 9 Μάη, ανήμερα της Μέρας της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, επικεφαλής αντιπροσωπείας του Κόμματος. «Παρών» ήταν και ο γιος του Νίκου Ζαχαριάδη, Σήφης.

Εκεί, έγιναν δεκτοί με χειροκροτήματα και τις σημαίες του ΚΚΕ με το σφυροδρέπανο ανοιχτές, από δεκάδες φίλους του Κόμματος που τους περίμεναν στον χώρο.

Σε έναν από τους πλέον εμβληματικούς τόπους μαρτυρίου πάνω από 200 χιλιάδων κρατουμένων, από τους οποίους 40 και πλέον χιλιάδες βρήκαν τον θάνατο από τις κακουχίες, τα βασανιστήρια και το αιματοβαμμένο χέρι του φασισμού - ναζισμού, η αντιπροσωπεία του Κόμματος απέδωσε φόρο τιμής στην ηρωική πάλη του Κόκκινου Στρατού, του σοβιετικού λαού, των αντιστασιακών κινημάτων με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές που τσάκισαν το ναζιστικό κτήνος, που μια τέτοια μέρα πριν 79 χρόνια παραδινόταν άνευ όρων.

Η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ κατήγγειλε επίσης την απαράδεκτη και ανιστόρητη θεωρία των «δύο άκρων» που καλλιεργεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία δίνει τροφή στο αυγό του φιδιού, όπως σημείωσε ο Δ. Κουτσούμπας στη δήλωσή του.

Συγκεκριμένα, κατά την είσοδο στον χώρο του Στρατοπέδου ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ έκανε τις ακόλουθες δηλώσεις:

«Σήμερα, εδώ από το Νταχάου, Μέρα της Μεγάλης Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, τιμούμε τον αγώνα εκατοντάδων χιλιάδων, εκατομμυρίων κομμουνιστών, αγωνιστών, όλων των εθνικοτήτων, ανάμεσά τους συμπατριώτες μας Ελληνες, που έπεσαν κάτω από το βόλι του φασισμού ή σάπισαν εδώ στα κρεματόρια του Νταχάου, στα κάτεργα του Νταχάου. Εβραίοι, Σοβιετικοί πολίτες, 4.000 εκτελεσμένοι εδώ σε αυτόν τον χώρο, ενώ 20.000.000 έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα ενάντια στον χιτλερισμό, στον φασισμό, τον ιμπεριαλισμό.

Και φυσικά ανάμεσα σε αυτούς για τέσσερα χρόνια, εδώ στα κάτεργα, βρέθηκε ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Νίκος Ζαχαριάδης, μια εμβληματική προσωπικότητα του ελληνικού και διεθνούς εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, τον οποίο τιμάμε. Θα περάσουμε από τον στρατώνα όπου βρισκόταν, όπως και απ' όλα τα υπόλοιπα μνημεία αυτής της μεγάλης τραγωδίας τότε, αλλά που κατέληξε σε Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών και να "μπήγεται στην καρδιά του φασιστικού τέρατος" η κόκκινη σημαία, το κόκκινο σφυροδρέπανο. Αυτά τιμάμε, οι παλιότερες γενιές να τα θυμούνται, οι νεότερες γενιές για να τα γνωρίζουν, να τα μαθαίνουν και να γίνονται διδάγματα και για το παρόν και για το μέλλον.

Η θεωρία των δύο άκρων της ΕΕ, που ταυτίζει τον φασισμό με τον κομμουνισμό, είναι ανιστόρητη, είναι απαράδεκτη, είναι αυτή που θεριεύει που δίνει τροφή στο "αυγό του φιδιού", στον φασισμό».

Ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αναφέρθηκε και στο ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων τονίζοντας: «Θα ήθελα να πω από εδώ, αυτόν τον ιερό χώρο, ότι συνεχίζουμε με όλες μας τις δυνάμεις να διεκδικούμε τις γερμανικές αποζημιώσεις και επανορθώσεις από το γερμανικό κράτος και για το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο και για τις τεράστιες καταστροφές σε υποδομές στη χώρα μας και για τα χιλιάδες θύματα του γερμανικού φασισμού των κατακτητών, αλλά και για την επιστροφή από τη ληστεία, που έκαναν στην Ελλάδα, των μεγάλων και σπουδαίων αρχαιολογικών θησαυρών».

Ο Δημήτρης Κουτσούμπας καταλήγοντας είπε: «Θα τα καταφέρουμε με ΚΚΕ ισχυρό και στις ευρωεκλογές, εκεί που παίρνονται οι αποφάσεις, δηλαδή στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά και στους δρόμους του αγώνα, εκεί που ανατρέπονται αυτές οι αποφάσεις».

Κάθε βήμα στον ιερό αυτό χώρο είναι εξάλλου κι ένα χαστούκι σε εκείνους που προσπαθούν να φέρουν την Ιστορία στα μέτρα των σημερινών τους σχεδιασμών για να ξαναρίξουν τους λαούς στους πολέμους «για τ' αφέντη το φαΐ», για να απαγορεύσουν Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, να παρουσιάσουν τα σημερινά αδιέξοδα και τη βαρβαρότητα του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος, της ιμπεριαλιστικής ένωσης της ΕΕ ως μονόδρομο.

Το στρατόπεδο του Νταχάου ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 1933. Ηταν το πρώτο από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που δημιούργησαν οι ναζί, με τον Χ. Χίμλερ, ως αρχηγό της Αστυνομίας του Μονάχου, να το περιγράφει επίσημα ως «το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης για πολιτικούς κρατουμένους».

Την περίοδο 1933 - 1945 καταγράφηκαν πάνω από 206.000 κρατούμενοι, από περισσότερες από 40 χώρες, υπήρξαν όμως και άλλοι που δεν καταγράφηκαν, όπως πολλοί Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου.

Πάνω από 33.000 κρατούμενοι διαμοιράστηκαν σε 140 «θυγατρικά» στρατόπεδα, που είχαν στηθεί δίπλα σε επιχειρήσεις και βιομηχανίες και στις οποίες δούλευαν μέχρις εξόντωσης, με βασικότερες τα γνωστά μονοπώλια BMW, Agfa, Messerschmitt, Hoch-Tief. «Σήμα κατατεθέν» άλλωστε του στρατοπέδου η σφυρήλατη σιδερένια πύλη στην είσοδο με την επιγραφή «Arbeit macht frei» («Η εργασία απελευθερώνει») από όπου περνούσαν οι κρατούμενοι, αντικατοπτρίζοντας τη ναζιστική προπαγάνδα, η οποία στόχευε να παρουσιάσει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ως «στρατόπεδα εργασίας και εκπαίδευσης».

Λίγο παρακάτω, στην «Πλατεία προσκλητηρίου», μεταξύ της πύλης και των στρατώνων, οι ταπεινώσεις, οι σωματικές τιμωρίες και ασκήσεις μέχρι εξάντλησης, οι ξυλοδαρμοί ήταν στην ημερήσια διάταξη. Οι άρρωστοι και αδύναμοι κρατούμενοι συχνά κατέρρεαν από την εξάντληση κατά τη διάρκεια της ονομαστικής κλήσης. Κανένας από τους κρατούμενους δεν επιτρεπόταν να τους βοηθήσει.

Κι εδώ ακόμη, όμως, μέσα στο στρατόπεδο εξόντωσης, η αλληλεγγύη και η οργάνωση των κρατουμένων αποτελούσε το μόνο αποκούμπι, χάρη στο οποίο χιλιάδες άντεξαν.

Την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατουμένων συμβολίζει και το ανάγλυφο με τη μορφή αλυσίδας που περιέχει γωνίες σε διάφορα χρώματα, με τις οποίες τα SS σημάδευαν τους κρατούμενους, ανάγλυφο που βρίσκεται απέναντι από το κεντρικό χάλκινο γλυπτό με τους ανθρώπους μέσα στο συρματόπλεγμα. Βρίσκονται στο πιο χαμηλό σημείο του Διεθνούς Μνημείου, που σχεδιάστηκε από τον Nandor Glid, Γιουγκοσλάβο Εβραίο και αντιστασιακό, σε μια διαδρομή που συμβολίζει τον πόνο και την απελπισία των κρατουμένων, πριν να βρεθεί μέσα από μια ανηφορική διαδρομή στον τάφο ενός ανώνυμου κρατούμενου, με την επιγραφή στην πλάτη να δίνει υπόσχεση σε 5 γλώσσες: «Ποτέ ξανά»!

Εκεί στο Διεθνές Μνημείο ο Δ. Κουτσούμπας κατέθεσε ένα μπουκέτο κόκκινα γαρύφαλλα εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ με την κορδέλα να γράφει «9η Μάη 1945 - 9η Μάη 2024. Τιμάμε τα χιλιάδες θύματα του ναζισμού στο Νταχάου».

«Γεια σας. Μήπως κανείς από σας με γνωρίζει;».

- «Οχι».

- «Ακούστε προσεκτικά. Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Εδώ μέσα είναι κόλαση, ατσαλωθείτε για να αντέξετε, μην τα χάσετε, τα μάτια σας ανοιχτά και τα λόγια σας μετρημένα. Πρώτον, θα δώσετε τα στοιχεία σας. Θα σας ρωτήσουν το επάγγελμά σας. Για τους εργατοτεχνίτες δεν υπάρχει πρόβλημα. Στους διανοούμενους απευθύνομαι. Εσείς δεν θα πείτε την πραγματική σας ενασχόληση (υπάλληλος, δάσκαλος, φοιτητής κ.λπ.), αλλά θα βρείτε ένα εργατοτεχνικό επάγγελμα - τσαγκάρης, ράφτης, κουρέας, υδραυλικός. (...) Το μεσημέρι θα σας εξηγήσω, γυρίζοντας από τη δουλιά. Είμαι ο Νίκος Ζαχαριάδης».

Μ' αυτές τις κουβέντες έγινε η γνωριμία των 32 Ελλήνων πολιτικών κρατουμένων στο ναζιστικό στρατόπεδο Νταχάου, το πρώτο βράδυ που έφτασαν σ' αυτό, με τον συγκρατούμενό τους, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Νίκο Ζαχαριάδη.

Η πλειοψηφία των 32 Ελλήνων ήταν Γιαννιώτες. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν ΕΠΟΝίτες μαθητές της Ζωσιμαίας Σχολής, τους οποίους συνέλαβαν οι Ιταλοί τον Μάη του 1942 εν ώρα μαθήματος. Μαζί με άλλους συλληφθέντες - εργαζόμενους, υπάλληλους, φοιτητές - κλείστηκαν στην Ιταλική Ασφάλεια και μετά σε στρατόπεδο στην Πρέβεζα. Τον Δεκέμβρη του 1942 μεταφέρθηκαν ως εξόριστοι σε χωριό της Τοσκάνης. Τον Σεπτέμβρη του 1943 παραδόθηκαν στους Γερμανούς και μεταφέρθηκαν στο Νταχάου.

Κάποιοι από αυτούς πέθαναν στο Νταχάου. Ελάχιστοι επέζησαν. Μεταξύ τους και ο Γιαννιώτης Τάκης Σωτηριάδης, ο κρατούμενος 57739, που χαρακτηριστικά είχε πει: «Ο Ζαχαριάδης μας επισκεπτόταν σχεδόν καθημερινά. Προσπαθούσε κι αυτός να μην κυριαρχήσει η απογοήτευση και χάσουμε τον έλεγχο. Τα πάντα ήταν αρνητικά. Πουθενά δεν έβλεπες φως».

Ο Νίκος Ζαχαριάδης βρισκόταν στα χέρια των αρχών της Ασφάλειας του Μεταξά από τον Σεπτέμβρη του 1936. Με την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων το 1941 ο Ζαχαριάδης και εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι παραδόθηκαν στην Γκεστάπο στις 27 Απριλίου. Μεταφέρθηκε αρχικά στο Τατόι και από εκεί στη Θεσσαλονίκη, στο Βελιγράδι και τέλος στη Βιέννη.

Εξι μήνες αργότερα, στις 30 Νοεμβρίου του 1941, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, όπου έμεινε κρατούμενος μέχρι την απελευθέρωση και σύμφωνα με μαρτυρίες έμενε στο μπλοκ 2, δίνοντας με την αποφασιστική, συνειδητή, σταθερή στάση του από την πρώτη στιγμή κουράγιο στους συγκρατούμενούς και βοηθώντας τους να επιζήσουν.

Εκεί βρέθηκε και η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ με επικεφαλής τον Δ. Κουτσούμπα, αποτίοντας φόρο τιμής στον Ν. Ζαχαριάδη, που όπως σε όλη την πορεία του, έτσι και ως δεσμώτης του Νταχάου από το 1941 έως το 1945, επιβεβαίωσε τον τίτλο του κομμουνιστή ηγέτη, του αλύγιστου επαναστάτη, του γεννήματος της ταξικής πάλης και του Κόμματός μας.

Το μπουκέτο με τα κόκκινα γαρύφαλλα εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ έγραφε: «Στον κομμουνιστή ηγέτη, αλύγιστο ήρωα του Νταχάου, Νίκο Ζαχαριάδη». Ενώ ένα μπουκέτο γαρύφαλλα κατέθεσε και ο γιος του Νίκου Ζαχαριάδη, Σήφης, εκ μέρους όλης της οικογένειας.

Εκεί, κατά τη διάρκεια της ξενάγησης τον λόγο πήρε ο Peter Wilmitzer, απόγονος δεσμωτών του Νταχάου, ο οποίος και αναφέρθηκε στην προέλευση των κρατουμένων και τις συνθήκες κράτησης, την καθημερινή ζωή στο στρατόπεδο, αλλά και στην οργάνωση της αντίστασης έως και την απελευθέρωση, την άνοιξη του 1945.

Στους στρατώνες, στα «μπλοκ» του στρατοπέδου που τα απομεινάρια τους και δυο ανακατασκευασμένα κτίρια βρίσκονται λίγο πιο δίπλα, οι συνθήκες ζωής ήταν απερίγραπτες: Στο τέλος του πολέμου πάνω από 1.800 επιζώντες ζούσαν σε κάθε μπλοκ, σχεδιασμένο αρχικά για 200 άτομα. Πολλοί δεν άντεξαν τις ανείπωτες κακουχίες, τα μαρτύρια, τις αρρώστιες, το συνεχές καθεστώς τρόμου, επιλέγοντας μέσα στην απελπισία τους την «ουδέτερη ζώνη», όπου πυροβολούνταν απ' τους φρουρούς, ή πέφτοντας πάνω στα ηλεκτροφόρα σύρματα.

Ο μόνος που κατάφερε να δραπετεύσει από την κόλαση ήταν το στέλεχος του KPD, του ΚΚ Γερμανίας, Χανς Μπάιμλερ, μια μέρα σαν τη σημερινή, στις 9 του Μάη του 1933: Αργότερα ανέλαβε τη συγκρότηση της ηρωικής ταξιαρχίας Τέλμαν κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.

Λίγο πιο κάτω, στα κρεματόρια, στους θαλάμους θανάτωσης και αποτέφρωσης που λειτουργούσαν και ως τόποι εκτέλεσης, το στομάχι δένεται κόμπος. Χιλιάδες βρήκαν τον θάνατο εδώ. Με την έναρξη του πολέμου η συστηματική εξόντωση των κρατούμενων εκτινάχτηκε: Μέσα σε δυο χρόνια από το 1940 στο 1942 οι ναζί χρειάστηκαν νέες εγκαταστάσεις, αφού οι παλιές δεν επαρκούσαν...

Κάθε γωνία και μια ιστορία τρόμου, εγκλημάτων αλλά και αντίστασης: Το ιατρείο, που αρχικά τα SS χρησιμοποιούσαν ως βιτρίνα για τις αντιπροσωπείες που επισκέπτονταν το στρατόπεδο, αλλά που γρήγορα μετατράπηκε σε τόπο θανάτου, με τη ραγδαία εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών, αλλά και με κρατούμενους γιατρούς να φροντίζουν τους άρρωστους συντρόφους τους.

Εδώ γίνονταν και τα απάνθρωπα πειράματα των ναζί. Η επιστήμη στην υπηρεσία της καπιταλιστικής βαρβαρότητας: Πλάι στο στρατόπεδο υπήρχαν και άλλες εγκαταστάσεις των SS, όπως η «Σχολή ιατρικής εκπαίδευσης» και η «Σχολή οικονομικής διαχείρισης», καθώς και ένα κέντρο εκπαίδευσης για την οργάνωση και διοίκηση στρατοπέδων συγκέντρωσης, με «απόφοιτους» τους Ρούντολφ Ες, Αντολφ Αϊχμαν και λοιπούς.

Πίσω απ' τα μπλοκ οι εγκαταστάσεις παραγωγής, όπου αποσπάσματα κρατουμένων χρησιμοποιούνταν για καταναγκαστική εργασία. Το 1941 προστέθηκε ένας στρατώνας απολύμανσης, στον οποίο απολυμαίνονταν τα ρούχα και οι κουβέρτες των κρατουμένων. Καθώς τα SS απέφευγαν το κτίριο λόγω του κινδύνου μόλυνσης, οι κρατούμενοι το χρησιμοποιούσαν για παράνομες συναντήσεις, ενώ κατάφεραν να προμηθευτούν και να κρύψουν και έναν ραδιοφωνικό δέκτη, τον οποίο χρησιμοποιούσαν για να ακούνε ξένους σταθμούς.

Στο κτίριο «κοινής ωφέλειας», τα SS πραγματοποιούσαν την ταπεινωτική διαδικασία εισδοχής των νεοαφιχθέντων κρατουμένων: Γδύνονταν και παρέδιδαν τα προσωπικά τους αντικείμενα, ενώ στο λουτρό ξυρίζονταν στο κεφάλι και στο σώμα για εξευτελισμό, που ολοκληρωνόταν με την στολή κρατούμενου, συνήθως σε λάθος μέγεθος πάνω στο οποίο οι κρατούμενοι υποχρεώνονταν να ράψουν τον αριθμό του κρατούμενου κι ένα χρωματιστό τρίγωνο, που χώριζε τους κρατούμενους, με τα SS να χρησιμοποιούν σκόπιμα τις κατηγορίες για να σπείρουν τη διχόνοια μεταξύ των ομάδων κρατουμένων.

Από το 1939, όλα αυτά γίνονταν με φόντο ένα απόσπασμα του Χάινριχ Χίμλερ, γραμμένο με μεγάλα λευκά γράμματα στην οροφή του κτιρίου υπηρεσιών που έβλεπε προς τους στρατώνες: «Υπάρχει ένας δρόμος για την ελευθερία. Τα ορόσημά του είναι: υπακοή, ειλικρίνεια, καθαριότητα, νηφαλιότητα, επιμέλεια, τάξη, αίσθημα θυσίας, ειλικρίνεια, αγάπη για την πατρίδα», έγραφε, χλευάζοντας τους κρατούμενους και την απελπιστική τους κατάσταση.

Λίγο πιο δίπλα εκατοντάδες μαρτύρησαν στο κέντρο κράτησης, στην αίθουσα ανακρίσεων και βασανιστηρίων, στις φυλακές και στην απομόνωση, στο κτίριο που οι κρατούμενοι αποκαλούσαν «Bunker» - καταφύγιο.

Στην αυλή μεταξύ του κτιρίου των υπηρεσιών και της φυλακής του στρατοπέδου, διαχωρισμένα από έναν τοίχο, τα SS έστησαν ένα πεδίο βολής. Στα τέλη Αυγούστου 1941, τα SS άρχισαν να εκτελούν εκεί Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου. Για λόγους μυστικότητας, οι μαζικές εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν στη συνέχεια στο κοντινό «σκοπευτήριο Hebertshausen SS».

Προς τα τέλη Απριλίου 1945, τα SS άρχισαν να εκκενώνουν τους κρατούμενους από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, προκειμένου να αποτρέψουν την απελευθέρωσή τους από τα συμμαχικά στρατεύματα.

Τουλάχιστον 25.000 κρατούμενοι από το σύστημα των στρατοπέδων του Νταχάου στάλθηκαν σε αναγκαστικές πορείες με τα πόδια προς το Τιρόλο ή μεταφέρθηκαν μακριά με φορτηγά τρένα.

Στις 29 Απριλίου 1945, μονάδες του αμερικανικού στρατού απελευθέρωσαν το στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου. Την ίδια μέρα, οι επιζώντες συστήνουν μια διεθνή επιτροπή στρατοπέδων. Για χιλιάδες κρατούμενους, η διάσωση έρχεται πολύ αργά - πεθαίνουν από εξάντληση, ασθένειες και τις συνέπειες της φυλάκισης.

Καθόλου τυχαία, οι κυβερνήσεις της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και οι σύμμαχοί της προσπάθησαν να σβήσουν τα «ίχνη» των ανείπωτων εγκλημάτων που έγιναν εδώ, στην υπηρεσία του γερμανικού κεφαλαίου.

Μόνο χάρη στην πρωτοβουλία των επιζώντων, οι οποίοι δημιούργησαν τη Διεθνή Επιτροπή του Νταχάου (CID), το 1955, το πρώην στρατόπεδο κρατουμένων μετατράπηκε μέσα σε 10 χρόνια σε τόπο μνήμης.

Πολλά από τα κτίσματα ισοπεδώθηκαν, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1960. Το συγκρότημα της καταναγκαστικής εργασίας κατεδαφίστηκε σταδιακά τις δεκαετίες του 1950 και 1960. Το Κρεματόριο σώθηκε τελευταία στιγμή από κατεδάφιση. Το 1962 η κυβέρνηση κατεδάφισε τους στρατώνες και στο πλαίσιο συμφωνίας με την επιτροπή ανακατασκεύασε 2 στρατώνες, για να γίνει επισκέψιμος ο μνημειακός χώρος.