Από κινητοποίηση ενάντια στην καύση σκουπιδιών στον Βόλο

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η οριστική αδειοδότηση της τσιμεντοβιομηχανίας «ΤΙΤΑΝ» στη Θεσσαλονίκη, από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για την καύση των καρκινογόνων απορριμματογενών καυσίμων RDF - SRF και η κατασκευή μονάδας «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων» στο Βόλο, δηλαδή μονάδας παραγωγής SRF.

Σύμφωνα με μελέτες ιατρικών συλλόγων η καύση των απορριμματογενών καυσίμων SRF/RDF οδηγεί σε εκπομπές εξαιρετικά επικίνδυνων αέριων ρύπων, που ευθύνονται για καρκινογενέσεις και άλλες σοβαρές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Και ενώ συμβαίνει αυτό, οι όποιες διακηρύξεις της κυβέρνησης για το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων και του λαού πάνε περίπατο για τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων. Αυτοί εξασφαλίζουν φθηνή παραγωγή Ενέργειας, νέα πεδία κερδοφορίας από την κατασκευή μέσω ΣΔΙΤ (Συμπράξεις με τον Ιδιωτικό Τομέα) των Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και την παραπέρα εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση του τομέα διαχείρισης των απορριμμάτων.

Η γενίκευση της καύσης SRF/RDF στις τσιμεντοβιομηχανίες (και όχι μόνο), που ήδη γίνεται σε Βόλο, Αλιβέρι, εν μέρει και στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί συνειδητή πολιτική επιλογή όλων των τελευταίων κυβερνήσεων στη χώρα μας, στο πλαίσιο της ευρωενωσιακής στρατηγικής, για τη λεγόμενη «κυκλική οικονομία». Σε αυτόν τον όρο συμπυκνώνεται από την ΕΕ η διεύρυνση της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης αποβλήτων με στόχο την ανάκτηση υλικών και Ενέργειας, κάτι που επιτυγχάνεται με την καύση των απορριμματογενών καυσίμων.

Στον όμιλο «ΤΙΤΑΝ» ήδη χρησιμοποιούνται «συμβατικά» καύσιμα, όπως το τοξικό πετ - κοκ, αλλά και από το 2014 μια ποικιλία «εναλλακτικών» απορριμματογενών καυσίμων. Κύριος σκοπός του ομίλου είναι η ενίσχυση της κερδοφορίας του, μέσω της προσθήκης ενός ακόμα καυσίμου, με προοπτική μάλιστα να εισπράττει αντί να πληρώνει. Επιπλέον, θα του δοθεί η δυνατότητα να υποκαταστήσει μέρος των ακριβότερων ορυκτών καυσίμων με τα καύσιμα σκουπίδια και επιπρόσθετα να ωφεληθεί οικονομικά από το εμπόριο δικαιωμάτων εκπομπής CO₂ στο οποίο συμμετέχει.

Αντίστοιχα στη Θεσσαλία, με τον σχεδιασμό για την κατασκευή Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων, θα παράγονται ετησίως χιλιάδες τόνοι SRF, για την καρκινογόνα καύση στην τσιμεντοβιομηχανία της ΑΓΕΤ.

Σημαντική θα είναι η επιβάρυνση που θα προκύψει στα λαϊκά στρώματα με την επιβολή τέλους παραλαβής από τις ΜΕΑ των απορριμμάτων, που είναι περίπου 70 ευρώ/τόνο, αφού παρά τις «διαβεβαιώσεις» της κυβέρνησης ότι το βασικό οικονομικό κριτήριο επιλογής αναδόχου θα είναι το χαμηλότερο gate fee (τέλος εισόδου) που θα καταβάλλουν οι ΟΤΑ, στην πράξη αυτό δεν μπορεί να μη διασφαλίζει κέρδη στην επιχείρηση. Επιπλέον, για να μην αυξάνεται το κόστος θα πρέπει οι δήμοι να διασφαλίζουν τις μίνιμουμ ποσότητες που προβλέπονται από τη συμφωνία για τη λειτουργία της μονάδας, ώστε να επιτυγχάνονται τα προβλεπόμενα κέρδη της επιχείρησης. Αλλιώς επιβάλλονται οι γνωστές ρήτρες, που πάλι φορτώνονται στον λαό.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν την υπογραφή όλων των κυβερνήσεων και των δυνάμεών τους στην Τοπική Διοίκηση, διαμορφώνοντας και εφαρμόζοντας όλο το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ. Οι αντιλαϊκές κατευθύνσεις και οι επιμέρους στόχοι τους ενσωματώθηκαν από την Τοπική Διοίκηση στα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), που υιοθετούν και προωθούν την «ενεργειακή αξιοποίηση», δηλαδή την καύση των απορριμμάτων.

Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει εστιάσει στην «κυκλική οικονομία» και στην «ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων», ιδιαίτερα στα ΣΔΙΤ στις Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων και έχει επισημάνει την ανάγκη για «την εφαρμογή ενεργειακά αποδοτικών τεχνικών με στόχο την ανάκτηση Ενέργειας από απόβλητα», δηλαδή από την καύση απορριμμάτων και μάλιστα χωρίς «μεγάλες καθυστερήσεις στις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, που αποτελούν σημαντικό εμπόδιο στην προσέλκυση επενδύσεων». Σε αυτό το πλαίσιο έχει ανακοινώσει πως θα προχωρήσει στη δημοπράτηση 17 νέων Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων σε ολόκληρη τη χώρα, μέσα στο 2020 μέσω ΣΔΙΤ, αξίας 700 εκατ. ευρώ, με χρηματοδότηση από το τρέχον ΕΣΠΑ και με χρονικό ορίζοντα το τέλος του 2021. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπονται νέες εγκαταστάσεις, σε Δυτική Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο, Λαμία, Βόρειο Εβρο, Λέσβο, Χαλκίδα, Λάρισα, Ηράκλειο, Αγρίνιο, Σητεία, Χερσόνησο, Μύκονο, Φωκίδα, Ανδρο, Τήνο και Κεφαλονιά. Τα ίδια προβλέπονται και στο σχεδιασμό της Περιφέρειας Αττικής, όπως τον έχει ανακοινώσει η περιφερειακή αρχή της ΝΔ (Πατούλης), αρνούμενη εδώ και μήνες να φέρει προς συζήτηση το θέμα στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Στους άξονες που προωθεί η ΝΔ περιλαμβάνεται και η παράδοση ακόμα και της αποκομιδής στο κεφάλαιο, σύμφωνα με τις σχετικές προβλέψεις στο τελευταίο «αναπτυξιακό» πολυνομοσχέδιο. Εν μέσω πανδημίας, μάλιστα, βρίσκουν την ευκαιρία, δημοτικές αρχές να «τρέξουν» προς αυτήν την κατεύθυνση αντί να ζητήσουν νέες προσλήψεις, που άλλωστε τις δικαιούνται, για να καλύψουν κενά στην καθαριότητα.

Αλλά και η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ υπεραμυνόταν της πολιτικής της ΕΕ για την αξιοποίηση «εναλλακτικών καυσίμων», με το επιχείρημα ότι «αποτελεί στοιχείο της ορθής πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων», ότι βελτιώνει την παραγωγικότητα, μειώνει το κόστος, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της τσιμεντοβιομηχανίας. Σε αυτό το πλαίσιο δίνονταν οι σχετικές αδειοδοτήσεις τόσο στην ΑΓΕΤ όσο και στον όμιλο «ΤΙΤΑΝ» για καύση στερεών αποβλήτων. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της νέας αδειοδότησης του «ΤΙΤΑΝ» αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η αξιοποίηση εναλλακτικών πρώτων υλών και καυσίμων είναι σε πλήρη συμφωνία με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, τις κατευθυντήριες οδηγίες του πακέτου της κυκλικής οικονομίας της ΕΕ, το Εθνικό Επιχειρησιακό Πλαίσιο για την Κυκλική Οικονομία και την εθελοντική συμφωνία συνεργασίας με την Ενωση Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας». Ολα έργα και πράξεις της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα, ενδεικτικό της «συνέχειας» αυτής της αντιδραστικής πολιτικής είναι το γεγονός ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ προώθησε πιο αποφασιστικά τις ΣΔΙΤ για την κατασκευή ΜΕΑ, που κύριο παράγωγό τους είναι το «καύσιμο σκουπίδι».

Τη δική τους συμβολή έχουν και οι τοπικές αρχές που μέσω της έγκρισης και υλοποίησης των προβλέψεων των αντίστοιχων ΠΕΣΔΑ συμβάλλουν ενεργητικά στην υλοποίηση της καταστροφικής για την υγεία και το περιβάλλον πολιτικής. Δεν πάει πολύς καιρός, άλλωστε, από τότε που η περιφερειακή αρχή Θεσσαλίας - που στηρίζεται από τη ΝΔ - απέρριπτε πεισματικά τις προτάσεις του ΚΚΕ, της «Λαϊκής Συσπείρωσης» και των μαζικών φορέων της Μαγνησίας για την απαλοιφή από το ΠΕΣΔΑ Θεσσαλίας, της δυνατότητας κατασκευής μονάδων επεξεργασίας χιλιάδων τόνων αποβλήτων και την παραγωγή SRF-RDF .

Οπως και στα ζητήματα της πανδημίας του κορονοϊού, που η κυβέρνηση προσπαθεί να κρύψει τις δικές της μεγάλες κρατικές ευθύνες, έτσι και στην καύση των απορριμμάτων «φοριούνται» πολύ τα επιχειρήματα της «ατομικής ευθύνης» και των «προβλεπόμενων πλαισίων» από τους αντιδραστικούς νόμους.

Ετσι, την ώρα που οι κυβερνήσεις φέρνουν την καύση έξω από τα σπίτια του λαού, τον κατηγορούν ότι δεν κάνει ανακύκλωση, ότι χρησιμοποιεί πλαστικές σακούλες κ.λπ. Πρόκειται για προκλητική επιχείρηση μετατόπισης της ευθύνης από τα μονοπώλια και τις κυβερνήσεις τους στις λαϊκές οικογένειες. Το κεφάλαιο εκμεταλλεύεται την επιθυμία των λαϊκών στρωμάτων να μην πνίγονται από τα σκουπίδια και τα επικίνδυνα απόβλητα, για να τα μετατρέψει σε υποστηρικτές των σχεδίων για την κερδοφορία του.

Ταυτόχρονα, προβάλλουν τη λογική ότι θα πάρουν μέτρα, ώστε η καύση να γίνεται εντός του «προβλεπόμενου πλαισίου». Με αυτόν τον τρόπο γίνεται προσπάθεια να εξωραϊστεί και να μείνει στο απυρόβλητο η καύση, συνολικά η διαχείριση των απορριμμάτων με κριτήριο τα κέρδη, μεταφέροντας την αντιπαράθεση, στο αν οι ρύποι που εκπέμπονται είναι εντός ορίων και άλλα. Είναι γνωστό άλλωστε πως οι έλεγχοι που γίνονται προσαρμόζονται στη «νομιμότητα» και τους κανόνες της ΕΕ και των αστικών κυβερνήσεων, που είναι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Πρόκειται για ένα νομοθετικό πλαίσιο, για περιβαλλοντικές μελέτες που αλλάζουν κατά το δοκούν, με ελαστικά κριτήρια, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των ομίλων. Αλλωστε, τα «όρια ρύπων και επικίνδυνων ουσιών» στην ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν στοχεύουν στην προστασία της υγείας του λαού, αλλά αποτελούν βάση για τον συμψηφισμό της με την ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών ομίλων.

Χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής της αντίληψης είναι η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», που σημαίνει ότι δίνεται στα μονοπώλια η δυνατότητα, ακόμη και όταν δεν τηρούν τους όρους και τα (αμφισβητούμενα ούτως ή άλλως) όρια, να μπορούν να «αγοράζουν» ρύπους, συνεχίζοντας ανενόχλητα να μολύνουν το περιβάλλον και να απειλούν τη δημόσια υγεία.

Οι αντιδραστικοί και επικίνδυνοι αυτοί σχεδιασμοί για λογαριασμό του κεφαλαίου απαιτούν την άμεση λαϊκή κινητοποίηση ενάντια σε κυβέρνηση και Τοπική Διοίκηση. Ο σχεδιασμός διαχείρισης των απορριμμάτων γίνεται με κριτήριο την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων. Με ΣΔΙΤ ή χωρίς αυτές, με περισσότερη ή λιγότερη ανακύκλωση, με τη μια ή την άλλη μέθοδο διαχείρισης, και πάλι κερδισμένο θα είναι το κεφάλαιο, και πάλι χαμένη θα είναι η εργατική τάξη, η λαϊκή οικογένεια. Με αυτήν την έννοια χρειάζεται να αναδειχτεί το ποιος θα διαχειριστεί τα απορρίμματα, με ποιον τρόπο, για το όφελος ποιου.

Ο αγώνας της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων, των νέων των εργατικών - λαϊκών οικογενειών για την προστασία της υγείας τους και του περιβάλλοντος χρειάζεται να σημαδέψει τον πραγματικό αντίπαλο, το κεφάλαιο και την ανάπτυξη που υπηρετεί τα κέρδη του. Αυτή είναι η αιτία για την όξυνση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και για τη χειροτέρευση της ζωής του λαού.

Αυτός ο αγώνας χρειάζεται να βάλει στο επίκεντρο την ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών, που προϋποθέτει ρήξη με τους στόχους και τους «αναπτυξιακούς» σχεδιασμούς του κεφαλαίου, πάλη για έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης, όπου τα κλειδιά της εξουσίας και της οικονομίας θα βρίσκονται στα χέρια του λαού, όχι των μονοπωλίων. Μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει και ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός στη διαχείριση των απορριμμάτων, με κριτήριο αποκλειστικά τις κοινωνικές ανάγκες και την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.