Οι συνθήκες στις οποίες ζουν οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς είναι γνωστές και είναι εκρηκτικές. Είναι τα σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία των σχολείων, με τους εκπαιδευτικούς να διδάσκουν αντικείμενα άσχετα από αυτά που σπούδασαν, είναι το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων κ.ά. Ολα αυτά πυροδοτούν αγωνίες, προβληματισμούς, αδιέξοδα. Σε αυτά έρχονται να προστεθούν οι συνολικότερες συνθήκες ζωής της λαϊκής οικογένειας. Δημιουργούν μια ασφυκτική κατάσταση αλλά και νέες δυνατότητες ώστε να εκφραστεί αγωνιστικά η αγανάκτηση της νέας γενιάς, να συναντηθεί με την ανατρεπτική πρόταση του ΚΚΕ, για μια κοινωνία που θα θέτει στο επίκεντρο την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών στη μόρφωση, στην εργασία, σε δημιουργικό ελεύθερο χρόνο.

Μια κοινωνία η οποία θα οικοδομεί ένα σχολείο που δεν θα έχει ως στόχο να «ξεσκαρτάρει» ταξικά τους μαθητές, ένα σχολείο που θα δουλεύει με όλα και για όλα τα παιδιά, αναπτύσσοντας τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους. Που δεν θα εξορίζει την τεχνική εκπαίδευση για μια δήθεν κατώτερη κατηγορία μαθητών. Που δεν θα κοιτάει στην τσέπη τον μαθητή γιατί θα έχει ξεμπερδέψει οριστικά με το μικρόβιο του κέρδους. Μια κοινωνία χωρίς το άγχος της ανεργίας. Γιατί πλούτος υπάρχει για να μπορούν όλοι οι νέοι να εργάζονται σε αυτό που έχουν σπουδάσει. Αλλά εμπόδιο σε αυτό μπαίνει το γεγονός ότι η ικανότητα του εργαζόμενου να δουλέψει, το μυαλό και το χέρι του, όλη του η ύπαρξη, είναι εμπόρευμα. Και όσο είναι εμπόρευμα θα πετιέται και στα ράφια της ανεργίας.

Τα συνθήματα που φωνάζουν οι μαθητές διαχρονικά, όπως «Οχι Παιδεία για λίγους κι εκλεκτούς, αγώνας ενάντια στους ταξικούς φραγμούς», «Η μόρφωση δεν είναι κονσέρβα να πουλιέται, δικαίωμά μας είναι μ' αγώνες κατακτιέται», «Σχολείο να μορφώνει κι όχι να εξοντώνει», «Γνώση και όχι απόγνωση», εκφράζουν - φυσικά συνοπτικά όπως είναι κι ο ρόλος ενός συνθήματος - τον εκρηκτικό θυμό που μπορεί να αγκαλιάσει ευρύτερες νεανικές δυνάμεις, να θέσει στο επίκεντρο την πάλη γι' αυτό που είναι αναγκαίο σήμερα αλλά δεν ικανοποιείται.

Μπορεί κάποιος, ακόμα και καλοπροαίρετα, να πει: «Καλά όλα αυτά που λέτε γενικά, αλλά σήμερα τι γίνεται, τι προτείνετε για τα προβλήματα του Λυκείου; Μήπως δεν έχει ακυρωθεί ο μορφωτικός ρόλος του Λυκείου, ειδικά της Γ' Λυκείου; Μήπως οι οικογένειες δεν ξεπαραδιάζονται κανονικά για να προετοιμαστούν τα παιδιά τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις; Μήπως δεν αναπτύσσεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους μαθητές στο έδαφος των εξετάσεων, η βαθμοθηρία; Μήπως δεν εισάγονται νέοι σε τμήματα που δεν τους ενδιαφέρουν;».

Ολες αυτές οι διαπιστώσεις είναι σωστές και είναι και παλιές. Οσο παλιά είναι και η προσπάθεια των αστικών κυβερνήσεων να δίνουν τη μόρφωση με το σταγονόμετρο, να ανακόπτουν τη ροή προς το Γενικό Λύκειο, να κάνουν ελκυστική την πρόωρη και - πρώτα απ' όλα γι' αυτό - υποβαθμισμένη δευτεροβάθμια επαγγελματική κατάρτιση.

Για του λόγου το αληθές, όταν ο υπουργός Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι οι αλλαγές στο Λύκειο συνδυάζονται με την προσπάθεια για μαζικοποίηση των ΕΠΑΛ είναι ακριβώς στο ίδιο μήκος κύματος με τον κ. Μπαμπινιώτη, όταν ως επικεφαλής του διαλόγου για την Παιδεία επί κυβέρνησης ΝΔ, το 2009, έλεγε ότι το εξεταστικό μπορούσε να λυθεί μόνο αν μειωνόταν ο αριθμός των υποψηφίων για την Ανώτατη Εκπαίδευση και υπήρχε στροφή προς τα τεχνολογικά επαγγέλματα και τις τεχνολογικές σπουδές.

Δεν είναι τυχαίο ότι σε κείμενο του υπουργείου Παιδείας (Σεπτέμβρης 2018) γράφεται χαρακτηριστικά ότι στόχος του σχολείου (προσοχή, «του σχολείου»!) και ιδίως της Γ' Λυκείου πρέπει να είναι η προετοιμασία των μελλοντικών επιστημόνων. Αλλωστε, ήδη η γενική μόρφωση σταματά στην Α' Λυκείου. Στη Β' Λυκείου ήδη το ωρολόγιο πρόγραμμα έχει προχωρήσει σε διάσπαση των μαθημάτων σε γενικά και σε μαθήματα ομάδων. Ομως, η γενική μόρφωση είναι αναγκαία για όλους και μάλιστα όσο προχωρά η επιστήμη, προστίθενται νέα στοιχεία με τα οποία πρέπει να έρθουν σε επαφή όλοι - ανεξαιρέτως όλοι - οι μαθητές, ανεξάρτητα από το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν. Η γνώση δεν είναι στενό ζήτημα επαγγελματικού προσανατολισμού, είναι ζήτημα ζωής!

Στην πρόταση του ΚΚΕ για το ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο γράφουμε, ανάμεσα στα άλλα:

«Απάντηση στην κρίση του αστικού σχολείου, στην "απαξίωση του Λυκείου", δεν είναι η μετατροπή του σε ένα ελιτίστικο φροντιστήριο. Αλλωστε, σε αντίθεση με όσα υποστηρίζονται, το φροντιστήριο δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο (...) Στον έναν ή τον άλλο βαθμό υπάρχει σε διεθνή κλίμακα, εκφράζοντας, πέρα από τις ανταγωνιστικές σχέσεις, την αδυναμία του αστικού σχολείου να ολοκληρώσει την όποια γνωστική αποστολή του, που πολλές φορές ταυτίζεται με την προετοιμασία για τις εισαγωγικές εξετάσεις στα πανεπιστήμια».

Και σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να εξεταστεί και το ζήτημα της παπαγαλίας. Είναι πράγματι επιβεβαιωμένο από την ίδια την πείρα ότι αυτό το πρόβλημα αφορά τη φιλοσοφία που βρίσκεται πίσω από τα μαθήματα, την αποσπασματικότητα στη μεθοδολογία κατάκτησης της γνώσης. Κυρίως, αφορά την ίδια τη φύση του Λυκείου, το γεγονός ότι στη συνείδηση των μαθητών είναι ταυτισμένο, κατά βάση, ως προθάλαμος των ανταγωνιστικών πανελλαδικών εξετάσεων. Υπάρχει άραγε καλύτερη απόδειξη γι' αυτό το γεγονός από τους «άριστους μαθητές» ή αυτούς που έγραψαν άριστα στις εισαγωγικές εξετάσεις και μετά από ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα «σβήνουν» από τη μνήμη τους τις «γνώσεις» αυτές, χωρίς όμως να σβήνει και η ουσία της ιδεολογικής επίδρασης;

Και είναι σίγουρο ότι αυτό το φαινόμενο θα ενταθεί, γιατί, πολύ απλά, νέες εξετάσεις πανελλαδικού τύπου θα προστεθούν στις ήδη υπάρχουσες.

Γι' αυτό είναι και μέγα ψέμα ότι με τις εξαγγελίες του υπουργείου Παιδείας χτυπιούνται τα φροντιστήρια. Καταρχάς, το υπουργείο Παιδείας ξεκαθαρίζει ότι οι εξαγγελίες του δεν είναι εναντίον των φροντιστηρίων... αλλά θα χτυπήσουν την παραπαιδεία... κάνοντας το Λύκειο φροντιστήριο, για το οποίο όμως κλαίει που έχει χάσει τον μορφωτικό του ρόλο!

Επειδή όμως δεν ζούμε σε άλλη χώρα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ συνεχίζει στο δρόμο που οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ βάδισαν, χρόνια τώρα. Η ενισχυτική διδασκαλία και η πρόσθετη διδακτική στήριξη είναι χρόνια υποβαθμισμένες, σταγόνα στον ωκεανό για τους νέους που έχουν ανάγκη επιπλέον βοήθεια.

Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αλλά και ΝΔ χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για το ρόλο του Λυκείου και για το ότι είναι συνδεδεμένο με τις εξετάσεις αλλά όλες οι κυβερνήσεις, και ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμα πιο επιθετικά, διατηρούν το Λύκειο, ως διακριτή βαθμίδα έξω από την υποχρεωτική εκπαίδευση, μια βαθμίδα επιλεκτική που θα διαιρείται σε γενική και τεχνική - επαγγελματική, πραγματοποιώντας έτσι το διαχωρισμό των μαθητών με κριτήρια τη δυνατότητά τους να συνεχίσουν στην ανώτατη βαθμίδα και το είδος των σπουδών που θα ακολουθήσουν.

Ποτάμια δακρύων χύνονται επίσης από τα αστικά κόμματα που τόσα χρόνια οξύνουν τα προβλήματα της ανεργίας και της δουλειάς χωρίς δικαιώματα. Λένε ότι ο νέος δεν είναι καλά ενημερωμένος για το τι συμβαίνει στην αγορά εργασίας και γι' αυτό δεν επιλέγει σωστά τον προσανατολισμό του! Ομως, ο ρόλος του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού δεν είναι απλά ενημερωτικός. Εχει άλλες στοχεύσεις. Επιδίωξή τους είναι τα παιδιά της λαϊκής οικογένειας να εσωτερικεύσουν από νωρίς ως δικές τους προσωπικές αδυναμίες τις ταξικές ανισότητες που γεννά αυτή η κοινωνία.

Μάλιστα, το υπουργείο Παιδείας θέλει να κάνει τους εκπαιδευτικούς συνένοχους σε αυτήν τη διαδικασία, τροχονόμους νεανικών ψυχών, να παραιτηθούν από όνειρα να δουλέψουν πάνω σε αυτό που σπούδασαν. Και για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, είναι στο βιβλίο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού της Γ' Γυμνασίου, που έφερε η ΝΔ, συνέχισε το ΠΑΣΟΚ και παραμένει το ίδιο και επί ΣΥΡΙΖΑ, που ρωτά τους μαθητές, προφανώς για να το εμπεδώσουν: «...τι σημαίνει για σένα η φράση "δεν υπάρχει απόλυτη αντιστοίχιση σπουδών - επαγγέλματος";»!

Πίσω απ' όλα αυτά τα προβλήματα κρύβεται το βασικό. Σήμερα προβάλλει πιο καθαρά μπροστά μας ότι το σύστημα αποκλείει από τη γνώση αυτούς που θέλει να αποκλείσει αύριο από την εργασία και τη ζωή με δικαιώματα.

Στο Λύκειο εκφράζεται με ένταση ότι η κοινωνία της εκμετάλλευσης, ο καπιταλισμός, δεν μπορεί και δεν θέλει να δουλέψει για όλους τους μαθητές. Στον πυρήνα του έχει πάντα να δίνει μέσω της Εκπαίδευσης όσες γνώσεις είναι αναγκαίες για να στεριώνει την κυριαρχία του, οικονομικά και πολιτικά. Οσο κι αν το περιεχόμενο της επιδίωξης αυτής μπορεί να αλλάζει στην πάροδο του χρόνου, δεν αλλάζει η ταξική - εκμεταλλευτική ουσία του. Και αυτή η ταξική ουσία καθρεφτίζεται στο Λύκειο.

Ειδικά στον καπιταλισμό, τα αποτελέσματα των εξετάσεων εκφράζουν ακόμα πιο έντονα τις μορφωτικές και κοινωνικές ανισότητες, τις διαφορετικές αφετηρίες από τις οποίες ξεκινά κάθε μαθητής. Σε ένα σχολείο που δουλεύει για τον καπιταλισμό και μια από τις λειτουργίες του είναι και το ταξικό ξεσκαρτάρισμα, οι εξετάσεις μπορεί και να συμβάλλουν σε αυτό. Είναι ουσιαστικά «το κερασάκι στην τούρτα» σε μια από χέρι άνιση εκπαιδευτική διαδικασία.

Εδώ βρίσκεται και το άγχος των μαθητών του Λυκείου και η απώλεια του μορφωτικού ρόλου του.

Πώς μπορεί το σχολείο να σταματήσει να είναι απωθητικό όταν ο ανταγωνισμός για μια θέση στον ήλιο εντείνεται, όταν η ανεργία και η ανασφάλεια καλπάζουν, όταν η μόρφωση γίνεται εμπόρευμα και η πρόσβαση σε αυτήν καθορίζεται από την τσέπη του καθενός;

Γι' αυτό τονίζουμε ότι ξεπερασμένος και αντιδραστικός είναι κάθε τύπος του αστικού σχολείου, κάθε σύστημα πρόσβασης! Είναι ξεπερασμένη και αντιδραστική η πολιτική που θεωρεί ότι κάποιοι περισσεύουν από την ολόπλευρη μόρφωση.

Σύγχρονος και προοδευτικός είναι για το ΚΚΕ αυτός ο τύπος σχολείου που ανοίγει το δρόμο για τη διαμόρφωση του νέου ανθρώπου, ολόπλευρα αναπτυγμένου σε κάθε πτυχή της προσωπικότητάς του, γιατί όταν ο άνθρωπος είναι μόνο μαθητής παύει να είναι άνθρωπος! Κανένας δεν περισσεύει από τη μόρφωση, γιατί κανένας δεν περισσεύει από τη ζωή, κανένας δεν είναι κόστος.

Το μερτικό ευθύνης που αναλαμβάνουμε, οι κομμουνιστές, οι φίλοι του Κόμματος και της ΚΝΕ, μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί, είναι να κάνουμε κάθε σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο, εστία αγώνα, πυρήνα διεκδίκησης και δημιουργίας για όλα όσα έχει ανάγκη η νέα γενιά.

Να ανοίξει η συζήτηση για όλα αυτά που προβληματίζουν και καίνε τους μαθητές. Με εκδηλώσεις, μαθητικές εφημερίδες, συλλογικές εργασίες, τουρνουά. Με μορφές πάλης που οι μαθητές μπορούν με ωριμότητα να επιλέγουν. Να συναντιούνται οι μαθητές των σχολείων σε κάθε δήμο, να συντονίζουν τις διεκδικήσεις τους, να ωριμάζει η ανάγκη για ακόμα πιο μόνιμο συντονισμό σε πανελλαδικό επίπεδο.

Σήμερα, η απαίτηση να μην κατατεθεί το νομοσχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση για το Λύκειο είναι δίκαιη και αναγκαία. Είναι των ημερών μας το «δεν πάει άλλο», με αυτή τη ζωή και με αυτό το σχολείο που ετοιμάζει η κυβέρνηση για τους μαθητές, τις οικογένειές τους, τους εκπαιδευτικούς.

Εχουμε τη δύναμη να τα καταφέρουμε! Το ξέρει καλά αυτό και η αστική τάξη. Γι' αυτό ρίχνει το ένα ψέμα μετά το άλλο. Φοβάται την οργανωμένη οργή των νέων, τη συνάντησή της με την πάλη για τη ριζική ανατροπή αυτού του γερασμένου συστήματος που γι' αυτό εχθρεύεται τη νεολαία.

Εμείς δεν τους φοβόμαστε. Οργανωνόμαστε. Συζητάμε. Δημιουργούμε. Αγωνιζόμαστε!