Ενας Σικελός πρίγκιπας, η οικογένειά του, η γη του, οι χωρικοί του στη χαραυγή του 1860, την εποχή της εποποιίας του Γκαριμπάλντι. Μια κοινωνία δύει, μια άλλη ανατέλλει. Διασκευή από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζιουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα. Πομπώδες, μεγαλοπρεπές και εκλεπτυσμένο κινηματογραφικό μωσαϊκό με εξαιρετικά παραστατικά ανάγλυφα - όπως οι σκηνές μάχης στους δρόμους του Παλέρμο, το ταξίδι της οικογένειας των ευγενών που διασχίζει το σικελικό τοπίο και η μακρά σεκάνς του χορού στο τέλος, που διαρκεί μια ολόκληρη σχεδόν ώρα και εκεί ο πρίγκιπας αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται στις παραμονές του δικού του θανάτου αλλά και του τέλους του κόσμου του. «Η σύγκριση με το «ΣΕΝΣΟ» -γράφει ο μέγας ιστορικός του κινηματογράφου Ζορζ Σαντούλ- ως ταινία ιστορικού περιβάλλοντος όχι πολύ μακριά από αυτή, γέρνει αναφανδόν υπέρ του δράματος της κοντέσας Σερπιέρι».

Το επίκεντρο της ιστορίας καταλαμβάνει ένας χαρακτήρας που δεσπόζει επί των υπολοίπων. Ο πρίγκιπας του Παλέρμο Ντον Φαμπρίτσιο ντι Σαλίνα, που υποφέρει από προσωπική κρίση που εξάλλου ταυτίζεται με την κρίση των καιρών που ζει. Ο Ντον Φαμπρίτσιο είναι ευγενής παλαιάς κοπής και την οικογένειά του διχάζουν δύο γενιές. Αυτή που υπηρέτησε πιστά τους Μπορμπόνους της Νάπολης και της Σικελίας και εκείνης που, με την απόβαση των Χιλίων του Γκαριμπάλντι και τη διακήρυξη του Βασιλείου της Ιταλίας, αγκάλιασε τους καινούριους καιρούς, έτοιμη να ξεχάσει το παρελθόν και φυσικά να επωφεληθεί από το μέλλον. Ο Ντον Φαμπρίτσιο, παρότι δε σέβεται τους σημερινούς Μπορμπόνους, αδυνατεί να διαγράψει τους δεσμούς του με το παρελθόν. Αντιλαμβάνεται ότι οι καιροί κινούνται σε τροχιά αλλαγής, ότι η πολιτική και θεσμική εξουσία τώρα πια, περνά στα χέρια της καινούριας, ανερχόμενης τάξης των πλούσιων αστών. Για να «προσαρμοστεί» στο τέλος της αριστοκρατίας, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα το γόητρο της δικής του γενεαλογίας, αποφασίζει να περιμένει να πέσει το Παλέρμο στα χέρια των γαριβαλδίνων ώστε να στηρίξει ανοιχτά την προσάρτηση του στην Ιταλία, αποδεχόμενος και τους γάμους του λατρεμένου του Τανκρέντι με την όμορφη κόρη ενός πλούσιου και άξεστου δήμαρχου γιατί «για να μην αλλάξει τίποτα, πρέπει όλα να αλλάξουν». Ετσι μετά από μια αντιφατική σχεδόν κυνική προσπάθεια να συμβιβαστεί με τους νέους καιρούς, αποτραβιέται σιωπηλά, αφήνοντας το δρόμο στους νεότερους.

Μνήμη και ρεαλισμός. Η πρώτη, εκφράζεται με θύμησες και αφηγήσεις σε χρόνο παρελθόντα, ο δεύτερος, σε χρόνο παρόντα μέσα από την έκθεση και την είδηση. Οι παράλληλες διαδρομές της ηχούς και της λέξης, της νοσταλγίας και της μαρτυρίας, έχουν στο σινεμά του Βισκόντι την τάση να διασταυρώνονται συστηματικά. Στις επιτηδευμένες του εικόνες λιώνουν μαζί περισσότερες τέχνες και γλώσσες, ιστορίες και θέματα από διάφορες εποχές και συμφραζόμενα τα οποία, κάθε φορά, βρίσκουν μια ειδική χρονικότητα στο συνεχή κινηματογραφικό ενεστώτα .

Παίζουν: Μπαρτ Λανκάστερ, Κλάουντια Καρντινάλε, Αλέν Ντελόν, Σερζ Ρετζιανί, Μάσιμο Τζιρότι, κ.ά.

Παραγωγή: Ιταλία, Γαλλία (1963).