Τρίτη 1 Γενάρη 2013
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 22
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Χανς Βέρνερ Χέντσε (1926 - 2012): Η ζωή και το έργο του

Πριν λίγο καιρό, στις 27 Οκτώβρη, έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 86 χρόνων, ένας σημαντικός Γερμανός μαρξιστής διανοούμενος, μουσικοσυνθέτης, μαέστρος και παιδαγωγός, ο Χανς Βέρνερ Χέντσε (Hans Werner Ηenze), λίγο γνωστός, ειδικά στο ελληνικό κοινό, παρ' όλο το μεγάλο και σπουδαίο του έργο, συνθετικό, αλλά και παιδαγωγικό.

Στην Ελλάδα ακούστηκε η μουσική του Χέντσε για την ταινία «Η χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ» σε σκηνοθεσία του Φόλκερ Σλέντορφ και της Μαργκαρέτε φον Τρότα, βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Χάινριχ Μπελ. Ο Ελληνας βιολιστής Λεωνίδας Καβάκος ηχογράφησε το έργο του «Φαντασία για βιολί και έγχορδα».

Διακρίθηκε ιδιαίτερα στη σκηνική μουσική, τη μουσική για το θέατρο. Επηρεάστηκε από τη μουσική του Ιγκόρ Στραβίνσκι, τη σειραϊκή και ατονική μουσική, αλλά και από την ιταλική και αραβική μουσική, την τζαζ και φυσικά από τις παραδοσιακές σχολές της γερμανικής σύνθεσης. Αφησε πίσω του πλήθος έργα, όπως 10 συμφωνίες, 40 σκηνικά έργα (από τα οποία 24 όπερες), 14 μπαλέτα, μουσική για θέατρο και κινηματογράφο κλπ. Εκανε μάλιστα και μια δικιά του ανάπλαση της γνωστής ιστορίας της «Μανόν Λεσκό», την όπερα «Η μοναξιά του βουλεβάρτου» με αναφορές στην τζαζ. Η πρώτη του όπερα ήταν η «Das Wundertheater», βασισμένη στον Θερβάντες.

Από νεαρή ηλικία ο Χανς Βέρνερ Χέντσε στράφηκε στη σειραϊκή και τη δωδεκαφθογγική μουσική, όπως π.χ. στην 1η του Συμφωνία και στο Κοντσέρτο του για βιολί του 1947. Συνεργάστηκε με πολλούς σημαντικούς δημιουργούς, όπως ο σκηνοθέτης Λουκίνο Βισκόντι, για τον οποίο έγραψε το λιμπρέτο για το τζαζ μπαλέτο του «Μαρατόνα». Εργα του διηύθυναν οι Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν, Λέοναρντ Μπερνστάιν κ.ά.

Το 1953 εγκαταστάθηκε στην Ιταλία. Εκανε πολλά ταξίδια, βασικά για επαγγελματικούς λόγους, κυρίως σε Αγγλία, Γερμανία. Επισκέφτηκε και τη χώρα μας και στην εδώ παραμονή του ολοκλήρωσε το έργο του «Kammermusik» (1958), αφιερωμένο στο γνωστό συνθέτη Μπέντζαμιν Μπρίτεν.

Εγινε μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Η πολιτικοποίησή του εμφανίζεται και στο έργο του. Στο Αμβούργο, της «δημοκρατικής» καπιταλιστικής Δυτικής Γερμανίας του απαγορευμένου Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, των «λευκών κελιών», όπως καλή ώρα στις «δημοκρατικές» καπιταλιστικές ΗΠΑ του «Γκουαντάναμο», ματαιώνεται η πρεμιέρα του ορατόριού του «Η σχεδία της Μέδουσας», αφιερωμένου σαν ένα ρέκβιεμ στον Τσε Γκεβάρα, γιατί στη σκηνή είχαν τοποθετηθεί ένα πορτρέτο του Τσε και μια επαναστατική, κόκκινη σημαία! Ο λιμπρετίστας του έργου συλλαμβάνεται μαζί και μ' άλλα άτομα...

Πολιτικό ακόμα περιεχόμενο έχουν: Η «6η του Συμφωνία» (1969). Σ' αυτήν επεξεργάζεται κι ενσωματώνει και μουσική του Μίκη ΘεοδωράκηΤραγούδι της ελευθερίας»). Γράφτηκε κατά την παραμονή του στην Κούβα για ένα χρόνο, όπου και δίδαξε μουσική. Διηύθυνε ο ίδιος την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας.

Επίσης: Το «2ο Κοντσέρτο του για βιολί» (1971). Το έργο του «Φωνές» (1973) όπου μελοποιεί Μπέρτολτ Μπρεχτ, Χο Τσι Μινχ, Κουβανούς συγγραφείς, Ιταλούς ποιητές για την ιταλική αντίσταση - αλλά και το μεγάλο Ελληνα αγωνιστή ποιητή Μιχάλη Κατσαρό - και το ποίημα «Ελλάδα 1970» του Τζουζέπε Ουνγκαρέτι για τη χουντοκρατούμενη χώρα. Για πολλούς το έργο «Φωνές» αποτελεί την πιο χαρακτηριστική του δημιουργία. (Η αναφορά στη μελοποίηση Μπρεχτ από τον Χέντσε, όπως αναμένουμε να γίνει και σ' άλλους συνθέτες που μελοποίησαν Μπρεχτ --τον ίδιο τον Μπρεχτ, τους Χανς Αϊσλερ, Κουρτ Βάιλ, Πάουλ Ντεσάου, Μάνο Χατζιδάκι, Θάνο Μικρούτσικο κ.ά.-- θα 'ταν μια συμβολή στο Συνέδριο για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ που διοργανώνει το ΚΚΕ στις 27 και 28 του Απρίλη του 2013).

Τέλος πολιτικό περιεχόμενο έχει και το κομμάτι του Χανς Βέρνερ Χέντσε για προφορικό λόγο κι ορχήστρα δωματίου «El Cimarron» που βασίζεται σ' ένα βιβλίο του Κουβανού συγγραφέα Μιγκέλ Μπαρνέτ (βλέπε Μ. Μπαρνέτ: Βιογραφία ενός δραπέτη σκλάβου, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή) για τις δραπετεύσεις μαύρων σκλάβων στην αποικιοκρατούμενη Κούβα.

Στα μεταγενέστερά του έργα συνέχισε την πολιτική και κοινωνική του τοποθέτηση. Η χορωδιακή 9η Συμφωνία του (1997), «αφιερωμένη στους ήρωες και μάρτυρες του γερμανικού αντιφασιστικού κινήματος», πάνω σε λιμπρέτο του Χανς - Ούλριχ Τράιχελ, βασισμένου σε μοτίβα από το μυθιστόρημα της μεταφρασμένης και στη χώρα μας Ανατολικογερμανίδας συγγραφέως Αννα Ζέγκερς (διάβαζε Α. Ζέγκερς: «Τράνζιτ», «Ιστορίες του χτες και του σήμερα», «Η εκδρομή των νεκρών κοριτσιών», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή») «Ο έβδομος σταυρός», αποτελεί καταδίκη του γερμανικού ιμπεριαλισμού και των εγκλημάτων του γεννήματός του, των Ναζί.

Η περίπτωση του Χέντσε επιβεβαιώνει ακόμα μια φορά ότι και η λεγόμενη λόγια μουσική, παρ' όλο που δεν μπορεί ακόμα ν' απευθύνεται σε όλους, μέχρι να επικρατήσει ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός, όπου δε θα υπάρχουν τάξεις κι όπου θα υπάρχει η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου, μπορεί και σήμερα να εκφράσει το λαό και το επαναστατικό του κίνημα.

Ο Χέντσε με το έργο του το αφιερωμένο και εμπνευσμένο από τον Τσε, τον Χο Τσι Μινχ, την ελληνική, την ιταλική, τη γερμανική κλπ. αντιφασιστική - αντιιμπεριαλιστική αντίσταση, εντάσσεται στη χορεία των συνθετών της λόγιας μουσικής που αφιερώνουν έργα τους σε προσωπικότητες και γεγονότα του διεθνούς επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος, όπως ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς («2η Συμφωνία», αφιερωμένη στον Οκτώβρη, «3η» στην Πρωτομαγιά, «7η» στην αντίσταση του Λένινγκραντ, «11η» στη χρονιά 1905, «12η» στη χρονιά 1917, «13η» στις σφαγές των ναζί στην κοιλάδα Μπάμπι Γιαρ), ο Σεργκέι Προκόφιεφ («Ζντράβιτσα: Χαιρετισμός στον Στάλιν») κλπ. Τέτοια έργα, άσχετα από την πολιτική τοποθέτηση του καθενός, στέκουν σα μια πρόκληση στις ελληνικές ορχήστρες, για την εκτέλεσή τους.


Γιώργος ΦΙΛΙΠΠΟΥ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ